تاثیر باورنکردنی مراسمات و آیینهای فردی یا خانوادگی بر سلامتی
مطالعات علمی نشان دادهاند که آیینهای فردی یا خانوادگی میتوانند برای سلامتی مفید باشند. در ادامه از دلایل این مسئله خواهیم گفت.
خیلیها آیینهای جالبتوجهی برای تعطیلات خود دارند. پشت سرگرمی و حس نوستالژیک مراسم فرهنگی و باستانی، فواید زیادی برای سلامت نهفته است.
مشارکت در آیینهای سنتی مانند جشنگرفتن سال نو یا انجام کارهای ساده روزمره مانند پیادهروی صبحگاهی و داشتن برنامه منظم پیش از خواب میتواند سلامت جسمانی و روانی ما را به شکل قابلتوجهی تقویت کند.
آیینها و عادتها
آیینها و عادتها در نگاه اول شبیه یکدیگر هستند، اما ماهیت متفاوتی دارند.
مشارکت در آیینها یک کار سازمانیافته و معنادار است که با نیت و آگاهی انجام میگیرد و دائماً تکرار میشود، اما عادتها پس از شکلگیری حالت خودجوش پیدا میکنند.
عادتهایی مانند مسواکزدن یا چککردن موبایل، براساس مدار پاداش و عادت عمل میکنند. این یعنی مغز شما بهنحوی برنامهریزی میشود که فقط به فکر پاداش فوری مانند لذت یا رضایت باشد. الگوها به مرور زمان شکل خودکار پیدا میکنند و کارها با حداقل میزان آگاهی انجام میگیرند.
اما آیینها با قصد و نیت گره خوردهاند. مدیتیشن صبحگاهی، دعا خواندن پیش از صرف غذا یا در آغوشگرفتن بچهها در حین خواندن داستانِ آخر شب جزو آیینهای روزمره اما معنادار هستند.
مطالعات نشان دادهاند که وقتی افراد حاضر در یک گروه از هدف واحدی برخوردارند، آیینها باعث ایجاد احساسات قویتر و هماهنگتر در بین اعضای گروه میشوند. گویی نیت مشترک آنها را در «یک مسیر مشخص» قرار میدهد و باعث تقویت صمیمیت و اعتماد میشود.
مغزها چگونه هماهنگ میشوند
مشارکت در آیینهای مربوط به تعطیلات و جشنوارهها بهطور سنتی به تقویت حس تعلق و ثبات کمک میکند. علوم اعصاب از سازوکار این فرایند پرده برداشتهاند.
اوول سزر، استادیار دانشگاه کرنل و پژوهشگر حوزه مطالعات رفتاری، که آیینهای خانوادگی مرتبط با سال نو را بررسی کرده، به اپک تایمز گفت که مغز و احساس افراد در آیینهای جمعی در راستای یکدیگر قرار میگیرد و باعث میشوند که احساس «ما شدن» کنیم.
آیینها یک «عامل پیوند اجتماعی» هستند، زیرا مدار پاداش و ارتباط مغز را فعال میکنند که وظیفه تنظیم ارتباطات اجتماعی، دلبستگی و رفتار تعاونی را برعهده دارد. براساس مطالعه انتشاریافته در مجله گزارشات علمی، این هماهنگی هیچ ربطی به همکاری ندارد، بلکه از قصد و نیت انجام کارها نشأت میگیرد.
لوری سانتوس، استاد روانشناسی دانشگاه ییل و مجری پادکست آزمایشگاه شادی، به اپک تایمز گفت: « آیینها هویت ما را تقویت کرده و احساس آرامشبخشِ پیشبینیپذیری را به ما القا میکنند که باعث میشود تمایل بیشتری به مشارکت در آنها پیدا کنیم.»
«به خاطر داشته باشید که جنبه آیینی میتواند یک تمرین روزمره را به فعالیتی تبدیل کند که بخواهیم در بلندمدت به انجام آن ادامه دهیم.»
فواید آیینها برای سلامتی
آیینها با کاهش استرس و التهاب، تثبیت هیجانات و تقویت باورهای مشترک از تندرستی حمایت میکنند.
کاهش استرس
آیینها با کاهش سیگنال پایش خطا یا «آژیر اشتباه» در مغز به مهار اضطراب و بلاتکلیفی کمک میکنند. وقتی مشغول انجام یک کار دشوار هستید، مغز پیوسته به جستوجوی خطا میپردازد. آیینها صدای این آژیر را کم میکنند. از اینرو، اشتباه در انجام یک کار دشوار کمتر از پیش ناراحتتان میکند.
این مسئله توضیح میدهد که چرا ورزشکارها آیینهای پیش از مسابقه دارند و یا چرا میز کارتان را پیش از شروع یک کار دشوار مرتب میکنید. چیدمان آشنا و قابل پیشبینی میز باعث میشود که حس کنید کنترل بیشتری بر نابسامانیها دارید. روانشناسها به این پدیده «توهم کنترل» میگویند. حتی اگر آیینها تأثیری در نتیجه کار نداشته باشند، طغیان عاطفی درون ما را فرومینشانند.
بهبود سلامت جسمی
روتینهای روزانه آیینی در رابطه با بیدارشدن از خواب، وعدههای غذا، فعالیتها و خواب، به تنظیم ریتم شبانهروزی و فرایند ترمیم اندامها در کودکان و بزرگسالان کمک میکنند و بر سلامت متابولیکی، سلامت قلبیعروقی و سلامت غدد درونریز اثر میگذارند.
آیینهایی مانند تمرین شکرگزاری یا تأمل روزانه، خطر بیماریهای قلبیعروقی و فشار خون را کاهش میدهند. یادداشتبرداری و نوشتن از احساسات شخصی به کاهش دفعات مراجعه به پزشک، بهبود عملکرد ایمنی، کاهش فشار خون و عملکرد بهتر ریه و کبد کمک میکند.
دعاهای روزانه و آیینهای دینی هم به سلامت بلندمدت و کاهش احتمال مرگ کمک میکنند.
تقویت تابآوری هیجانی
مشارکت در آیینها با بهبود تابآوری هیجانی همراه است و کمکتان میکند که با قدرت از سختیها عبور کنید.
برای نمونه، آیینهای سوگواری پس از فوت عزیزان به تنظیم هیجانات کمک میکنند. افرادی که در آیینهای سوگواری مانند روشنکردن شمع یا نوشتن نامه برای عزیز ازدسترفته شرکت میکنند، در مقایسه با کسانی که در این آیینها مشارکت ندارند، میگویند کنترل بیشتری بر احساسات خود دارند.
آیینهایی مانند مدیتیشن به تنظیم هیجانات کمک میکنند. مدیتیشن با فعالکردن دستگاه عصبی پاراسمپاتیک از طریق تکرارهای ریتمیک، تنفس کنترلشده و آزادکردن هیجانات، میزان آرامش و پایداری فیزیولوژیکی شما را تقویت میکند.
روزاما فرانسیس، روانشناس و مربی زندگی، به اپک تایمز گفت که آیینها میتوانند تکیهگاه زندگی شما باشند، زیرا هدفی فراتر از زندگی روزمره دارند و بر ارزشهای فردی بنا شدهاند.
او گفت: «وقتی افراد آیینهای آشنایی دارند که میتوانند به آنها تکیه کنند، مواجهه با سختیها آسانتر میشود. ایجاد آیینهای سازنده شما را به یک چارچوب درونی مجهز میکند که میتوانید به کمک آن با اعتمادبهنفس و تابآوری بیشتر با سختیها مواجه شوید.
ایجاد مراسم آیینی در زندگی روزمره
ایجاد آیینهای کوچک روزمزه و پایبندی به آنها کار پیچیدهای نیست.
به گفته سزر، از آنجا که آیینها برای معنابخشیدن به تجربهها و و «ماندگاری» آنها طراحی شدهاند، به مردم کمک میکنند تا به کارهایی که برایشان مهم است پایبند بمانند. برای نمونه، میتوان به پیادهروی پس از صرف شام، کنار گذاشتن دستگاههای دیجیتال در ساعات پایانی شب یا تنظیم یک برنامه آرامشبخش برای خواب اشاره کرد.
آیینها به دلیل جنبه مشارکتمحور، ساختار شفاف و پیشبینیپذیری خود حامیِ تندرستی هستند. سزر گفت: «وقتی جشنها با کارهای افراطی، قضاوتکردن درباره دیگران و استرس ناشی از «درست انجامدادن کارها» گره میخورند، سطح مشارکت و صمیمیتی که آیینها دراصل برای تقویت آنها شکل گرفتهاند تنزل پیدا میکند.»
در ادامه از چند راهکار مختلف برای گنجاندن آیینها در زندگی روزمره خواهیم گفت:
۱. ایجاد آیین صبحگاهی یا شامگاهی
روزتان را با قصد و نیت مشخص آغاز کنید و به پایان برسانید. صبح را با کارهای آگاهانه مانند تنقس عمیق، حرکات کششی یا تمرین مدیتیشن، تهیه قهوه یا چای یا مرتبکردن میز کار شروع کنید. همچنین میتوانید روز کاری خود را با آیینهای مؤثر مانند خاموشکردن کامپیوتر با حس رضایتمندی یا نوشتن از مصادیق شکرگزاری پیش از خواب به پایان برسانید. سانتوس میگوید: «آیینهایی را برگزینید که سریع و ساده هستند.»
۲. مهار استرس
کنشهای کوچک و سازمانیافته را به عاملان ایجاد آرامش تبدیل کنید. پیش از شروع کارهای پراسترس، لحظهای مکث کنید و سه نفس عمیق بکشید. کارهای نمادین انجام دهید. برای نمونه، یک شیء خاص را لمس کنید، چشمهای خود را برای چند لحظه ببندید و به اهداف زندگیتان فکر کنید تا تمرکز و آرامش ازدسترفته خود را بازیابید.
۳. تمرین آیین مشترک ارتباطسازی
برای شام خانوادگی یا دورهمی هفتگی با دوستان نزدیکتان برنامهریزی کنید یا سراغ آیین سنتی تعطیلات بروید.
سانتوس، که راهکارهای علمی داشتن زندگی شاد و رضایتبخش را بررسی کرده، میگوید با کسانی که دوستشان دارید یک آیین مشترک بسازید.
برای نمونه، از افرادی که بیش از همه برایشان ارزش قائل هستید، با حالتی ویژه و شخصی استقبال کنید یا هرسال به تماشای دوباره فیلم محبوبتان بنشینید. این راهکارها روش فوقالعاده و سرگرمکنندهای برای تقویت روابط هستند.
فرانسیس، که نزدیک به ۳۰ سال در حوزه آموزش فعالیت داشته، میگوید وقت آن رسیده که سنت تعطیلات را از تعهدات پیچیده و سختگیرانه به سمت آیینهای آگاهانهای سوق دهیم که بر ارتباط و معنا تمرکز دارند. به گفته فرانسیس، ما باید بهجای کمالگرایی به فکر حضور خود باشیم و به داشتن اوقات مشترک، قدردانی و باهمبودن اهمیت دهیم.
او گفت: «بازتعریف جشنهای خانوادگی بهعنوان آیینهای جمعی باعث تقویت پیوندهای عاطفی میشود، کیفیت زندگی را بهبود میبخشد و به مرور زمان به افزایش سلامت عاطفی و طول عمر بیشتر برای همه میانجامد.»
