کمبود ویتامین D در بدن می تواند عوارض جدی داشته باشد و به سلامتی بدن آسیب جبران ناپذیری وارد کند.این کمبود ویتامین در بدن را می توان با یک سری علائم و نشانه ها تشخیص داد که در ادامه این مقاله به این نشانه ها اشاره خواهیم کرد.
عوامل موثر بر کاهش ویتامین D
چاقی و اضافه وزن از مهمترین عوامل موثر بر کمبود ویتامین D است.
برخی شرایط خاص و قرار گرفتن در برخی موقعیت‌ها می‌تواند زمینه کاهش ویتامین D را در بدن ایجاد کند. افرادی که نزدیک به خط استوا زندگی می‌کنند و مدام در معرض نور خورشید هستند، کمتر دچار کمبود ویتامین دی می‌شوند زیرا پوستشان به اندازه ی کافی ویتامین دی تولید می‌کند تا نیازهای بدن را تامین کند.
اکثر افراد نمی‌دانند که دچار کمبود ویتامین دی هستند، زیرا علائم آن معمولا خفیف است. حتی اگر این علائم به طرز بارزی روی کیفیت زندگی شما تاثیر منفی بگذارد نیز ممکن است به سادگی متوجه کمبود ویتامین دی نشوید. در ادامه به ۷ عامل پرخطر که در بروز کمبود ویتامین دی موثر هستند، اشاره می‌کنیم.
- تیره بودن پوست
- کهولت سن
- اضافه‌وزن یا چاقی مفرط
- نخوردن ماهی و لبنیات به اندازه کافی
- زندگی در مناطقی از کره زمین که در طول سال نور کافی به آن نمی‌رسد
- استفاده دائمی از کرم ضد آفتاب
- بیش از حد در خانه ماندن
علائم و نشانه‌های کمبود ویتامین D
۱-زود به زود بیمار یا دچار عفونت شدن
یکی از مهمترین نقش‌های ویتامین D، حفظ سیستم ایمنی بدن شماست تا بتوانید با ویروس‌ها و باکتری‌هایی که باعث بیماری می‌شوند، مبارزه کنید. این ویتامین به طور مستقیم با سلول‌هایی که مسئول مبارزه با عفونت هستن، تعامل دارد. اگر اغلب بیمار هستید و زود به زود به سرماخوردگی یا آنفولانزا مبتلا می‌شوید، سطح ویتامین D شما به احتمال زیاد خیلی کم است.
۲-درد کمر و استخوان
ویتامین دی از راه‌های مختلف به حفظ سلامت استخوان کمک می کند. پایین بودن میزان ویتامین دی در خون می تواند علت کمردرد و درد استخوان باشد یا در بروز آن سهم داشته باشد. این ویتامین توانایی جذب کلسیم توسط بدن را بالا می‌برد. درد استخوان و کمر می‌تواند از نشانه‌های کمبود ویتامین دی باشد.
مطالعات نشان می‌دهد که بین کمبود ویتامین دی و کمردرد مزمن ارتباط وجود دارد. یک تحقیق به بررسی ارتباط میان میزان ویتامین دی و کمردرد در بیش از ۹ هزار زن میانسال پرداخت. محققان دریافتند احتمال کمردرد، شامل درد شدیدی که در انجام فعالیت های روزمره اختلال ایجاد می‌کند، در زنان دچار کمبود ویتامین دی بیشتر بود. براساس یک تحقیق کنترل شده، احساس درد در استخوان پا، دنده ها یا مفاصل در افراد دچار کمبود ویتامین دی دوبرابر بیشتر از کسانی بود که میزان ویتامین دی در خون آنها طبیعی بود.
۳-احساس ضعف و خستگی
از دیگر علائم کمبود ویتامین D می‌توان به احساس خستگی همیشگی اشاره کرد. احساس خستگی می‌تواند علل زیادی داشته باشد و کمبود ویتامین D ممکن است یکی از آنها باشد که متاسفانه اغلب به عنوان یک علت بالقوه نادیده گرفته می‌شود. مطالعات بسیاری نشان داده‌اند که سطوح بسیار پایین ویتامین D در خون می‌تواند باعث خستگی شده و تاثیر منفی شدیدی بر کیفیت زندگی داشته باشد.
تحقیقات نشان می‌دهد که کمبود ویتامین دی می‌تواند در کیفیت خواب، مدت زمان خواب و تاخیر در زمان به خواب رفتن نیز اثر منفی داشته باشد.
کمبود ویتامین D همچنین می‌تواند شدت خستگی را در افراد افزایش دهد.
۴-افسردگی
جالب است بدانید که افسردگی می‌تواند نشانه کمبود ویتامین دی باشد. محققان به خصوص در بزرگسالان، کمبود ویتامین دی را به افسردگی ربط می‌دهند.
براساس یک ارزیابی، ۶۵% از تحقیقات مشاهده ای حاکی از ارتباط میان کمبود ویتامین دی و افسردگی بود. از طرفی، اکثر آزمایشات کنترل شده، که بار علمی آنها بیشتر از تحقیقات مشاهده‌ای است، ارتباطی میان این دو پیدا نکردند. با این حال، محققان با ارزیابی تحقیقات به این نکته اشاره می کنند که دوز ویتامین دی در آزمایشات کنترل شده بسیار پایین بوده است.
افسردگی از علائم کمبود ویتامین D است.به‌علاوه، آنها دریافتند مدت زمان بعضی از تحقیقات آن‌قدر طولانی نبود تا تاثیر مصرف مکمل روی خلق‌و‌خو بررسی و مشاهده شود. بعضی تحقیقات کنترل شده حاکی از این بود که تجویز ویتامین دی به افراد دچار کمبود به بهتر شدن افسردگی، شامل افسردگی فصلی که در ماه‌های سرد اتفاق می‌افتد، کمک می‌کند. خلاصه افسردگی با پایین بودن میزان ویتامین دی در خون در ارتباط است و بعضی تحقیقات نشان می‌دهد مصرف مکمل به بهتر شدن روحیه کمک می‌کند.
۵-دیر خوب شدن زخم های بدن
دیر بهبود پیدا کردن زخم پس از عمل جراحی یا آسیب دیدگی ممکن است از علائم کمبود ویتامین D باشد. نتایج حاصل از مطالعات نشان داده‌اند ویتامین دی باعث افزایش تولید ترکیباتی است که برای تشکیل پوست جدید به عنوان بخشی از روند بهبود زخم حیاتی است! یک مطالعه در مورد افرادی که عمل جراحی دندانپزشکی داشتند، نشان داد که برخی از جنبه‌های بهبودی با کمبود ویتامین D مرتبط است. همچنین مشخص شده است که نقش ویتامین D در کنترل التهاب و مبارزه با عفونت برای درمان مناسب اهمیت زیادی دارد. همچنین این موضوع در مورد افراد دیابتی نیز بررسی شده است که نشان می‌دهد در افرادی که دچار کمبود ویتامین D هستند، احتمال داشتن سطح بالایی از نشانگرهای التهابی بیشتر است.
۶-پوسیدگی استخوان
ویتامین دی در جذب کلسیم و متابولیسم استخوان نقش حیاتی دارد. بسیاری از افراد مسن که دچار پوسیدگی استخوان هستند فکر می‌کنند باید کلسیم بیشتر مصرف کنند. درحالی‌که ممکن است دچار کمبود ویتامین دی هم باشند.
پایین بودن تراکم مواد معدنی استخوان نشان می‌دهد استخوان کلسیم و سایر مواد معدنی را از دست داده است. این امر باعث می‌شود افراد مسن، به خصوص بانوان، بیشتر در معرض خطر شکستگی استخوان قرار بگیرند.محققان در یک تحقیق مشاهده‌ای روی بیش از ۱۱۰۰ زن میانسال یائسه یا درحال یائسگی دریافتند بین کمبود ویتامین دی و کاهش تراکم مواد معدنی استخوان ارتباط وجود دارد.
با این حال، تحقیقات کنترل شده نشان می‌دهد زنان دچار کمبود ویتامین دی بعد از مصرف مکمل‌های قوی از نظر میزان ویتامین دی در خون به وضعیت مطلوب دست یافتند، اما تراکم مواد معدنی در استخوان آنها بهتر نشد. به رغم این نتایج، مصرف کافی ویتامین دی و حفظ میزان مطلوب آن در خون روش خوبی برای محافظت از تراکم استخوان و کاهش خطر شکستگی است.
خلاصه تشخیص پایین بودن تراکم مواد معدنی استخوان می‌تواند نشانه کمبود ویتامین دی باشد. مصرف کافی این ویتامین برای حفظ تراکم استخوان با افزایش سن مهم است.کمبود ویتامین دی و ریزش مو ارتباط تنگاتنگی با هم دارند.
۷-ریزش مو
ریزش مو اغلب به استرس نسبت داده می‌شود که مطمئنا علت شایعی است. با این حال، اگر ریزش مو شدید باشد، ممکن است در نتیجه بیماری یا کمبود ماده مغذی رخ دهد. مطالعات نشان می‌دهد ریزش مو در زنان با پایین بودن میزان ویتامین دی در خون در ارتباط است البته تا به امروز تحقیقات کمی در این زمینه انجام شده است.
طاسی منطقه‌ای نوعی بیماری خودایمنی است که با ریزش شدید موی سر و سایر قسمت‌های بدن شناخته می‌شود. این وضعیت با بیماری ریکت در ارتباط است که به دلیل کمبود ویتامین دی باعث نرمی استخوان در کودکان می‌شود.کمبود ویتامین دی با طاسی منطقه‌ای در ارتباط است و می‌تواند عامل پرخطری برای بروز این بیماری باشد. براساس یک تحقیق که روی افراد دچار طاسی منطقه‌ای انجام شد، معمولا کمبود ویتامین دی با ریزش شدید مو ارتباط دارد.
در یک تحقیق نمونه‌ای، استفاده موضعی از شکل مصنوعی ویتامین دی به درمان ریزش مو در پسر کوچکی که دچار نقص در گیرنده ویتامین دی بود کمک کرد. بسیاری از غذاها و مواد مغذی نیز روی سلامت مو تاثیر دارند.
۸-درد عضلات
در اغلب موارد، به سختی می‌توان علت درد عضلات را به درستی تشخیص داد. برخی شواهد نشان می‌دهد کمبود ویتامین دی می‌تواند علت احتمالی درد عضلانی در کودکان و بزرگسالان باشد. در یک تحقیق، ۷۱% از کسانی که از درد مزمن رنج می‌بردند دچار کمبود ویتامین دی بودند. گیرنده ویتامین دی در سلول‌های عصبی به نام گیرنده درد، که درد را درک و احساس می‌کند، وجود دارد.
- براساس یک تحقیق که روی موش‌ها انجام شد، کمبود ویتامین دی به دلیل تحریک گیرنده‌های درد در عضلات منجر به درد و حساسیت می‌شود.
- کمبود ویتامین D موجب درد عضلانی می‌شود.
- تعدادی از تحقیقات نشان می‌دهد مصرف مکمل‌های قوی ویتامین دی می‌تواند باعث کاهش انواع درد در افراد مبتلا به کمبود شود.
- یک تحقیق که روی ۱۲۰ کودک دچار کمبود ویتامین دی انجام شد که از درد رشد رنج می‌بردند نشان داد یک دوز از ویتامین دی میزان درد را تا ۵۷% کاهش می‌دهد.
- فراموش نکنید که بین درد مزمن و کمبود ویتامین دی ارتباط وجود دارد که ممکن است ناشی از تعامل بین ویتامین دی و سلول‌های عصبی ادراک درد باشد.
- از رایج ترین علائم کمبود ویتامین d می‌توان به خستگی مفرط و درد عضلات اشاره کرد.
محدوده طبیعی ویتامین D در سنین مختلف
مقدار مورد نیاز ویتامین D در هر سنی متفاوت است و از همین رو هر فرد باید در طول روز از میزان مشخصی از این ویتامین استفاده کند. در ادامه می‌توانید با محدوده مورد نیاز ویتامین d در طول روز آشنا شوید.
سن و مقدار مورد نیاز ویتامین دی در روز
- ۰ تا ۶ ماه
- ۲۵ میکروگرم یا ۱۰۰۰ IU
- ۷ تا ۱۲ ماه
- ۳۸ میکروگرم یا ۱۵۰۰ IU
- ۱ تا ۳ سال
- ۶۳ میکروگرم یا ۲۵۰۰ IU
- ۴ تا ۸ سال
- ۷۵ میکروگرم یا ۳۰۰۰ IU
- ۹ سال به بالا
- ۱۰۰ میکروگرم یا ۴۰۰۰ IU
خطر کمبود ویتامین D بسیار جدی است
ویتامین D در غذاهای محدودی مثل ماهی های چرب و محصولات لبنی غنی شده یافت می‌شود. مصرف روزانه توصیه شده (RDI) معمولا حدود ۴۰۰ تا ۸۰۰ واحد است، اما بسیاری از کارشناسان بر این عقیده هستند که باید حتی بیشتر از این مقدار به صورت روزانه دریافت شود. معمولا دریافت این مقدار از ویتامین دی از طریق مصرف مواد غذای امکان پذیر نیست. مهمترین منبع ویتامین D نور خورشید است که پس از جذب در پوست موجب افزایش ذخایر ویتامین D در بدن می‌شود. اما صرف اینکه شما جلوی خورشید قرار بگیرید برای جذب ویتامین D کافی نیست!
نور خورشید باید به صورت مستقیم به پوست تابیده شود، یعنی در هوای آلوده یا ابری و وجود هر مانع دیگری مانند شیشه اختلال بوجود آمده و موجب عدم دریافت ویتامین D می‌شود. از طرفی طبق تحقیقات و مشاهدات صورت گرفته، حتی در روستاهایی که در آب و هوای مناسب و آفتابی قرار دارند نیز کمبود ویتامین دی در ساکنین دیده شده است! به همین دلایل کمبود ویتامین D بسیار رایج است. برآورد شده که حدود ۱ میلیارد نفر در سراسر جهان دچار کمبود این ویتامین هستند. بر اساس یک مطالعه در سال ۲۰۱۱ ، میزان کمبود این ویتامین در ایالات متحده ۴۱/۶ ٪ برآورد شده است. این تعداد در اسپانیایی ها ۶۹.۲٪ و در آفریقایی_آمریکایی ها ۸۲/۱٪ اعلام شده است. متاسفانه این آمار در کشور ما ۹۰% برآورد شده و تقریبا همه افراد جامعه نیاز به دریافت این ویتامین ضروری دارند.
علائم زیاد بودن ویتامین D در بدن
همان‌طور که علائم کمبود ویتامین دی بسیار آزاردهنده است و موجب بروز مشکلات جدی در سلامت می‌شود، زیاد شدن این ویتامین در بدن نیز مشکلاتی را ایجاد می‌کند. این مشکل معمولا بسیار نادر است و در اثر مصرف بیش از حد قرص ویتامین دی ایجاد می‌شود. در ادامه می‌توانید با رایج‌ترین عوارض مصرف بیش‌ازاندازه ویتامین دی آشنا شوید.
- حالت تهوع
- افزایش حجم ادرار
- احساس تشنگی شدید
- کاهش اشتها
- یبوست
- ضعف
- گیجی
- مشکل در تکلم
از مهمترین علائم زیاد بودن ویتامین دی در بدن می‌توان به یبوست، حالت تهوع و گیجی اشاره کرد.
نظرات