امیر عفاف| شیراز
یکی از بحران‌های امروز فارس، مهاجرت روستاییان به شهرهای بزرگ به‌ویژه شیراز است. از خشکسالی‌های پی‌در‌پی و کاهش تولیدات کشاورزی به عنوان مهم‌ترین عامل مهاجرت روستاییان یاد می‌شود، اما مهاجرت این قشر مولد، زیان‌های بیشتری هم برای خودشان و هم برای شهرنشینان دارد؛ حاشیه‌نشینی که روزگار شیراز را پرمخاطره کرده است از مهاجرت روستاییان نشات می‌گیرد. اما در این میان یک سئوال اساسی وجود دارد که مسئولان برای جلوگیری از مهاجرت روستاییان و خالی شدن روستاها از سکنه چه کرده‌اند؟
جلوگیری از مهاجرت روستاییان
مدیرکل امور روستایی و شوراهای استانداری فارس توسعه اشتغال و تغییر فرهنگ روستاها را در جلوگیری از مهاجرت روستاییان موثر می‌داند و می‌گوید: به این باور رسیده‌ایم که مهم‌ترین راه جلوگیری از مهاجرت، اشتغال‌زایی در جامعه روستایی فارس است.
«سید کمال پاک‌فطرت» با تاکید بر این‌که رفع موانع اشتغال در اولویت قرار داده شده است، می‌افزاید: ارائه تسهیلات مناسب، توسعه گردشگری روستایی و بوم‌گردی، ایجاد و گسترش مشاغل خانگی، فراهم کردن زمینه کشت جایگزین و کم آب‌بر و ترویج گیاهان دارویی، از راه‌های خروج از بن‌بست به شمار می‌روند که در دستور کار قرار داده شده و با جدیت پیگیری می‌شوند.
وی برای توسعه کشت جایگزین به تشریح نمونه‌های موفق می‌پردازد و اضافه می‌کند: در شهرستان خرامه پرورش قارچ پیشنهاد و رایج شده است که جایگزین مناسبی برای کشت غرقابی محسوب می‌شود.
پاک‌فطرت آموزش مهارت‌های تازه را نیز در پیشبرد اهداف موثر عنوان می‌کند و ادامه می‌دهد: پیشرفت طرح‌ها در یک سال اخیر موفقیت‌آمیز بوده و توفیقاتی را به دنبال داشته است، اما به دلیل این‌که تحقق کامل آنها به زمان بیشتری نیاز دارد نمی‌توان گفت که تا چه اندازه‌ای از مهاجرت روستاییان استان به شهرهای بزرگ به‌خصوص شیراز جلوگیری کرده‌ایم.
بازگرداندن روستاییان شهرنشین
این مقام مسئول با اشاره به این‌که بازگرداندن روستاییان به زادگاهشان کار آسانی نیست، می‌گوید: بازگرداندن آن دسته از روستاییان که سال‌ها در شهرهای بزرگ سکونت داشته‌اند، نیاز به تغییر فرهنگ و برنامه‌ریزی‌های مدون دارد.پاک‌فطرت می‌افزاید: دستمزد روستاییان در شهرها رشد چند برابری داشته در حالی که هزینه زندگی آنها نیز به تناسب درآمد، افزایش بسیار بیشتری یافته است.
وی با بیان این‌که تعداد قابل ملاحظه‌ای از روستاییان برای ادامه تحصیلات به شهرهای بزرگ مهاجرت کرده‌اند، ادامه می‌دهد: فرهنگ‌سازی و ایجاد انگیزه برای فارغ التحصیلان جمعیت روستایی، امری ضروری است و باید مدنظر قرار گیرد.
پاک‌فطرت که باور دارد پیشرفت جوامع روستایی تاکنون در توسعه پروژه‌های عمرانی خلاصه شده است، اضافه می‌کند: باید این نگاه از میان برداشته شود که روستاییان تنها به پروژه‌های عمرانی محدود نیاز دارند.
وی همکاری و همدلی بین دستگاه‌ها را در جلوگیری از مهاجرت روستاییان اثرگذار می‌داند و می‌گوید: متاسفانه در سال گذشته برخی از دستگاه‌ها و نهادهای مربوطه در انجام وظایف قصور کرده‌اند که امیدواریم این ضعف در آینده‌ای نزدیک برطرف شود.
ظرفیت‌های گردشگری و فروش تولیدات
مدیرکل امور روستایی و شوراهای استانداری نسبت به ارتقای جایگاه گردشگری روستایی در فارس ابراز امیدواری می‌کند و می‌گوید: روستاهای استان ظرفیت‌های چشمگیری در زمینه جذب گردشگران داخلی و خارجی دارند.پاک فطرت با یادآوری این‌که روستاییان از ظرفیت‌های گردشگری منفعت مالی ندارند، می‌افزاید: حتی ساکنان روستاهای اطراف تخت‌جمشید و پاسارگاد نیز نمی‌توانند در منافع این اماکن ذی‌نفع و از لحاظ امرار معاش تامین باشند.
وی ادامه می‌دهد: مدت زمان ماندگاری یک گردشگر در پاسارگاد به طور معمول حداکثر یک ساعت است، در حالی که روستاهای اطراف می‌توانند در افزایش مدت اقامت گردشگر اثرگذار باشند و درآمد کسب کنند.
پاک‌فطرت با تاکید بر این‌که بهره‌برداری مناسب از تولیدات روستایی یکی از ملزومات مقابله با مهاجرت است، اضافه می‌کند: متاسفانه واسطه‌ها در تولیدات روستایی از تولیدکنندگان سهم بیشتری می‌برند و انگیزه آنها را مخدوش می‌کنند.وی با اشاره به این‌که بازار فروش تولیدات صنایع‌دستی روستاییان نیاز به رسیدگی و حمایت دارد، می‌افزاید: با این‌که صنایع‌دستی روستاییان فارس متقاضیان داخلی و خارجی دارد، اما ضعف عمده‌ای در بازاریابی دیده می‌شود و کشورهایی مانند چین، هندوستان و حتی پاکستان نبض بازار صنایع‌دستی ما را به دست گرفته‌اند.پاک‌فطرت از یک کارگاه تولید کاشی در روستای گلدشت می‌گوید و ادامه می‌دهد: در شرایطی که بیشتر روستاییان مهاجرت کرده‌اند و یا قصد مهاجرت دارند، فردی با راه‌اندازی این کارگاه برای ۶۰ نفر کارآفرینی کرده است و تولیدات خود را به ۱۳ استان دیگر ارسال می‌کند.
وی ادامه می‌دهد: برخی از خریداران در استان‌های دیگر، کاشی‌های این کارگاه را با نام شهرشان بسته‌بندی و به کشورهای دیگر صادر می‌کنند.
پاک‌فطرت که معتقد است فروش محصولات کشاورزی نیز وضعیت مشابهی دارد، اضافه می‌کند: کمبود صنایع تبدیلی و بسته‌بندی، کشاورز را مجبور می‌کند محصول خود را با قیمت نازل به استان‌های دیگر ارسال کند.وی با این نظر و ایده که احداث دانشگاه در جوار روستاها برای رشد و توسعه جامعه روستایی ضروری است، مخالفت می‌کند و می‌گوید: در وضعیت فعلی دانشگاه‌هایی هم که در شهرستان‌ها احداث کرده‌ایم با کمبود دانشجو مواجهند، اما می‌توانیم از فضای روستایی برای فعالیت‌های عملی دانشجویان استفاده کنیم.
جلوگیری از مهاجرت عشایر
مدیرکل امور عشایر فارس، مهاجرت عشایر را نیز مانند مهاجرت روستاییان آسیبی جدی برای استان می‌داند و می‌گوید: براساس برنامه‌های راهبردی در راستای جلوگیری از مهاجرت عشایر و رها کردن سامانه‌های عرفی و مراتع تلاش شده است.«روح‌الله بهرامی» با تاکید بر این‌که افزایش امکانات رفاهی در جلوگیری از مهاجرت عشایر نقش قابل ملاحظه‌ای دارد، می‌افزاید: گسترش زیرساخت‌های استفاده از انرژی خورشیدی با توزیع پنل‌های مخصوص، یکی از راهکارهای مفید به شمار می‌رود.
وی از ایجاد سکونت‌های دائمی به عنوان یکی دیگر از امکانات این حوزه یاد می‌کند و ادامه می‌دهد: تاکنون ۲۰۴ کانون اسکان عشایر در استان مورد مطالعه قرار گرفته است که ۱۳۴ مورد آن اجرایی شده است.
بهرامی به نقش شاخص‌های توسعه انسانی مانند آب، برق، بهداشت، آموزش و مسکن در جلوگیری از مهاجرت عشایر اشاره و اضافه می‌کند: در حوزه تولید نیز با تنوع اشتغال و خروج از حالت تک‌محصولی تا حدودی از مهاجرت عشایر جلوگیری کرده‌ایم.وی توجه به ظرفیت‌های بوم‌گردی، صنایع دستی، گیاهان دارویی و تکمیل زنجیره تولید گوشت قرمز را در تحقق این هدف موثر می‌داند و می‌گوید: مساعدت در زمینه تامین و نگهداری دام مولد و در نهایت بازاریابی و فروش گوشت قرمز در اولویت اداره کل امور عشایر فارس قرار داده شده است.”منبع:همشهری”
نظرات