ماست چیست؟
قبل از بررسی مدل‌های متنوع و خوشمزه ماست، باید بدانیم که ماست چیست و چطور درست می‌شود. برای درست‌کردن ماست به‌صورت سنتی، باید در هر لیتر شیر ولرم، ۲ تا ۳ قاشق ماست به‌عنوان مایه فعال افزوده شود. پس از کنار گذاشتن آن در یک محیط نیمه گرم به‌مدت ۴ تا ۸ ساعت (با توجه به دمای محیط و میزان ترشی مد نظر)، شیر اصطلاحا می‌بندد و بافت آن سفت می‌شود. پس از این مدت، شیر به ماست تبدیل شده و در مرحله آخر، باید در یخچال، به مدت چند ساعت باقی بماند تا برای مصرف‌کردن، آماده شود.
همیشه برای درست‌کردن ماست، باید مقداری ماده فعال (باکتری‌های مفید) به شیر ولرم افزود و در حالت سنتی و خانگی، همان چند قاشق ماست، استارتر یا همان باکتری فعال برای تبدیل شیر به ماست است. اگر برای شما هم این سوال مطرح شده که اولین بار در دنیا چگونه ماست درست کرده‌اند، باید به شما «علف ماست» را معرفی کنیم. این علف در نواحی خشک و گرم رشد می‌کند و با استفاده از شیره این گیاه، اولین ماست‌ها به وجود آمده‌اند. در برخی منابع تاریخی، قرار دادن شیر گرم در پوست بز و تبدیل شدن شیر به ماست توسط باکتری‌های موجود در پوست بز نیز به‌عنوان روش‌های اولیه برای تولید ماست، ذکر شده است.
با وجود همه این توضیحات اولیه، حالا و در عصر حاضر، می‌توانیم در کمترین زمان ممکن، خوشمزه‌ترین و باکیفیت‌ترین ماست‌های موجود را تهیه کنیم. در حال حاضر، تنها یک سوال وجود دارد: انواع مختلف ماست چه تفاوتی با هم دارند؟
خواص ماست برای بدن
- کنترل کلسترول بدن
- تضمین سلامت دستگاه گوارش
- تامین رطوبت و حفظ دمای متعادل بدن
- با داشتن آنزیم های متعدد، باعث بهبود متابولیسم بدن می‌شود
- تقویت سیستم ایمنی بدن
- پتاسیم موجود در ماست باعث جلوگیری از تجمع سدیم در بدن شده از این طریق فشار خون کنترل می‌شود
- با داشتن لاکتوباسیلوس اسیدوفیلوس، باعث جلوگیری از عفونت واژن می‌شود
- ماست پروبیوتیک از یبوست جلوگیری می‌کند
- کمک به کنترل سندروم روده تحریک پذیر
- منبع خوبی از کلسیم برای استحکام دندان و استخوان (البته در صورت داشتن مزاج مناسب فرد)
همراه ما باشید تا در ادامه، مدل‌های گوناگون ماست را به‌اختصار با هم بررسی کنیم.
۱-ماست چکیده: غلیظ، خوشمزه و باکیفیت
در حال حاضر آب‌گیری ماست معمولی و تبدیل آن به ماست چکیده، در محیط‌های صنعتی و به‌صورت کاملا بهداشتی انجام می‌شود. به دلیل جدا شدن بخش مایع ماست در ماست چکیده، کالری و چربی ماست چکیده کمی بیشتر از ماست معمولی است و برای کودکان در سن رشد، این نوع ماست یک میان‌وعده عالی به شمار می‌رود. ماست چکیده با خرما در بخش‌های جنوبی کشور، یک میان‌وعده سالم، خوشمزه و بسیار محبوب برای روزهای گرم سال است.
۲-ماست پروبیوتیک: یک انتخاب فوق‌العاده برای افزایش سلامت
تا این‌جا گفتیم که در انواع ماست و برای درست کردن این ماده غذایی خوشمزه، باید از انواع باکتری‌های فعال استفاده کرد. باکتری‌های موجود در ماست، به بهبود سلامت دستگاه گوارش کمک می‌کنند، اما باید بدانید که نوع و تعداد این باکتری‌ها در همه مدل‌های ماست یکسان نیستند.
برای بهبود سلامت دستگاه گوارش، بدن به انواع باکتری‌های مفید دیگر هم نیاز دارد و در ماست پروبیوتیک، این باکتری‌های مفید و فعال به‌صورت خاص و دقیق، افزوده شده‌اند. بدن برای هضم غذاها، دفع مواد اضافه و ایجاد توازن در فعالیت‌های مختلف روده‌ها، به این باکتری‌ها نیاز دارد و به همین خاطر، افراد مبتلا به انواع مشکلات دستگاه گوارش، ترجیحا باید از ماست پروبیوتیک استفاده کنند.
برخی از مهم‌ترین فواید ماست پروبیوتیک شامل این موارد هستند:
- تنظیم فعالیت دستگاه گوارش و دفع منظم بدن
- کاهش نفخ
- پیشگیری از یبوست یا اسهال ناشی از عملکرد نادرست دستگاه گوارش
- تقویت سیستم ایمنی
۳-ماست میوه‌ای: دسری سالم، جدید و محبوب
ماست میوه‌ای از ترکیب ماست‌های شیرین (غیر ترش) با تکه‌های میوه به‌دست می‌آید و آن را می‌توان به‌عنوان یک میان‌وعده سالم یا یک دسر جذاب، نوش جان کرد. با استفاده از ماست تازه و شیرین همراه با انواع میوه‌ها مثل توت‌های یخ‌زده، تکه‌های موز، توت‌فرنگی، سیب و البته با برخی خشکبار مثل گردو یا بادام و پسته، می‌توان ماست میوه‌ای درست کرد.
ناگفته پیدا است که برای ماست میوه‌ای، نباید از ماست‌های معمول که ته‌مزه ترش دارند، استفاده کرد. ماست‌های خامه‌ای یا یونانی و ترکیب آن‌ها با میوه و کمی عسل، بهترین گزینه برای تهیه ماست میوه‌ای خوشمزه هستند که می‌توان مدل‌های آماده و بسیار خوش‌طعم آن را از فروشگاه‌های معتبر مثل فروشگاه آنلاین به‌روز مارت نیز تهیه کرد.
۴-ماست طعم‌دار: خوش‌طعم و مفید برای ذائقه‌های مختلف
- ماست و بادمجان
- ماست و اسفناج
- ماست بورانی
- ماست دلال
- ماست چکیده زیتون
- ماست گزنه
- ماست خیار
- ماست ذرت مکزیکی
- ماست و سماق
- ماست و لبو
- و …
همه این ماست‌ها با استفاده از انواع سبزیجات و چاشنی‌های سالم تهیه می‌شوند و با داشتن طعمی متفاوت، گزینه‌های فوق‌العاده‌ای برای رنگین کردن سفره‌ها به شمار می‌روند.
۵-ماست کم‌چرب: کمک به کاهش وزن
لبنیات از مفیدترین ماده‌های غذایی هستند، اما برای افراد مبتلا به بیماری‌های مختلف مثل کبد چرب یا افرادی که قصد کاهش وزن خود را دارند، مصرف همیشگی و دائم آن‌ها، چندان مناسب نخواهد بود. دلیل این موضوع، چربی موجود در انواع لبنیات و البته ماست است. به همین خاطر، انواع برندهای معتبر با جداسازی بخشی از چربی موجود در لبنیات و ماست، محصولات سالم‌تر و مفیدتری تولید می‌کنند که با برچسب کم‌چرب، قابل شناسایی هستند.
ماست کم‌چرب با درصدهای مختلفی مثل ۱.۵ درصد یا ۰.۵ درصد، عرضه می‌شوند. انواع ماست‌های طعم‌دار کم‌چرب نیز وجود دارند که می‌توانید با مصرف آن‌ها، از طعم بی‌نظیر این ماست‌های خوشمزه با درصد چربی کمتر، لذت ببرید.
برخی برندها، ماست‌های کم‌چرب برندشان را با میزان مشخصی از ویتامین D3 به بازار عرضه می‌کنند. با مصرف ماست‌های حاوی D3، میزان جذب کلسیم بدن شما به‌طرز قابل توجهی افزایش می‌یابد و به همین خاطر، مصرف این نوع ماست‌ها یک انتخاب بسیار مفیدتر خواهد بود.
۶-ماست پر چرب: غلیظ و خوش‌طعم
ماست پرچرب، یکی از ماست‌های جذاب و پرطرفدار است؛ زیرا بافت آن غلیظ و سفت بوده و نسبت به ماست‌های دیگر، آب کمتری دارد. طعم این ماست چه شیرین باشد و چه ترش شود، بسیار دلچسب و لذیذ است. اما می‌توان طعم این محصول را با افزودنی‌هایی مانند نعنا خشک، موسیر و … بهتر کرده و از آن لذت برد.
ماست‌های پرچرب با ۳ الی ۷ درصد چربی تهیه و عرضه می‌شوند و با داشتن چربی کافی، همان غلظت و طعم ماست‌های خوشمزه قدیمی را دارند. ارزش غذایی ماست پرچرب به دلیل داشتن چربی بالاتر، بیشتر از انواع ماست‌های معمولی است و کالری بیشتری را در اختیار بدن می‌گذارد.
۷-ماست سنتی: نزدیک‌ترین طعم به ماست‌های خانگی
اگر شما هم همیشه یاد ماست‌های قدیمی خانه مادربزرگ‌تان می‌افتید و به نظرتان فقط همان نوع ماست، خوشمزه و مقوی بود، ماست سنتی را به شما پیشنهاد می‌کنیم. افرادی که طرفداران ماست‌های غلیط و خانگی هستید و ترجیح می‌دهید ماست سالم و خوشمزه بدون مواد نگهدارنده و افزودنی را مصرف کنند، ماست سنتی ک پیشنهاد عالی است. ماست سنتی طعمی مشابه ماست‌های خانگی دارد و کمترین میزان افزودنی‌ها در آن به کار رفته است. این ماست نیز در چند مدل کم‌چرب، پرچرب و حتی طعم‌دار تهیه و عرضه می‌شود که می‌توانید با توجه به ذائقه خود، یکی از مدل‌های آن را خریداری کنید.
۸-ماست لاکتیکی: افزایش سلامت بدن به دلیل وجود اسید لاکتیک
در پنیر یا ماست لاکتیکی میزان مشخصی اسید لاکتیک وجود دارد. اسید لاکتیک یکی از اسیدهای ارگانیک و طبیعی است و بدن هم به‌صورت روزانه آن را تولید می‌کند. وجود میزان مشخصی اسید لاکتیک در بدن، اثرات مفید و فوق‌العاده‌ای دارد که در ادامه، برخی از آن‌ها را با هم مرور می‌کنیم:
- بهبود سلامت پوست صورت و بدن و افزایش سرعت بازسازی سلول‌های پوستی
- کمک به هضم لاکتوز و کاهش علائم حساسیت به لاکتوز
- کنترل میزان کلسترول خون
- حاوی ویتامین A و املاح معدنی مفید
ارزش غذایی ماست لاکتیکی بسیار بالا است و همانند انواع لبنیات لاکتیکی دیگر هم‌چون پنیر لاکتیکی، بافتی نرم و اسفنجی دارد. مزه این نوع ماست کمی ترش‌تر از ماست معمولی است و اگر طرفدار ماست‌های ترش و غلیظ هستید، ماست لاکتیکی بهترین گزینه موجود برای شما است.
۹-ماست موسیر: خوشمزه‌ترین مکمل برای خوردن انواع چیپس
یکی از رایج‌ترین ماست‌های طعم‌دار که به‌عنوان یکی از چاشنی‌های خوشمزه در هر دورهمی و مهمانی حضور دارد، ماست موسیر است. نکته مهمی که اغلب افراد از آن بی‌اطلاع هستند این است که سیر و موسیر با هم تفاوت داشته، هر کدام یک گیاه مجزا هستند و خواص بی‌نظیر خود را دارند. موسیر از خانواده پیاز و پیازچه است و شبیه پیازهای گرد و کوچک بوده که به‌صورت تازه یا خشک‌شده، قابل تهیه است. بوی موسیر، نسبتا ملایم‌تر از سیر است و به همین خاطر، یک انتخاب عالی برای ترکیب با انواع مواد غذایی مثل ماست خواهد بود.
برای تهیه ماست موسیر، میزان مشخصی از موسیر ریزشده را با ماست چکیده ترکیب کرده و یک ماست طعم‌دار بی‌نظیر و بسیار خوشمزه درست می‌کنند. موسیر در نواحی کوهستانی رشد می‌کند، خواص مختلفی دارد و با مصرف ماست موسیر، می‌توانید از همه خواص این گیاه کوهستانی بهره‌مند شوید. برخی از مهم‌ترین خواص موسیر شامل این موارد هستند:
- حاوی ویتامین A،C ، فسفر و منیزم
- حاوی فولات و کمک به رشد کامل سیستم عصبی جنین در هفته‌های شروع بارداری
- کمک به کاهش ذخیره چربی بدن
- کمک به هضم غذا
- افزایش تولید انسولین در خون و کاهش قند خون بدن
- دارای آنتی‌اکسیدان‌های قوی مثل آلیسین و کورستین
همه این موارد، تنها بخشی از فواید بی‌نظیر موسیر هستند. با توجه به این فواید فوق‌العاده، ترکیب این ماده گیاهی سالم و خوشمزه با ماست، باعث می‌شود در زمان مصرف، علاوه بر فواید بی‌نظیر ماست، از فواید خارق‌العاده موسیر نیز بهره‌مند شوید.
۱۰-ماست گیاهی: یک چاشنی فوق‌العاده برای گیاه‌خواران
افراد گیاه‌خوار و یا افراد مبتلا به حساسیت‌های لاکتوزی، نمی‌توانند از ماست‌های معمول درست شده از انواع شیرهای حیوانی استفاده کنند. خوشبختانه در حال حاضر گزینه‌های جذاب و خوشمزه‌ای برای این دسته افراد وجود دارد و می‌توانند به‌راحتی ماست گیاهی خوشمزه و سالم مصرف کنند. ماست گیاهی چیست؟ الان به شما می‌گوییم.
انواع ماست از شیرهای حیوانی مثل شیر گاو، گوسفند، بز و… تولید می‌شوند. با توجه به اینکه در حال حاضر انواع شیر گیاهی مثل شیر نارگیل، شیر سویا، شیر بادام و… در دنیا وجود دارند، می‌توان با افزودن انواع مخمر و البته طعم‌دهنده‌ها به این نوع شیرهای گیاهی، ماست گیاهی تولید کرد. انواع ماست گیاهی با طعم‌های مختلف مثل ماست گیاهی و دلال و یا ماست سویا ساده در فروشگاه‌های بزرگ و معتبر عرضه می‌شوند که به‌راحتی می‌توان آن‌ها را تهیه کرد.
برخی از مهم‌ترین فواید ماست گیاهی شامل موارد زیر هستند:
- داشتن باکتری‌های مفید: ماست‌های گیاهی با کمک انواع مخمر تولید می‌شوند و به همین خاطر، حاوی باکتری‌های مفیدی هستند که فرآیند هضم غذا را بهبود خواهند داد.
- نداشتن لاکتوز: زنان شیرده که نوزاد مبتلا به کولیک دارند و یا افراد مبتلا به حساسیت به لاکتوز، نمی‌توانند محصولات لبنی حاوی لاکتوز مصرف کنند. عدم وجود لاکتوز در ماست گیاهی یکی از مهم‌ترین فواید این نوع ماست است.
- کاهش وزن: در ماست‌های گیاهی به هیچ عنوان چربی وجود ندارد. بنابراین در صورتی که قصد کاهش وزن دارید یا به دلیل ابتلا به انواع بیماری‌ها مثل کبد چرب باید میزان چربی مصرفی خود را کاهش دهید، ماست گیاهی بهترین گزینه موجود برای شما است.
۱۱-ماست همزده: ماست غلیظ و خوش‌طعم
یکی از مهم‌ترین مشخصه‌های ماست‌های همزده، بافت متفاوت آن‌ها نسبت به انواع ماست معمولی است. در ماست‌های همزده، فرآیند تولید ماست و اصطلاحا بسته‌شدن شیر، در مخزن اصلی انجام شده و سپس بعد از هم‌زدن و تغییر بافت، ماست تهیه شده وارد مرحله بسته‌بندی می‌شود.
درصد چربی ماست همزده نسبت به دیگر ماست‌ها، بیشتر است و معمولا در فرآیند تولید آن از خامه یا شیر خشک پرچرب نیز برای ایجاد طعم بهتر و بافت خامه‌ای، استفاده می‌شود. برای تولید ماست همزده، ماست و میزان مشخصی از خامه، در مخزن با هم مخلوط می‌شوند و همین فرآیند باعث ایجاد بافت بسیار خاص این نوع ماست خواهد شد. چند مرحله گرم و سرد کردن ماست در دمای معین، به از بین بردن باکتری‌های مضر آن کمک کرده و باعث ایجاد طعم بسیار خاص و خوشمزه این نوع ماست خواهد شد.
۱۲-ماست ایسلندی: پروتئین بیشتر و بافت غلیظ‌تر
در هر ۱۰۰ گرم ماست حدودا ۱۰ گرم پروتئین وجود دارد که این میزان پروتئین، با توجه به انواع ماست و مواد افزودنی موجود در هر کدام، متغیر است. یکی از ماست‌های بسیار خوشمزه، به‌شدت مفید و البته سرشار از پروتئین، ماست ایسلندی است. مشخصه اصلی و مهم ماست ایسلندی نسبت به انواع ماست‌های دیگر، میزان پروتئین بسیار بیشتر آن نسبت به ماست‌های معمولی است. در واقع در ماست ایسلندی، ۳ تا ۴ برابر ماست‌های عادی، پروتئین وجود دارد. این موضوع، به دلیل افزودنی‌های پروتئینی مثل پودر شیر خشک، پودر کازئین یا دیگر مشتقات پروتئینی است.
افزودن پودر آب پنیر یا پودر پروتئین وی (whey)، دیگر روش‌های افزایش میزان پروتئین در ماست ایسلندی است. با توجه به این میزان پروتئین بسیار بالا، مصرف ماست ایسلندی برای ورزشکاران، بدن‌ساز‌ها، کودکان در سن رشد با فعالیت زیاد و افرادی که فعالیت جسمی سنگین انجام می‌دهند، توصیه می‌شود.
ماست ایسلندی به دلیل داشتن پروتئین زیاد، فواید فوق‌العاده‌ای دارد که در ادامه، برخی از مهم‌ترین آن‌ها را با هم مرور می‌کنیم:
- کمک به ترمیم زخم‌ها و بهبود ظاهر پوست پس از عمل‌های سنگین مثل پیوند پوست
- کمک به بازسازی بافت‌های آسیب دیده عضله‌ها
- ایجاد حس سیری بیشتر و کمک به کنترل وزن
- افزایش سرعت بازسازی سلول‌های مختلف بدن
ماست ایسلندی بافت بسیار غلیظی دارد و همانند ماست‌های سنتی، آب‌اندازی نخواهد داشت. میزان بسیار دقیقی از پروتئین به این نوع ماست افزوده می‌شود که با وجود داشتن پروتئین کافی، علاوه بر مزه بسیار خوب، قیمت مقرون به‌صرفه‌ای داشته باشد.
۱۳-ماست یونانی: مفید و مغذی با نمک کمتر
ماست یونانی در نگاه اول، شبیه به ماست چکیده است. تفاوت انواع ماست یونانی با چکیده، در فرآیند ساخت آن‌ها است. در تهیه ماست چکیده، ماست را از صافی‌های مخصوص عبور می‌دهند و در طی این فرآیند، فقط آب اضافه ماست خارج می‌شود.
ماست یونانی در مرحله آخر تولید، یک بخش دیگر هم دارد. در این مرحله، علاوه بر آب موجود در ماست، لاکتوز آن نیز جدا می‌شود و به همین خاطر، ماستی غلیظ با بافتی خامه‌ای و بدون لاکتوز باقی می‌ماند. ماست یونانی یکی از بهترین و سالم‌ترین انواع ماست است که با استفاده از آن می‌توان ماست میوه‌ای یا کرم خامه‌ای برای کیک‌های رژیمی درست کرد. برای درست کردن کرم کیک رژیمی تنها کافی است ماست یونانی را با مقداری عسل ترکیب کنید و از آن برای ایجاد طعم بهتر برای انواع کیک‌های سالم رژیمی، بهره ببرید.
۱۴-ماست خامه‌ای: پر چرب، مغذی و به‌شدت لذیذ
یکی دیگر از ماست‌های سالم و خوشمزه که محبوبیت زیادی در بین افراد جامعه دارد، ماست خامه‌ای است. این نوع ماست با بافت خامه‌ای و غلیظ خود، بهترین انتخاب برای یک میان‌وعده لذیذ، یک چاشنی سالم یا یک دسر خوش‌طعم است. معمولا ماست خامه‌ای با نمک کمتر و ته‌مزه شیرین‌تر، یکی از بهترین گزینه‌ها برای درست‌کردن انواع دسرها و غذاهای با پایه ماست هستند.
ماست خامه‌ای با استفاده از شیر پرچرب و افزودن میزان مشخصی خامه و پودر شیر خشک تولید می‌شود. کالری و چربی این نوع ماست، از ماست‌های معمولی بیشتر است و برای کودکان در سن رشد، یک انتخاب فوق‌العاده خوب خواهد بود. البته اگر قصد کاهش وزن خود را دارید، بهتر است پیش از خرید و مصرف این نوع ماست، ارزش غذایی ماست خامه‌ای را بررسی کنید.
ماست مورد علاقه شما کدام است؟
حالا که همه مدل‌های ماست را با هم بررسی کردیم، شما به ما بگویید که کدام نوع ماست را دوست دارید؟ تا به حال کدام یک از انواع ماست‌های جدید را امتحان کرده‌اید؟ به نظرتان طعم کدام یک بهتر بود؟
ماست‌های متنوع با داشتن باکتری‌های مفید، کلسیم کافی، چربی سالم اشباع‌شده و انواع ویتامین‌ها و مواد معدنی، یکی از سالم‌ترین مواد غذایی موجود هستند که از دیرباز در سفره‌های ایرانی حضور داشتند. در حال حاضر انتخاب یک مدل ماست از میان انواع مدل‌های جدید و گوناگون، یک کار جذاب و البته چالش برانگیز شده است. در این مقاله انواع ماست را با بررسی مشخصه‌های مختلف‌شان، با هم مرور کردیم و امیدواریم این بار بتوانید خیلی سریع‌تر و راحت‌تر، خوشمزه‌ترین ماست نزدیک به ذائقه خودتان را خریده و مصرف کنید.
نظرات