آسیب به سنگ‌نوشته باستانی مهرنرسه فیروزآباد فارس

 اول فارس| گردشگری: انتشار عکس‌هایی در فضای مجازی که نشانگر آسیب به عرصه سنگ‌نوشته مِهرنَرسه فیروزآباد فارس است، سه موضوع مختلف را از قول مسوولان درباره این اثر تاریخی مطرح کرد؛ نخست آثار درگیری‌های سه دهه پیش، دیگری حفاری غیرمجاز و سومین آن، امکان وجود حفره‌های آبی طبیعی در منطقه.

 سنگ‌نوشته به زبان پهلوی ساسانی که با عنوان پُلِ «مِهرنَرسه» در رودخانه تنگاب فیروزآباد شناخته می‌شود، جزئی از پرونده جهانی منظر باستان‌شناسی ساسانی است. انتشار عکس‌هایی در فضای مجازی نشان می‌دهد که این سنگ‌نوشته مورد دست‌اندازی قرار گرفته است.

این کتیبه در سینه کوه و در کنار سنگ‌نگاره تاج‌ستانی اردشیر بابکان قرار دارد و ازجمله سالم‌ترین و مهم‌ترین کتیبه‌های ساسانی ایران شناخته می‌شود که با ثبت جهانی منظر باستان‌شناسی ساسانی به ثبت جهانی رسید و بخشی از پرونده جهانی فیروزآباد به‌شمار می‌رود.

افزون بر اینکه عکس‌های منتشرشده در فضای مجازی نشان‌دهنده آسیب به کتیبه است، نشانه‌هایی از حفاری‌هایی غیرمجاز نیز به‌صورت گودال‌هایی پراکنده در رودخانه تنگاب دیده می‌شود.

فرمانده یگان حفاظت اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان فارس چهارشنبه در گفت‌ و گو با ایرنا بیان کرد: بخش مخدوش سنگ‌نوشته ساسانی مربوط به امروز نیست؛ بلکه در دهه ۶۰ به دلیل برخی درگیری‌ها در منطقه با شلیک گلوله تفنگ ایجاد شده است و تازگی ندارد.

سرهنگ محمدرضا بهمنی‌نژاد با اشاره به اینکه مراقبت از این منطقه به دلیل ثبت جهانی آن روزانه صورت می‌گیرد، گفت: حفاری‌های غیرمجاز در مناطق مختلف باستانی و میراثی استان انجام و گزارش آن به‌صورت هفتگی اعلام می‌شود؛ اما متاسفانه سودجویان در پی یافتن راه‌های مختلف برای حفاری‌ غیرقانونی و آسیب‌زننده به میراث فرهنگی هستند.

وی افزود: در آذرماه سال جاری (۱۳۹۹) دستکم ۹ باند حفاری غیرمجاز در سراسر فارس دستگیر شده‌اند و نیاز است شهروندان، سازمان‌های دولتی و خصوصی، نهادها و سازمان‌های مردم‌نهاد و دوستداران میراث فرهنگی به دلیل گستردگی استان و فراوانی میراث فرهنگی، برای حفاظت از آثار بازماندگان همکاری کنند.

سنگ‌نوشته مهرنرسه در نزدیکی شهرستان فیروزآباد و در سینه کوه رودخانه تنگاب و در کنار سنگ نگاره تاج ستانی اَردشیربابکان قرار دارد.

این کتیبه در سال ۱۹۲۴ میلادی شناسایی شد و دارای هفت رج است که به فرمان “مهرنرسه” که در زمان سه پادشاه ساسانی یزدگرد یکم، بهرام پنجم و یزدگرد دوم، وزیر بوده است به یادبود بنای پل نگاشته شده است.

کمیته میراث جهانی یونسکو در چهل‌ و دومین اجلاس سالیانه خود در شهر منامه بحرین، نهم تیرماه ۱۳۹۷، آثار ارزشمند معماری و شهرسازی دوره ساسانی را با عنوان منظر باستان ‌شناسی ساسانی فارس در فهرست میراث جهانی ثبت کرد.
آتشکده (کاخ اردشیر ساسانی)، قلعه دختر و شهر گور در شهرستان فیروزآباد، مجموعه بیشاپور، تنگ چوگان و غار و مجسمه شاپور در شهرستان کازرون و کاخ ساسانی در شهرستان سروستان از آثار برجسته به یادگارمانده از دوره تاریخی ساسانیان در استان فارس واقع هستند.سلسله ساسانیان از سال ۲۲۴ تا ۶۵۱ میلادی بر ایران حکومت کردند.

بر اساس این گزارش ، پل مهرنرسه پُلی تاریخی است که در فیروزآباد در استان فارس واقع شده و به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به‌شمارهٔ ۹۰ در ۱۵ دی ۱۳۱۰ به ثبت رسیده‌است.

مهرنرسه بانی این پل است و آن را بر روی رودخانهٔ تنگ‌آب در استان فارس با هدف متصل‌کردن دو جادهٔ اصلی منتهی به شهر گور ایجاد کرد که بهترین نمونهٔ تاریخ‌دار از سنگ‌تراشی ساسانیان در سدهٔ پنجم میلادی است. این پل در پنج کیلومتری قلعهٔ دختر، بر جادهٔ اصلی منتهی به شمال شهر گور که امروزه فیروزآباد نامیده می‌شود و در کنار سنگ‌نگارهٔ اردشیر یکم که در آن، مراسم اعطای نشان پادشاهی به او نقش شده‌است، قرار دارد.در کنار پل، سنگ‌نوشته‌ای مهم از مهرنرسه وجود دارد.

علاوه بر کرتیر، روحانی زرتشتی سدهٔ سوم، شاپور سگان‌شاه و سلوک در سدهٔ چهارم، تنها بزرگ‌زاده‌ای که در دورهٔ ساسانیان توانست از خود سنگ‌نوشته برجای بگذارد، مهرنرسه بود. این سنگ‌نوشته دربارهٔ دین‌داری و فعالیت‌های دینی مهرنرسه دارای اطلاعات مفیدی است که توسط طبری و دیگر تاریخ‌نگاران عرب و ایرانی نیز تأیید می‌شود. محتوای سنگ‌نوشته چنین است: «این پل به‌دستور مهرنرسه، وزرگ فرمذار، برای شادی روان خویش و با هزینهٔ خویش ساخته شد. هر که به این راه بیاید، مهرنرسه و فرزندانش را دعا کند زیرا که او این گذرگاه را در این‌جا بنا نهاد. با کمک و لطف خداوند، نادرستی و فریب در آن‌جا نخواهد بود».این فعالیت‌های ساختمانی و کشاورزی مهرنرسه از جملهٔ کارهای دینی او به‌خاطر آمرزیدگی روان خویش و خانواده‌اش بوده‌است.