رُز، وَرد، گل سرخ یا در فارسی تاجیکی گل صدبرگ سر رده‌ای از خانوادهٔ گل‌سرخیان است که نزدیک به ۱۵۰ گونه دارد.
جای اصلی رویش رز خودرو در نیم‌کرهٔ شمالی سیارهٔ زمین است و تاکنون در نیم‌کرهٔ جنوبی رز خودرو دیده نشده‌است. گل رز در بسیاری از بخش‌های ایران به خوبی می‌روید همچنین در بیشتر بخش‌های خاورمیانه، اروپا و روسیه نیز به فراوانی یافت می‌شود.
عطر رز آرامش‌بخش دستگاه عصبی است و در راحت به خواب رفتن انسان کارایی دارد و به همین سبب در رایحه‌درمانی به‌کار برده می‌شود. اسانس رز گران‌ترین اسانس دنیا است و هر گرم آن معادل یک گرم طلا در بازار جهانی قیمت دارد. گل رز از نظر کثرت قرار گرفتن در جایگاه گل ملی مقام نخست را در میان همهٔ گل‌ها دارد
تکثیر گل رز به روش قلمه زدن در خاک و قلمه زدن در سیب زمینی، خواباندن ساقه، پیوند زدن و کاشت بذر انجام می‌شود.
رایج‌ترین روش تکثیر گل رز، قلمه زدن ساقه است.
قلمه زدن روش ساده‌ای برای تکثیر برخی از گیاهان است. قلمه زدن گل رز نیز یکی از رایج‌ترین و بهترین روش‌های تکثیر این گل زیبا و معطر بوده، از این روش ازدیاد برای تکثیر گل رز در باغچه و گلدان استفاده می‌شود. خوابانیدن گل رز و پیوند زدن نیز از روش‌های ازدیاد این گل در باغ و باغچه است. همچنین تکثیر گل رز از طریق بذر معمولا در رز‌های خودرو اتفاق می‌افتد. در ادامه با انواع روش‌های تکثیر گل رز آشنا شوید.
۱) مراحل تکثیر گل رز به روش قلمه زدن ساقه
توجه به زمان و نحوه قلمه زدن گل رز، انتخاب قلمه سالم و قوی، بستر کاشت مناسب و تامین دما و نور کافی از نیاز‌های قلمه رز برای ریشه‌زایی است. مراحل قلمه زدن رز به شرح زیر است:
۱- انتخاب قلمه سالم و قوی
برای انتخاب یک قلمه مناسب باید قلمه را از گیاه مادری سالم انتخاب کنید.
قلمه را به اندازه ۱۵ تا ۲۰ سانتیمتر با قیچی باغبانی یا چاقوی تیزی که قبلا ضدعفونی کرده‌اید از زیر محل گره (محل اتصال ساقه به برگ) جدا کنید.
ضخامت قلمه بهتر است به اندازه یک مداد یعنی حدود یک سانتیمتر و یا کمی بیشتر باشد.
همچنین در انتخاب قلمه، آن قسمت از شاخه که دارای برگ‌های هفت برگچه‌ای هستند (قسمت زیرین شاخه) را حذف و قسمت وسط شاخه که دارای برگ‌های پنج برگچه‌ای هستند را انتخاب کنید.
۲- نحوه برش قلمه
برای جدا کردن قلمه از گیاه مادری، قلمه را به صورت اریب ببرید. همچنین توصیه می‌شود حتما زخمی بر روی گیاه ایجاد کنید تا زمینه لازم برای ریشه‌زایی بهتر فراهم شود.
برگ‌های اضافی قلمه را جدا و تنها دو تا سه برگ بالایی را حفظ کنید.
۳- نحوه کاشت قلمه
دو سوم قلمه را درون خاک یا بستر کشت مناسب بکارید. بهترین بستر کاشت برای تکثیر گل رز به روش قلمه زدن، ماسه و کمپوست مخصوص قلمه است. قلمه‌ها را به نحوی در خاک بگذارید که برگ‌ها از خاک دور باشند و خاک را اطراف قلمه جمع کنید و آن را به خوبی فشار دهید تا قلمه در خاک کاملا مستقر شود.
۴- شرایط نگهداری قلمه
قلمه رز برای ریشه‌دار شدن نیاز به محیط مرطوب دارد. به این منظور پیشنهاد می‌شود روی قلمه‌ها را با نایلون شفاف بپوشانید تا شرایط گلخانه‌ای ایجاد شده و رطوبت مورد نیاز گیاه راحت‌تر فراهم شود.
قلمه‌ها را در محیطی با دمای ۲۰ تا ۲۲ درجه سانتیگراد و دور از تابش مستقیم نور خورشید، قرار دهید.
قلمه‌ها به هفت تا هشت هفته زمان نیاز دارند تا ریشه زایی را تکمیل کنند. بعد از آن (در حدود ۳ تا ۴ ماه بعد) می‌توان گل را به گلدان اصلی انتقال داد. در زمان انتقال مراقب باشید تا ریشه‌های گیاه آسیب نبیند.
۲) نحوه قلمه زدن رز در سیب زمینی
یکی از ترفند‌هایی که در طریقه قلمه زدن و تکثیر گل رز در خانه از آن استفاده می‌شود این است که قبل از قرار دادن قلمه گل رز در بستر کشت، انتهای آن را داخل یک سیب زمینی کوچک فرو می‌کنند. این روش باعث می‌شود که مواد غذایی داخل بافت سیب زمینی برای قلمه در دسترس باشد و به رشد بهتر قلمه‌ها کمک می‌کند، اما دقت داشته باشید که هنگام قلمه زدن با کمک سیب زمینی، باید کاملا اصول بهداشتی را رعایت کنید تا سیب زمینی درون بستر کشت دچار گندیدگی نشود و قلمه شما از بین نرود. برای آشنایی با طرز قلمه زدن گل رز با سیب زمینی، این مقاله را مطالعه کنید.
۳) مراحل تکثیر گل رز به روش خوابانیدن رز در هوا
بیشتر انواع گل رز با شاخه‌های نرم و بلند را به روش خوابانیدن تکثیر می‌کنند و یکی از روش‌های راحت و بی دردسر تکثیر گل رز محسوب می‌شود. برای این منظور:
- شاخه‌ای را انتخاب کنید که عاری از هرگونه آفت و بیماری باشد و مطمئن باشید که این شاخه گلدهی کرده است.
- تیغ و برگ‌های شاخه مورد نظر را جدا کنید و در محل تماس شاخه با خاک، چند برش کوچک در حدود کمتر از یک سانتیمتر، پایین تر از گره روی شاخه و در پوست شاخه ایجاد کنید.
- سپس شاخه مورد نظر را در خاک خوابانده و روی آن را با خاک نرم و حاصلخیز بپوشانید.
- میتوانید قسمت خراش داده را توسط دستمال کاغذی به هورمون ریشه‌زایی آغشته کنید تا فرایند ریشه‌زایی سریع تر و بهتر اتفاق افتد.
- میتوانید قسمت پایین شاخه را با نایلون شفاف بپوشانید و داخل آن را با خزه و کود گیاهی مخلوط خیس شده پر و آن را به هم فشرده کنید تا رطوبت بهتر حفظ شده و شرایط مناسب‌تری برای تکثیر گل رز فراهم شود.
- با گذشت مدت زمانی بین ۳ تا ۸ هفته بعد از خوابانیدن شاخه، ریشه‌های گیاه ایجاد خواهند شد.
۴) مراحل تکثیر گل رز به روش پیوند زدن
برای ازدیاد گل رز به روش پیوند زدن، بهترین گزینه پیوند شکمی است و از اوایل شهریور تا اواخر مهر بهترین زمان انجام آن است. مراحل پیوند زدن به شرح زیر است:
- ساقه‌ای از گل رز را انتخاب کنید که گل یا غنچه دارد و آن را بوته جدا کنید.
- قسمت سرشاخه که نرم است و قسمت انتهایی ساقه که جوانه‌های نامناسب دارد را جدا کنید.
- بهترین قسمت ساقه برای زدن پیوند شکمی، بخش میانی ساقه است که جوانه‌های قوی و برجسته دارد.
- سپس توسط چاقی پیوند زنی، از ۱۵ میلیمتر زیر جوانه، پوست ساقه را به سمت بالا طوری برید که فقط کمی از قشر چوبی مغز ساقه زیر جوانه باقی بماند و پوست را از روی ساقه بر می‌دارید که باید پیوندک به شکل بیضی نوک تیز در آید.
- توجه داشته باشید برگ موجود در روی پیوندک را طوری از پیوندک جدا کنید که یک تا دو سانتیمتر از دمبرگ روی پیوندک باقی بماند.
- روی شاخه‌ای که به عنوان پایه در نظر گرفته اید شکاف T شکلی ایجاد کنید.
- سپس پیوندک را از سر شکاف T شکل آهسته زیر پوست و به سمت پایین داخل کنید تا تمام پیوندک زیر شکاف جا بگیرد و فقط جوانه و دمبرگ بیرون باقی بماند.
- محل پیوند را با نوار پلاستیکی یا چسب مخصوص پیوند ببندید تا پیوند و پیوندک به هم جوش بخورند.
- در شرایط محیطی مناسب پیوندک بعد از گذشت ۳ تا ۶ هفته بسته به انواع رقم گل رز، بدون باز کردن نوار چسب اطراف آن جدا می‌شود، ولی در شرایط محیطی سردتر باید این مدت طولانی‌تر باشد.
۵) تکثیر گل رز از طریق کاشت بذر
انواع رز‌های خودرو در رویشگاه‌های طبیعی خو،د از طریق بذر تکثیر می‌شوند. در شرایط طبیعی میوه گل پس از رسیدن باز شده و دانه‌ها به اطراف پراکنده می‌شوند و رویش می‌کنند. تکثیر گل رز به روش کاشت بذر در باغبانی چندان معمول نیست، زیرا موجب تفرق صفات می‌شود و تنها در برخی امور پژوهشی که هدف اصلاح نژاد گل است و یا به منظور تهیه دورگ‌های مورد نظر صورت می‌گیرد. همچنین در تکثیر پایه‌های وحشی مورد استفاده برای پیوند نیز از کاشت بذر استفاده می‌شود. مراحل کاشت بذر به شرح زیر است:
- بذر گل رز را به مدت ۶ تا ۸ هفته داخل دستمال مرطوبی در دمای ۲ درجه سانتیگراد یخچال نگهداری کنید و مراقب باشید که دستمال همواره مرطوب باشد. به این منظور میتوانید دستمال حاوی بذرها را داخل پلاستیک قرار دهید.
- بعد از این مدت بذرها را در عمق یک سانتیمتری سطح خاک قرار دهید و به آرامی روی آن را با شن بپوشانید و با کمک اسپری آبیاری کنید.
- تا زمان جوانه‌زنی سطح بستر کاشت را مرطوب حفظ کنید و گلدان را در محلی با دمای ۱۶ تا ۲۱ درجه سانتیگراد قرار دهید.
- جوانه‌زنی دانه‌ها ممکن است یک تا ۱۰ هفته طول بکشد. پس از ۳ تا ۴ برگی شدن میتوانید آن‌ها را به گلدان‌های جداگانه منتقل کنید.
- توجه داشته باشید، تا یک ماه گلدان در نزدیکی پنجره قرار بگیرد و به تدریج میزان نور را برای بوته‌های جوان افزایش دهید.
سخن پایانی
رایج‌ترین روش برای تکثیر گل رز، قلمه زدن ساقه و قرار دادن قلمه در بستر مناسب به منظور ریشه زایی است. برای تکثیر گل رز میتوانید از قلمه نرم (سبز) در فصل بهار و از قلمه خشبی (چوبی) در فصل پاییز استفاده کنید. همچنین خواباندن گل رز در هوا و پیوند زدن نیز از روش‌های راحت و بی دردسر تکثیر گل رز به شمار می آید.
۳ مطلب جالب که میتوانید الان بخوانید:
تاج خروسی گیاهی بسیار قشنگ و مناسب نگهداری در گلدان
نحوه نگهداری گیاه آپارتمانی ورزیا که به خانه شما تازگی و زیبایی می بخشد
۱۰ مهارت برای بهتر شدن رابطه فرزندان با والدین که هر پدر و مادری باید بلد باشد
عضو یکی از کانال های خبری اول فارس شوید
نظرات