این مرد سلطان خَر ایران است/دانستنی های جالب درباره الاغ ها

خر یا الاغ یا درازگوش جانوری اهلی از خانوادهٔ اسبان است. خر وحشی آفریقایی جد وحشی خرهای اهلی است. این حیوان حدود ۵۰۰۰ سال پیش در مصر یا بین‌النهرین اهلی شد.

به گزارش اول فارس، انسان‌ها از این جانور بیشتر برای بارکشی استفاده می‌کنند. در گذشته در روستاهای ایران پرورش خر زیاد بود. اما هم اکنون جمعیت خرها در ایران در حال کم شدن است. جمعیت خران دنیا به بیش از ۴۰ میلیون رأس می‌رسد. خر در فرهنگ عامیانه بسیاری از کشورها نماد حماقت و لجاجت است.

یک خر میانه اندام حدود یک متر بلندی تا ناحیهٔ شانه دارد، اما نژادهای گوناگون آن اندازه‌های متفاوتی دارند. خرهای سیسیلی تنها ۶۱ سانتیمتر قد می‌کشند، در حالی که خرهای آمریکایی با بلندای ۱۶۷ سانتیمتر هم دیده شده‌اند. رنگ خرها از سفید تا خاکستری یا سیاه گوناگون است. خرها هرچند از اسبها کندروتر هستند اما گامهای استواری دارند و درکشیدن بارهای سنگین در راه‌های دشوار توانا هستند. قاطر حیوان دورگه‌ای است که از جفتگیری خر نر و اسب ماده (مادیان) زاده می‌شود و قدرت بارکشی آن بسیار بیشتر از خر و اسب است. از جفتگیری نریان و ماده خر نیز «یابو» زاده می‌شود که در انگلیس به آن hinny می‌گویند.

معروف‌ترین نژادهای خرهای اهلی:

خر تبتی
خر معمولی
خر شامی
خر قبرسی
خر حبشی
خر امروزه به گونه وحشی فقط در شمال آفریقا، از سومالی گرفته تا حدود رود نیل، به‌سر می‌بَرد، حال آنکه در زمان‌های قدیم گروه‌های وحشی آن در شرق و مرکز آفریقا و در آسیای صغیر به حد وفور وجود داشت.

خر حدود ۵۰۰۰ سال پیش توسط مصری‌ها اهلی شد و به عنوان یک حیوان باربر مورد استفاده قرار گرفت. قد خرها در نواحی مختلف جهان فرق می‌کند مثلاً قد خرهای هند و سومالی خیلی کوتاه است. رنگ آن‌ها هم در جاهای مختلف دنیا فرق می‌کند.

در مصر قدیم خر سمبل کودنی بود و افراد کم‌هوش و کودن را به صورت یک خر نقاشی می‌کردند و رومیان هم برخورد با یک خر را بدیُمن می‌دانستند.

درازگوش‌ها به صورت دسته‌های ۱۰۰ تا ۱۵۰ نفری به سر می‌برند و بیش‌تر در مناطق بی‌آب‌وعلف زندگی می‌کنند و خوراکشان علف، بوته و برگ درختان است. آن‌ها بسیار قانع، بردبار و زحمت‌کش هستند و به همین دلیل مورد سوءاستفاده بشر قرار گرفته‌اند.

خر نه تنها به عنوان بارکش مفید است بلکه شیرش هم سودمند است، چون کازئینش کمتر از شیر گاو و شیرینی‌اش بیشتر از آن است، برای افرادی که سوءهاضمه دارند و آن‌هایی که مبتلا به بیماری سل هستند بسیار سودمند است

علی اکبر حاجی جمهوری اولین پرورش دهنده الاغ در ایران است، او خود را «سلطان خر ایران» می‌نامد، اصرار دارد برای غلبه بر مقاومت ذهنی جامعه  و برخی نگرش‌های منفی به این شغل به جای واژه الاغ بیشتر از لغت خر استفاده کند و از مزایای صادرات این حیوان به چین می‌گوید.

به گزارش اول فارس، مدیر مرکز پرورش الاغ سم طلایی در این رابطه به آفتاب نیوز گفت: نام خر در ایران مظلوم واقع شده است، این حیوان بسیار مهربان و مفید، به زعم بنده بسیارهم باهوش است و حداقل از بسیاری حیوانات دیگر هوشمند‌تر عمل می‌کند، در سال ۹۴ از باب احاده حیثیت از این حیوان زیبا و بهره منده شدن از مزایای اقتصادی آن، برای اولین بار در کشور برای پرورش خر و گرفتن مجوز‌های لازم اقدام کردم، بنده، چون جانباز هستم از بنیاد شهید درخواست کردم که برای اخذ مجوز من را به اداره جهاد گناباد معرفی نمایید، اما آن‌ها  حاضر نبودند کلمه مرکز پرورش الاغ را در نامه بنویسند، می‌گفتند ما را مسخره می‌کنند. سال‌های قبل یک فرمانداری هم این جا بود که می‌گفت تو با تاسیس مرکز پرورش الاغ آبروی گناباد را می‌بری، چند جوان هم بودند که به این کار علاقه‌مند بودند، اما، چون رویشان نمی‌شد در جامعه و مثلاً موقع خواستگاری بگویند شغلشان پرورش خر است، از ادامه کار انصراف دادند، می‌خواهم در کل فضای ذهنی منفی جامعه در آغاز و مشکلات را تشریع کنم. من در جبهه خط شکن بودم و علاقه داشتم  و دارم که  در این زمینه هم خط شکنی کنم و جامعه را با مزایای بیشمار پرورش خر آشنا کنم، چون می‌تواند به یک منبع کارآفرینی و ایجاد شغل بسیار خوب بدل شود. از این رو و با توجه به جنبه برندینگ ماجرا عنوان سلطان خر ایران را انتخاب کردم.

حاجی جمهوری در ادامه  گفت: یک شیشه شیر ۲۵۰ سی سی شیر الاغ ۱۰۰ هزار تومان قیمت دارد، هر لیتر شیر خر در گناباد تا ۴۰۰ هزار تومان، در مشهد ۵۰۰ هزار تومان و در تهران تا ۷۰۰ هزار تومان قیمت دارد. شبیه‌ترین شیر به شیر مادر شیر الاغ است و فوائد بسیاری دارد، به ویژه خانم‌ها در بحث ترمیم و زیبایی پوست از آن استفاده می‌کنند. اگر وزیر آموزش و پروش به جای شیر گاو در مدارس شیر خر توزیع می‌کرد، مردم به عینه فوائد آن بر هوش و سلامتی کودکان را نیز مشاهده می‌کردند. در بحث کرونا هم بسیاری از مصرف کنندگان اظهار کردند که برای غلبه بر این بیماری مفید بود. محصول دیگر ما عنبر نسارا است که آن را در قالب بسته‌های سیگارت ۱۰ تایی عرضه می‌کنیم و در طب سنتی موارد مصرف متعددی از جمله برای غلبه بر عفونت رحم خانم‌ها برای آن برشماری شده است. قیمت هر بسته ۱۰ تایی قریب نیم دلار است. در واقع دود عنبر نسارا ویروس کش قوی محسوب می‌شود. بنده خودم به خاطر عوارض شیمیایی از شیر الاغ  و عنبر نسارا استفاده می‌کنم و بسیار التیام بخش بوده است. محصول بعدی رشته پرورش خر صابون شیر است که آن نیز کاربرد زیبایی دارد و پوست را بسیار لطیف می‌کند. روغن الاغ نیز از چربی این حیوان تهیه و عرضه می‌شود.

وی در خصوص قیمت الاغ بیان کرد:، چون منطقه ما مرزی است و از این حیوان در سیستان و بلوچستان برای سوخت بری استفاده می‌شود، قیمت هر راس آن بعضاً تا ۱۵ میلیون تومان هم می‌رسد، خر حیوان تیز هوشی است و در عبور از مرز خود مسیر  تجربه شده را می‌پیماید. البته اگر مرز بسته شود قیمت آن بسیار کاهش می‌یابد، در منطقه خود ما گناباد نیز خری که کٌره بدهد و شیر داشته باشد تا ۵_۶ میلیون تومان نیز قیمت گذاری می‌شود. هر خر در سال یک کره می‌دهد و شیر آن به دلیل پستان کوچک زیاد نیست و ۷۰۰ تا ۸۰۰ گرم بیشتر شیر ندارد. متاسفانه هنوز در بحث مجوز‌های قانونی با برخی نهاد‌ها مسئله داریم، البته خوشبختانه تامین اجتماعی کارشناس فرستاد و برای این شغل کد تعریف شد، امیداوریم وزارت بهداشت نیز برای محصولات این عرصه مجوز‌های تکمیلی لازم را  ارائه نمایید.

این کارآفرین  در تشریح دیگر ابعاد اقتصادی این رشته گفت: چینی‌ها در پاکستان سرمایه گذاری قابل توجهی روی پرورش خر انجام داده اند، به ویژه پوست الاغ  و برخی اقلام دیگر آن از پاکستان به چین صادر می‌شود و در صنایعی مانند طب سنتی و صنعت زیبایی و بهداشتی به کار می‌رود، چرا کشور ما با این همه پتانسیل نباید بتواند به چین الاغ صادر نمایید، به جای آنکه به جوان‌ها ۱۰۰ میلیون بدهند تا ۲ عدد گاو بخرند، می‌توانند همین وام را جهت پرورش و صادرات به چین تخصیص دهند و آن جوان با همین مبلغ ۲۰ عدد خر پرورش دهد. در ضمن شما دیده اید در برخی کشور‌های توسعه یافته حتی بحث استفاده خوراکی از حشرات برای تامین پروتئین و  تامین امنیت غذایی مطرح شده است، در کشور ما متاسفانه استفاده از گوشت این حیوان مکروه است، اما به نظر ما سالم‌ترین گوشت، گوشت خر استف، چون خر برعکس گاو بسیار به ندرت بیمار می‌شود، برخی که گوشت این حیوان را به شکل خوراکی مصرف کرده اند از طعم لذیذ آن به ویژه به صورت کبابی تعریف می‌کنند. همچنین از گوشت این حیوان برای مصرف حیوانات خانگی نیز می‌توان استفاده کرد، البته من، چون به الاغ هایم بسیار علاقه دارم دلم نمی‌آید آن‌ها را سر ببرم.

دانستنی های جالب درباره الاغ ها

خیلی وقت ها از کلمات الاغ یا خر برای توهین به دیگران یا شوخی کردن استفاده می گردد، اما خیلی از ما نمی دانیم که الاغ چه حیوان فوق العاده ای است؛ پس وقتش رسیده که با دانستنی های جالبی درباره این حیوان دوست داشتنی آشنا شویم.
آیا می دانستید الاغ ها حافظه خیلی خوبی دارند؟ آن ها می توانند جایی که بوده اند یا الاغی که ۲۵ سال پیش دیده اند را به یاد بیاورند.
اگر الاغ فکر کند کاری خطرناک است، هرگز آن را انجام نمی دهد.
در صورت مراقبت مناسب، الاغ بیش از ۴۰ سال عمر می نماید.
الاغ ها به طور طبیعی حیوانات گله ای هستند. آن ها ترجیح می دهند در گروه بمانند، اما یک الاغ تنها هم می تواند با گروهی از بز ها زندگی شادی داشته باشد.
وقتی صحبت از سفر کردن در همه نوع زمین می گردد، الاغ ها بسیار بهتر از اسب ها هستند.
الاغ ها در اصل از بیابان های خاورمیانه و آفریقا آمده اند و از نظر آناتومی به خوبی در چنین شرایط آب و هوایی زنده می مانند.
یک الاغ در شرایط بیابانی می تواند صدای یک الاغ دیگر را از فاصله ۹۵کیلومتری بشنود. شاید به خاطر گوش های بزرگشان باشد.
گوش های بزرگ الاغ ها به خنک نگه داشتن بدنشان در هوای گرم و خشک بیابان یاری می نماید.
الاغ ها در مقایسه با اسب ها قادر به تفکر و تصمیم گیری مستقل برای تضمین امنیت خود هستند.
اگر الاغ در حال سفر اشتباه یا خطری را حس کند، حرکت نمی نماید و آغاز به کوبیدن پاهایش می نماید. این رفتار از روی هوش آن هاست اما مردم فکر می نمایند از روی سرکشی و لجبازی آن هاست.
همان طور که اشاره شد، الاغ ها حیوانات گله ای هستند، حتی اگر اهلی شده باشند. قوی ترین الاغ معمولا به عنوان رهبر گله انتخاب می گردد.
رهبر گله در برابر خطرات همواره مثل یک رهبر عمل می نماید. او می ایستد و با خطر روبرو می گردد تا بقیه گله فرصت فرار داشته باشند.
برخلاف اسب ها، الاغ ها به آسانی وحشت و رَم نمی نمایند. اگرچه آن ها اول امنیت را در نظر می گیرند، اگرچه امنیت خود را در نظر می گیرند، اما حیوانات کنجکاوی هستند.

الاغ ها از باران متنفرند. پوشش آن ها ضدآب نیست و اگر زیاد زیر باران بمانند به سلامتشان واقعا آسیب می رسد.
الاغ ها می توانند از ۹۵درصد از کل غذایی که می خورند استفاده می نمایند. چون در اصل حیوانات بیابانی هستند. در مناطق بیابانی غذا کمیاب است و هدر کردن غذا کار رایجی نیست.
الاغ ها سیستم گوارش خاص و بسیار کارآمدی دارند که می تواند حتی گیاهان غیرقابل خوردن را هضم کند. آن ها فقط گیاهان را هضم نمی نمایند بلکه رطوبت آن ها را استخراج می نمایند و برای برطرف تشنگی استفاده می نمایند.
درست مثل شامپانزه ها و میمون ها، الاغ ها در گله یکدیگر را تیمار می نمایند و خودشان را تمیز نگه می دارند.
الاغ ها را می توان آموزش داد و این به صبر و حوصله احتیاج دارد. کار ها و کلماتی که به آن ها بفهماند قصد شما محافظت از آن هاست، اعتمادشان را جلب می نماید و باعث می گردد خودشان را به آموزش بسپارند.
این حیوانات از غلتیدن روی زمین لذت می برند. این بهترین تفریح آن ها است.
الاغ ها بر اساس ارتفاع شانه تا زمین سه نوع مختلف دارند. کوچکترین نوع الاغ مینیاتوری است. ارتفاع این نژاد از الاغ بیشتر از ۹۰ سانتیمتر نمی گردد. نوع دیگر نژاد استاندارد است که از ۹۰ تا ۱۳۷ سانتیمتر است؛ و دسته سوم نژاد ماموت است که بیش از ۱۳۷ سانتیمتر ارتفاع دارد.
الاغ ها و اسب ها اغلب دورگه هستند. بچه اسب ماده و الاغ نر قاطر و بچه اسب نر و الاغ ماده یابو است.
دوره بارداری الاغ های ماده ۳۶۵ روز است و در نهایت یک بچه به دنیا می آورند. دوقلوزایی در الاغ ها بسیار نادر است.
یابو ها و قاطر ها از زمان تولد عقیم هستند و قاطرها معمولا قوی ترند.
الاغ ها اگر تنها بمانند به راحتی افسرده می شوند. به همین دلیل گله ای زندگی می نمایند. آن ها در غیاب سایر الاغ ها به همراهان دیگری مثل بز و انسان احتیاج دارند.
دشمنان طبیعی آن ها گرگ ها و کایوت ها هستند. به خاطر نفرت ذاتی که از سگ سانان دارند و از خودشان و همراهانشان در مقابل آن ها به شدت دفاع می نمایند. این ویژگی خاص، الاغ ها را حیوانات نگهبان شگفت انگیزی برای گله گوسفندان می نماید.
الاغ ها و اسب ها مثل هم راه می روند، اما الاغ ها به ندرت می دوند.
چین بیشتر تعداد الاغ در دنیا را دارد. در بریتانیا الاغ ها باید پاسپورت داشته باشند.