خبرگزاری رویترز در گفتگو با ۱۴ نفر از افراد آگاه، به ساعات پایانی حضور بشار اسد، رئیس جمهور مخلوع سوریه در دمشق پرداخته است. این منابع آگاه شامل حلقه داخلی رئیس جمهوری سابق سوریه، دیپلمات‌های کشورهای منطقه و منابع امنیتی و ارشد ایرانی است که خواسته‌اند نامشان فاش نشود.
بشار اسد تقریباً به هیچ کس در مورد برنامه فرار خود از سوریه همزمان با فروپاشی رژیمش اعتماد نکرد؛ تا آنجا که حتی دستیاران، مقامات و خویشاوندان خود گمراه کرد یا آنها را عملا از فکر و طرح خود بی‌اطلاع گذاشت.
به گفته یکی از فرماندهان سوری، بشار اسد ساعاتی قبل از فرار به مسکو در نشستی با حدود ۳۰ نفر از فرماندهان ارتش و مقامات امنیتی در وزارت دفاع سوریه در روز شنبه اطمینان داد که پشتیبانی نظامی روسیه در راه است و از نیروهای زمینی خواست مقاومت کنند.
کارمندان غیرنظامی دولت نیز از نیت واقعی او بی خبر بودند. کما اینکه یکی از دستیاران حلقه داخلی او فاش کرد که آقای اسد روز شنبه به مدیر دفتر خود اطلاع داد که بعد از کار به خانه می‌رود، اما در عوض خودش به فرودگاه رفت.
به گفته او، آقای اسد با مشاور رسانه‌ای خود به نام «بُثینه شعبان» نیز تماس گرفت و از او خواست که برای نوشتن متن سخنرانی برای او به خانه او بیاید. اما وقتی او رسید، اسد در آنجا نبود.
ندیم حوری، مدیر اجرایی اندیشکده منطقه‌ای «ابتکار اصلاح عربی» گفت: «اسد حتی آخرین موضع‌گیری خود را هم نگفت. او نیروهای خود را صف‌آرایی نکرد و گذاشت تا حامیانش با سرنوشت خود مواجه شوند.»
فرار برادر بشار و تلاش ناکام پسردایی‌های او
بشار اسد حتی برادر کوچکترش، ماهر اسد، فرمانده لشکر زرهی ارتش سوریه را در مورد برنامه خروج خود مطلع نکرد. هر چند یکی از منابع آگاه گفت که ماهر بعداً با هلیکوپتر به عراق و متعاقباً به روسیه پرواز کرد.
رویترز می‌گوید نمی‌تواند به طور مستقل این حادثه را تأیید کند و هیچ بیانیه رسمی نیز در این مورد صادر نشده است.
اسد و خانواده او چه زمان و چگونه گریختند؟
دو دیپلمات منطقه‌ای گفتند که اسد خودش روز یکشنبه هشتم دسامبر (۱۸ آذر) در حالی که شورشیان به سمت پایتخت پیشروی می‌کردند، با هواپیما از دمشق فرار کرد و این در حالی بود که فرستنده هواپیمای حامل او خاموش بود و در ارتفاع پایین پرواز می‌کرد.
اسد ابتدا به پایگاه هوایی حمیمیم روسیه در شهر ساحلی لاذقیه سوریه رفت و از آنجا به مسکو پرواز کرد. به گفته این منابع، اسما همسر بشار اسد و سه فرزندش از پیش در پایتخت روسیه منتظر او بودند.
اسد فهمیده بود که هیچ حمایت نظامی در کار نیست
به گفته افرادی که رویترز با آنها مصاحبه کرد، برای بشار اسد در روزهای منتهی به فرارش از سوریه پرواضح بود که هیچ خبری از کمک نظامی روسیه که با مداخله در سال ۲۰۱۵ معادله جنگ را به نفع او تغییر داد و نه حتی ایران، وجود نخواهد داشت.
به گفته سه دیپلمات منطقه‌ای، اسد در تاریخ ۲۸ نوامبر (۸ آذر) یعنی درست یک روز پس از آغاز حمله شورشیان سوری به استان شمالی حلب و حرکت برق آسای آنها در سراسر کشور، برای درخواست کمک نظامی به مسکو رفت، اما مقامات کرملین این بار از مداخله و کمک به او سر باز زدند.
هادی البحره، رئیس اپوزیسیون اصلی سوریه در خارج از کشور، به نقل از یک منبع در حلقه نزدیک اسد و یک مقام منطقه‌ای گفت اسد نخواست دستیاران خود را از واقعیت وحشتناک آگاه کند.
اسد پس از سفر به مسکو به فرماندهان و همکارانش گفت که پشتیبانی نظامی در راه است. او به آنها دروغ گفت. پیامی که از مسکو دریافت کرد منفی بود.
آقای بحره افزود: «اسد پس از سفر به مسکو به فرماندهان و همکارانش گفت که پشتیبانی نظامی در راه است. او به آنها دروغ گفت. پیامی که از مسکو دریافت کرد منفی بود.»
دمیتری پسکوف، سخنگوی کاخ کرملین روز چهارشنبه به خبرنگاران گفت که روسیه در گذشته تلاش زیادی برای کمک به ایجاد ثبات در سوریه انجام داد، اما اولویت روس‌ها اکنون درگیری در اوکراین است.
اسد هرگز از تهران درخواست نکرد در سوریه نیرو مستقر کند
عباس عراقچی، وزیر امور خارجه ایران چهار روز پس از سفر بشار اسد به روسیه، در دوم دسامبر (۱۲ آذر) در دمشق با او دیدار کرد. در آن زمان، شورشیان گروه اسلام‌گرای هیات تحریر الشام دومین شهر بزرگ سوریه، یعنی حلب را تحت کنترل خود درآورده بودند و با فروپاشی نیروهای دولتی به سمت جنوب و پایتخت در حال پیشروی بودند.
یک دیپلمات ارشد ایرانی به رویترز گفت: اسد در این دیدار به طرز مشهودی مضطرب بوده و اذعان داشته است که ارتش او ضعیف‌تر از آن است که مقاومت موثری انجام دهد.
اما به گفته دو مقام ارشد ایرانی، اسد هرگز از تهران درخواست نکرد در سوریه نیرو مستقر کند، زیرا می‌دانست اسرائیل می‌تواند از چنین مداخله‌ای به‌عنوان دلیلی برای هدف قرار دادن نیروهای ایرانی در سوریه یا حتی خود ایران استفاده کند.
نظرات