روزنامه شرق: قرار بود ماه گذشته عقد کنند؛ «سحر»، دختر جوان ۲۹ساله‌ای که وقتی از نحوه آشنایی‌اش با «مرتضی» صحبت می‌کند، بغضش را فرومی‌خورد، چشمانش را تنگ می‌کند تا حرفی جا نگذارد؛ «شش ماه پیش از طریق یکی از کانال‌های همسریابی که دوستم معرفی کرده بود با مواردی برای ازدواج آشنا شدم، از بین چند گزینه که به نظر مناسب هم بودند فقط به «مرتضی» و حرف‌هایش ایمان آوردم؛ بقیه نیت ازدواج نداشتند و هرکدام تقاضاهای غیرمنطقی داشتند که با چارچوب‌هایم هماهنگ نبود، اما حالا قبل از عقد تماس‌های مشکوکی داشتم.
تازه فهمیدم که «مرتضی» متأهل است و حقیقت را به من نگفته و از روز اول فقط دروغ گفت. همسرش هم متوجه رابطه‌اش با من شده و دست‌بردار نیست. او را از همه‌جا بلاک کردم. همسرش تهدید کرده که ماجرا را به پدرم می‌گوید؛ پدرم بسیار سخت‌گیر و سنتی است و اگر جریان را بفهمد، بسیار بی‌اعتماد می‌شود، حتی دیگر نمی‌گذارد سر کار بروم. نمی‌دانم چه کنم. «مرتضی» از روزی که زنش جریان را فهمیده، پیدایش نیست. قول و قرارهایش همه دروغ بود. قبل از معرفی شناسنامه‌اش را هم نشانم داد؛ آن‌هم جعلی بود و نام هیچ زنی در شناسنامه‌اش نبود. همهچیز را چک کرده بودم». شماره‌‌هایش را روی گوشی بالا و پایین می‌کرد و اشک می‌ریخت. چند بار با «مرتضی» تماس گرفت، اما گوشی‌اش خاموش بود. صفحه مشترک چت را جلویم می‌گذارد؛ «نگاه کنید، همه وعده وعید، از آینده حرف زدیم، قول و قرار گذاشتیم، حتی قرار بود برای من شغلی دست‌‌وپا کند؛ شغلی که حداقل از شرایط الان خلاص شوم. خیلی مهربان بود. هنوز باورم نمی‌شود، فکر می‌کنم اشتباهی شده است. چند باری هم که با هم پارک و گردش رفتیم تماس‌هایی داشت که جواب نمی‌داد و می‌گفت همکارانش هستند و ضرورت نمی‌بیند پاسخ دهد. اصلا مشکوک نشدم».
جان عزیزتان عکس واقعی بدهید!
روایت «سحر» داستانی تازه و قدیمی نیست؛ کافی است نگاهی به کانال‌های تلگرامی همسریابی داشته باشید. کلمه «همسریابی» را در بخش سرچ تلگرام جست‌وجو کنید تا ده‌ها کانال مختلف با نام‌های متنوع برایتان باز شود. همسریابی از شهرهای لرستان، شیراز، یاسوج و… . می‌‌توانید عضو شوید یا بدون عضویت با تک‌تک دخترها و پسرهایی که در این کانال‌ها فرم عضویت و ثبت‌نامی دارند، گفت‌وگو کرده و پیام دهید، دوست پیدا کنید، قرار ملاقات بگذارید و نوعی جدید از دوست‌یابی و برقراری ارتباط را تجربه کنید.
برای پیگیری سوژه کانال‌های همسریابی تلگرامی باید در کانال‌های متعدد عضو می‌شدم؛ کانال‌هایی با نام‌های متنوع که همگی چندین کا عضو دارند. بعد از چت‌کردن با یکی از ادمین‌ها، بر اساس قوانین از پیش تعیین‌شده‌شان، ۴۰ هزار تومان برای عضویت و ارسال فرم ثبت‌نامی ازدواج واریز کردم. نام و نام‌خانوادگی، وضعیت تأهل، شغل، سن، انتظار از همسر آینده، مشخصات فردی، تمایل احتمالی برای زندگی با فردی که در گذشته همسر داشته و حضانت فرزندی را عهده‌دار است یا خیر و خانه و ماشین شخصی دارد، از جمله سؤالات دیگری بود که باید در این فرم پاسخ داده می‌شد. فرم شخصی‌ام بعد از واریز هزینه در کانال مربوطه قرار گرفت.
کمتر از نیم‌‌ساعت تقاضا برای آشنایی ثبت شد. در همین زمان فرم ازدواج متقاضیان دیگر برایم ارسال می‌شد و همان ابتدا هم اصرار فراوانی به ارسال عکس شخصی داشتند. قسم می‌دادند که حتما عکس واقعی ارسال شود. زمان ارسال فرم به مدیر کانال همسریابی اعلام کردم خبرنگار هستم و قرار است گزارشی درباره کانال‌های همسریابی دائم و موقت تهیه کنم. این مدیر کانال اگرچه حاضر به انجام مصاحبه نشد، اما تأکید داشت به ارسال‌کنندگان فرم و متقاضیان توصیه می‌کند در صورت گذاشتن قرار حضوری با افراد، تنها بر سر قرار نروند و تا زمان حصول اطمینان از هویت اصلی و واقعی فرد، عکس شخصی برای کسی ارسال نکنند. این مدیر ادعا می‌کرد خودش از طریق همین کانال‌ها با همسرش آشنا شده، ازدواج کرده و از زندگی‌اش راضی است و به همین خاطر اقدام به راه‌اندازی کانالی در این زمینه کرده تا علاوه بر کسب درآمد از این راه، دیگران هم از این شیوه برای همسریابی بهره‌مند شوند.
ازدواج موقت= بلاک و ریپورت
«حمید» ۴۲ساله ادعا می‌کرد کارمند یک وزارتخانه است، قصد ازدواج دارد، صداقت و یکرنگی طرف مقابل برایش بسیار مهم است. نمی‌خواهد همسر آینده‌اش کار کند. قد و وزنش را اعلام می‌کند. حدودی از درآمد ماهانه‌اش می‌گوید و در فرم تأکید دارد قصد و تصمیمش از ازدواج جدی بوده و برای سرگرمی یا وقت‌گذرانی نیامده است. می‌گوید اگر کسی قصد جدی برای ازدواج دارد، پیام دهد در غیر این صورت مزاحم نشوند.
«ثریا» ۲۹ سال دارد. ادمین و مدیر کانال، فرم ازدواجش را در گروه گذاشته و در فرم تأکید کرده اگر قصدتان ازدواج دائم است به چت‌ها پاسخ می‌دهد در غیر این صورت بلاک می‌کند. لیسانس شیمی دارد، جهیزیه‌اش کامل است، خانه یا ماشین شخصی ندارد، درخواست آشنایی تنها از شهر تهران را می‌پذیرد، برایش مهم است که سن همسر آینده‌اش از ۳۶ سال بیشتر نباشد، برایش چهره اهمیت دارد و باید به دلش بنشیند، همسر امکان رهن منزل مناسب داشته باشد، مجرد باشد، سابقه ازدواج قبلی نداشته باشد، مهربان، خوش‌اخلاق، دست‌‌و‌دلباز باشد، اهل سیگار و مشروبات الکلی و رفیق‌بازی هم نباشد؛ از روی آیدی «ثریا» با او چت و صحبت می‌کنیم تا درباره افرادی که برای ازدواج به او پیام داده‌اند، سؤالاتی بپرسیم.
تبلیغ کانال‌های همسریابی برای درآمد بیشتر
«ثریا» ادامه می‌دهد: «با خواستگاری از همین کانال‌ها دیدار کردم که در جلسه دوم درباره متارکه‌کردنش صحبت کرد درحالی‌که در ابتدا خودش را مجرد معرفی کرده بود. این آقا تصور می‌کرد که بعد از آشنایی می‌توانیم با این مسئله کنار بیاییم. فرزند دختری هم داشت. از اینکه از همان ابتدا صادق نبود به‌شدت دلخور شدم و جواب رد دادم. خلاصه اطلاعات ضدونقیض زیادی می‌دهند، من هم دوست ندارم سن‌و‌سالم بیشتر شود و می‌خواهم سروسامان بگیرم. حالا با اینکه دو سال است از طریق این کانال‌ها دنبال همسر مناسب می‌گردم، اما هنوز به جایی نرسیده‌ام و همچنان در حال هزینه‌کردن و ارسال فرم هستم. انگار این کار برایم عادت شده است».
علاوه بر دریافت پیام‌های متعدد از جانب افرادی که خودشان را خواستگار مجازی معرفی می‌کردند، پیام‌هایی هم از سوی مدیران کانال‌های همسریابی دیگر دریافت می‌کردم. پیام‌های متعدد تبلیغاتی مبنی بر معرفی کانال جدیدتری که از قدیمی‌ترین، پروپاقرص‌ترین، پرمخاطب‌ترین و پربازدید‌ترین کانال‌های مربوط به همسریابی است؛ گویا این کانال‌های تبلیغاتی برای تمام مخاطبان جدید و تازه‌کار کانال‌ها که فرم ثبت‌نامی ازدواج در پیج‌ها می‌گذارند، تبلیغات این‌چنینی ارسال می‌کنند تا با واریز مبلغ و ارسال یک فرم جدید، درآمدزایی کنند. مدیر یک گروه همسریابی پیجی را معرفی کرد که برای ارائه فرم عادی با ثبت در دو کانال، ۶۵ هزار تومان، فرم ویژه ۱۳۵ هزار تومان و سه بار تکرار رایگان و ثبت در پنج کانال در نظر گرفته شده است. برای فرم موقت صیغه، هزینه ۱۲۵ هزار تومانی و توزیع در سه کانال اعلام شد. قبل از تنظیم هر فرم هم باید مبالغ اعلام‌شده به شماره کارتی مشخص واریز می‌شد تا کار همسریابی از طریق تلگرام شروع شود. مشخصات فرم در این کانال مثل سایر کانال‌ها بود؛ با این تفاوت که چنانچه مزاحمتی از سوی یک کاربر یا خواستگار صورت گیرد، ریپورت می‌شود و به مدیر گزارش داده می‌شود که البته این اقدام هیچ ضمانتی برای تکرار مزاحمت نبوده و کاربر می‌تواند با تغییر آیدی یا تغییر سیم‌کارت و شماره همراه به مزاحمت ادامه دهد؛ چنانچه نمونه‌های بی‌شماری از این مزاحمت‌ها از سوی کاربران کانال‌ها گزارش شده است.
درخواست پول بلافاصله بعد از پیدا‌شدن خواستگار مجازی
«سهراب» دانشجوی کارشناسی‌ارشد رشته برق است که در یک کانال فرمی برای پیداکردن همسر مناسب گذاشته است؛ ۳۵ساله، با یک‌متر‌و ۸۰ سانت قد و ۸۶ کیلو وزن. خانه و ماشین هم دارد، ازدواج قبلی نداشته و ملاک و معیارش برای انتخاب همسر، سلامت جسم و روان، بلوغ روانی، شیک‌پوش، تابع و منعطف، با‌اخلاق، محجبه، شوهردوست، هنر همسرداری و… است. در انتهای فرم هم آیدی گذاشته تا فرد مناسبی با این معیارها پیام دهد و دیدارها یا ارتباط دوستی برای شناخت بیشتر فراهم شود.
در فضای چت، با «سهراب» مطرح می‌کنیم که پرونده‌ای در زمینه کانال‌های همسریابی داریم و نیاز است در این زمینه مصاحبه‌ای داشته باشد. او اعلام می‌کند «گرچه اعتماد زیادی به این کانال‌ها ندارد اما نه‌‌تنها خودش بلکه پسرخاله، پسرعمو و تعداد زیادی از دوستانش هم عضو این کانال‌ها هستند. چند بار وقتی وارد آیدی صاحبان فرم‌های ازدواج شدم و تقاضای معرفی و دیدن عکس کردم، اگرچه عکس دادند اما بعد از دیدار اولیه هیچ شباهتی به تصویر نداشتند و من با چهره دیگری روبه‌رو و شوکه شدم. چند باری هم پیش‌آمد که قبل از معرفی کامل و گذاشتن قرار اولیه، شماره کارت دادند و تقاضای پول و مبلغ کردند. حتی دوستانم هم با این مسئله مواجه شدند و تجربه دارند که بعضی افراد تقاضای پول و حتی شارژ اعتباری تلفن کردند. شاید این کانال‌ها را به دوستانم پیشنهاد بدهم، اما واقعا راضی نمی‌شوم هیچ خانمی در این کانال‌ها ثبت‌نام کند. به نظرم اصلا محل اعتبار نیستند، حتی تصور می‌کنم آقایان با نام جعلی دختران تقاضای پول می‌کنند؛ عموما اطلاعاتی که دختران در این فرم‌ها می‌دهند بسیار قابل‌اعتمادتر است. شنیدم که ازدواج‌ها و آشنایی‌های موفقی هم از دل آنها بیرون آمده. به هر حال همهچیز مجازی شده است؛ سفارش تاکسی، خرید کتاب، لباس، مواد غذایی و… همهچیز مجازی شده و الان فضا فضای مجازی و غیر‌حضوری است.
پس رشد این کانال‌ها و انتخاب همسر از طریق فضای مجازی هم چندان عجیب و پیچیده نیست، اما باید فرهنگ‌سازی و آگاه‌سازی شود. همه جوان‌ها ظرفیت پذیرش این فضا را ندارند و نمی‌توانند اعتماد کنند، این مسئله کاملا طبیعی است، دوستانی دارم که هر روز چندین بار به این کانال‌ها سرک می‌کشند، ساعت‌ها منتظر می‌مانند و دائم تلگرامشان را چک می‌کنند تا شاید یک نفر متقاضی دوستی و گپ‌زدن برای تفریح و سرگرمی باشد. به این کانال‌ها وابسته شده‌اند. هزینه هم داده‌اند اما خب این کانال‌ها هست و هر روز هم تعدادشان بیشتر می‌شود. چند سال پیش شاید فقط چند ربات بود، اما حالا تعدادشان زیاد شده و جوان‌ها بیشتر از قبل از آنها استقبال می‌کنند؛ مخصوصا زمان کرونا که کمتر بیرون می‌رفتیم، دانشگاه تعطیل بود و تمام امیدمان به همین فضای مجازی بود که بتوانیم سرگرم شویم. استقبال از فضای مجازی و کانال‌های همسریابی یا دوست‌یابی در زمان کرونا بیشتر شد».
همسریابی به بهانه مهاجرت!
«مانیا» فقط دو ماه است که در یکی از کانال‌های همسریابی عضو است، آن‌هم کانالی که در آن افراد قصد مهاجرت به کشورهای دیگر را دارند و با گذاشتن فرم از همسر مدنظر و انتخابی‌شان خواستگاری می‌کنند. مانیا فارغ‌التحصیل رشته گرافیک است. تمام آمال و آرزوهای دست‌‌نیافتنی‌اش را در کشور دیگری جست‌وجو می‌کند؛ «یک‌سال‌و نیم است که از طریق این کانال‌ها دنبال شخصی هستم که قصد مهاجرت داشته باشد، دیگر نا‌امید شده‌ام؛ چون این وعده و وعیدی برای آقایان و حتی خانم‌ها شده که با این حربه می‌خواهند با دیگران ارتباط برقرار کنند. اصلا نمی‌خواهم قضاوت کنم و بگویم ارتباط با نیت و هدف شومی است. نه، اصلا؛ من با پسری آشنا شدم که فقط از این طریق می‌خواست تنهایی‌اش را پر کند. می‌گفت به هر شیوه‌ای متوسل شده، نتوانسته با یک جنس مخالف ارتباطی برقرار کند و در این شیوه دنبال یک همدم یا گوش شنواست.
معرفی خواستگار در ازای پرداخت ۵۰۰هزار تومان
علاوه بر کانال‌های همسریابی، ربات‌هایی هم در این زمینه راه‌اندازی شده است؛ ربات «س» یا ربات «ط» که در بخش معرفی هر کانال، آیاتی از قرآن به چشم می‌خورد. یکی از این ربات‌ها برای خانم‌ها رایگان است؛ ولی آقایان باید برای هر معرفی و آشنایی حدود ۵۰۰، ۶۰۰ هزار تومان هزینه اولیه واریز کنند و اگر اعیاد یا مناسبت خاصی باشد، از تخفیف‌های ناچیزی برخوردار می‌شوند. در یکی از این کانال‌ها خانم ۲۸ساله‌ای با دادن مشخصاتی مثل قد و وزن خود پنج میلیون تومان مهریه برای یک ماه مشخص کرده است. او از دریافت مهریه ساعتی خودداری کرده و اعلام کرده است که به دنبال رابطه پایدار شرعی و عاطفی است. تحصیلات عالیه دارد، شاغل است، از وجه اجتماعی بالایی برخوردار است. کانال هم برای معرفی این کاربر و کاربرهای دیگر ۴۹۹ هزار تومان در نظر گرفته است. در این کانال امکان ساخت بنر، لینک اختصاصی و دعوت از دیگر دوستان هم در نظر گرفته شده است. عضویت در هریک از این کانال‌ها بسیار ساده است؛ کافی است با یک جست‌وجوی ساده، فهرست بلندبالایی از انواع کانال‌ها ظاهر شود که آیدی‌های زیادی معرفی می‌شوند و در دسترس جست‌وجو‌کنندگان قرار می‌گیرند یا حتی اگر مبلغی پرداخت و فرم مربوطه پر شود، این فرم از طرف ادمین در کانال‌های همسریابی متعددی توزیع می‌شود. آن وقت دنیای تازه‌ای به روی متقاضیان ازدواج یا دوست‌یابی باز می‌شود؛ دنیایی سراسر ناشناخته، مبهم و البته خطرناک که اگر جوانی ناآگاه حتی از سر وقت‌گذرانی یا کنجکاوی وارد آن شود، با چالش‌های زیادی روبه‌رو می‌شود و زندگی‌اش را دستخوش تغییر و تحولاتی خواهد کرد.
تقاضای بالای ازدواج سفید در کانال‌های همسریابی
«ایمانی»، مشاور خانواده می‌گوید: «اگرچه فضای مجازی و گروه‌های مختلف در قالب کانال‌های گسترده با این نگاه و رویکرد شکل گرفته‌اند که به خانواده‌ها اطلاعات و آگاهی داده و از آنها محافظت کنند اما در مجموع فضای مجازی محیطی مناسب و مساعد برای دوست‌یابی، ازدواج و مسائل مهم زندگی نیست و ظرفیت فرهنگی- آموزشی استفاده از آن در جامعه ایجاد نشده است. انجام ازدواج سفید یکی دیگر از اهدافی است که این روزها جوانان از آن استقبال و آن را اقدامی عادی ارزیابی می‌کنند، چنانچه در کانال‌های همسریابی نیز تقاضا برای این ازدواج بسیار زیاد است».
این روان‌شناس، ازدواج سفید یا روابط غیرمسئولانه را ازدواج سیاه قلمداد می‌کند؛ «وقتی دو نفر متعهدانه، مسئولانه همراه با احترام به ارزش‌های والای خانواده، وارد چرخه و مقدمات ازدواج می‌شوند، تلاش می‌کنند مطابق با چارچوب‌ها و عاقلانه رفتار کنند، از خدمات مشاوره‌ای بهره‌مند شوند و حمایت خانواده را داشته باشند، اما اگر در ازدواج سفید با مشکلی روبه‌رو شوند امکان حمایت قانونی و دینی از آنها وجود ندارد. افراد در این رابطه می‌توانند به راحتی از یکدیگر جدا شوند ضمن آنکه آسیب‌های ناشی از این رابطه بسیار عمیق خواهد بود؛ چراکه افراد به‌‌هرحال از نظر حسی- عاطفی نسبت به یکدیگر علاقه‌مندی، وابستگی و دل‌بستگی پیدا کرده‌اند و شکست این رابطه ناراحتی، نگرانی و مشکلات روحی و روانی شدیدی ایجاد خواهد کرد. به همین دلیل توصیه می‌کنیم که دختر و پسر هر دو با هوشمندی و منطق و آگاهی وارد رابطه شوند. چارچوب‌های زناشویی در همه‌جای دنیا تأیید شده است؛ چراکه در آن یک رفتار مسئولانه تحت حمایت و پشتیبانی عرف و قوانین جامعه شکل می‌گیرد و خروجی آن رفتار در جامعه مورد تحسین و تشویق واقع می‌شود؛ اما در ازدواج سفید آسیب‌هایی از نظر حسی و روانی وارد می‌شود که آینده فرد را هم تحت تأثیر قرار می‌دهد. این فرد با برقراری ارتباط با فرد دیگری یا ازدواج، همیشه با ترس و دلهره، بی‌اعتمادی و نگرانی عمیق روبه‌رو بوده و به آینده، شعور، جایگاه، باور، ارزش‌ها و نگرش‌های فرد آسیب‌های فراوانی وارد می‌شود».
ضرورت مشورت با سکس‌تراپیست قبل از ازدواج
وی می‌افزاید: «ناآگاهی افراد از چیستی و ماهیت روابط جنسی و زناشویی مشکلات را روزافزون کرده است. افراد آگاهانه وارد روابط نمی‌شوند، نمی‌دانند چه چیزی می‌خواهند، چطور به آرامش می‌رسند و چطور می‌توانند حال خوبی داشته باشند و متأسفانه ذهنشان تحت تأثیر فضای موجود شبکه‌های اجتماعی، فیلم‌های پورن و تحت تأثیر القائات و تبلیغاتشان شکل می‌گیرد و تصور می‌کنند رابطه جنسی همان تصاویر و تبلیغات است، درحالی‌که رابطه جنسی این القائات نیست و بر اساس خصوصیات فیزیولوژیک و روانی هر فرد متفاوت است. به همین دلیل مراجعانی را که برای انجام مشاوره‌های پیش از ازدواج به ما و مطب‌های روان‌شناسی مراجعه می‌کنند، به سکس‌تراپیست‌ها ارجاع می‌دهیم تا هم سلامت قوای جنسی آنها بررسی شده و هم به آنها آموزش داده شود که بر اساس چه فرمول و به چه شکل می‌توانند نیاز جنسی‌‌شان را به صورت سالم و صحیح برآورده کنند و در ادامه روابط زناشویی پایدار و درستی داشته باشند نه آنکه بعد از ازدواج متوجه وجود مشکلاتی در طرف مقابل شوند و راه برگشت برایشان دشوار باشد. در بسیاری از موارد دیده شده است که طرفین از نظر مردانگی یا زنانگی با مشکلاتی روبه‌رو هستند، رفتارهای پرخاشگرانه، بدرفتاری، خشونت و عصبانیت‌هایی دارند که می‌توانند به زندگی زناشویی آسیب جدی وارد کنند. در مواقعی نیز که افراد زندگی‌شان را در این شرایط ادامه می‌دهند و تلاش می‌کنند پایداری‌اش را برقرار کنند، منجر به خیانت و روابط متعدد خارج از چارچوب زناشویی خواهد شد که در هر حالت چالش‌های زیادی پدید خواهد آورد».
«ایمانی» همچنین تصریح می‌کند: «ما با دوستی و رابطه‌های شکل‌گرفته در دنیای مجازی، میهمانی‌های شبانه، پارتی‌ها و… برنده نخواهیم بود و به هدف درستی نمی‌رسیم. این روابط بی‌هدف هم به خودمان و هم به روح و روان طرف مقابل، جامعه و نسل آینده و گذشته آسیب خواهد زد. منطقی‌تر آن است که با هر فردی به واسطه هر پلتفرمی که آشنا می‌شویم، چارچوب درستی از دوستی و ارتباطات خود را تعریف کنیم. انتظارات خود را به صورت شفاف بیان کنیم، تعریف درست و منطقی از خودمان، همسر آینده‌مان و رابطه‌مان داشته باشیم و مهم‌‌تر از همه در ادامه راه از روان‌شناسان و متخصصان برای شناخت بیشتر و عمیق‌تر مشاوره بخواهیم. خانواده‌ها را در جریان قرار دهیم و مطلع کنیم و از کمک مشاوران و به‌خصوص سکس‌تراپیست‌ها غافل نشویم تا در یک بستر مناسب، درست و شایسته ازدواج کنیم و زندگی پایداری تشکیل دهیم».
نظرات