شیراز یکی از شهرهای پرجاذبه ایران بوده که باغهای تاریخی فراوانی در آن قراردارد و همه ساله گردشگران داخلی و خارجی زیادی از آن بازدید می‌کنند.
باغهای ایرانی بیانگر رابطه‌ی تنگاتنگ میان بستر فرهنگی و طبیعی بوده و نشانه‌ای از سازگاری و همسو کردن انسان و طبیعت است.
شیراز از جمله شهرهای مهم گردشگری ایران است که علاوه بر وجود بناهای تاریخی ارزشمند که نشان از سابقه فرهنگی ما دارد دارای باغهای تاریخی متعددی است از این رو این شهر به دلیل وجود باغهای زیبایش در فصل بهار و نوروز فضایی بسیار لذت‌بخش برای گردشگران فراهم می‌کند.
حال برای کسانی که در نوروز قصد سفر به شیراز را دارند لیستی از مهم‌ترین باغهای شیراز و مکان قرارگیری‌شان را معرفی می‌کنیم.
باغ ارم شیراز
باغ ارم شیراز با درختانی همچون رز و بهارنارنج و سروناز که به دخترهای شیراز شهرت یافته‌اند، خانه امن این درختان، مجموعه‌ای بی‌نظیر از گونه‌های گیاهی این شهر را در فضای توأم با معماری اصیل ایرانی در خود جای داده است.
باغ ارم شیراز در شمال غربی شیراز در خیابان ارم از زیباترین خیابان‌های شیراز واقع شده است.
این باغ به دلیل داشتن تنوع گیاهایی بسیار زیاد، به عنوان باغ گیاه شناسی شیراز شناخته شده و در اختیار دانشگاه شیراز قرار دارد.
پیشینه تاریخی این باغ به دوران سلجوقی رسیده در دوران زندیه مرمت شده و در دوران ناصر الدین شاه قاجار عمارت داخل به جای عمارت ایلخانی بنا ساخته شده است.
باغ جهان نمای شیراز
از قدیمی‌ترین باغهای شیراز است که در شمال شرقی شهر شیراز و ضلع شرقی خیابان حافظ (دروازه قرآن) و بالاتر از میدان حافظیه قرار دارد. باغ جهان نما در هنگام اقامت تیمور گورکانی در شیراز مورد توجه او قرار گرفت، به‌طوری که باغی شبیه به آن را در اطراف سمرقند که زادگاه تیمور بوده است، احداث کرده و آن را «جهان نما» نامید.
این باغ در دوره‌ی صفویه نیز از اهمیت زیادی برخوردار بوده ما پس از انقراض سلسله‌ی صفویه که ناامنی، کشور را فرا می‌گیرد، این باغ تقریبا ویران می‌شود. بعد از نادرشاه افشار تا استقرار حکومت کریمخان زند این باغ هم بازسازی شده است. عمارتی که در وسط باغ قرار گرفته مربوط به کریمخان زند است.
عمارت باغ جهان نما که از دوره‌ی کریم خان تا به حال سالم و مستحکم برجای مانده به شکل هشت‌ضلعی و از نظر ظاهر تقریبا مشابه عمارت کلاه فرنگی باغ نظر است. خیابان کشی‌های اطراف عمارت ذکر شده به همراه درختکاری‌های زیبا در سال ۱۱۸۵ هجری قمری به دستور کریم خان زند انجام گرفت.
در دوره‌ای به باغ جهان نما زینت الدنیا هم می‌گفتند این باغ در چند قدمی آرامگاه حافظ واقع شده است.
باغ دلگشا شیراز
باغ دلگشا یکی از زیباترین باغهای تاریخی شهر شیراز است که گفته می‌شود مربوط به سه دوره‌ی ساسانیان، صفویان و قاجاریان است. این باغ به دلیل درختان نارنج فراوان و آب‌نماهای زیبایش شهرت خاصی پیدا کرده است.
باغ مذکور در دوران صفویه نیز از باغهای مهم و تفریحی بوده و در عکس‌های گردشگران اروپایی هم دیده شده است. علاوه بر این، در زمان تیمور گورکانی در بهترین وضعیت خود و در اوج آبادانی بوده، به گونه‌ای که تیمور با دیدن آن، دستور ساخت باغی را با همین نام در سمرقند داد.
بیشترین درختی که در آن یافت می‌شود، نارنج است که درهنگام اردیبهشت شکوفه‌های زیبا و عطر و بوی دل‌انگیز آن‌ها فضای باغ را بسیار دلنشین می‌کند.
عمارت موجود در وسط باغ که ساخت آن مربوط به دوره‌ی زندیه است، به شیوه‌ی معماری کاخ‌های ساسانی بیشاپور ساخته شده است. این عمارت سه طبقه‌ای، دو درب ورودی در دو طرف ساختمان دارد و شامل یک تالار بزرگ به همراه چهار شاه‌نشین است .
این باغ که در سال ۱۳۸۱ و به شماره‌ی ۹۱۲ به ثبت ملی رسیده، اکنون در اختیار شهرداری شیراز است.
از آنجایی که این باغ در ۵ دقیقه‌ای سعدیه واقع شده، آبی که از چشمه قنات آرامگاه سعدی جاری می‌شود از اینجا هم می‌گذرد، چشمه قناتی که به گازاران معروف است.
باغ دلگشا در شمال شرقیشیراز و در نزدیکی آرامگاه سعدی قرار گرفته است. به طور دقیق تر می‌توان گفت که این باغ در سمت جنوب تنگ آب خان و در دامنه کوهستان قرار دارد.
باغ عفیف آباد (باغ گلشن) شیراز
باغ عفیف آباد یکی از قدیمی‌ترین باغهای شهر شیراز ویا بهتر است بگوییم قدیمی‌ترین باغ شیراز است که عمارت مجللی که در میان آن بنا شده است. این باغ در دوران صفویه بنا شده و از آن زمان یکی از گردشگاه‌های اصلی پادشاهان ایرانی بوده است. این باغ در دوران قاجاری توسط میرزا علی خان قوام‌الملک خریداری شد، میرزا علی خان پس از خرید باغ، آن را نوسازی می‌کند و عمارت دو طبقه‌ی بزرگی در وسط باغ بنا می‌کند. عمارت ساخته شده هنوز هم در باغ عفیف آباد پابرجا است و توسط ارتش جمهوری اسلامی به دو موزه‌ی سلاح‌های نظامی در طبقه‌ی اول و موزه‌ی عبرت در طبقه‌ی دوم تبدیل شده است.
با روی کار آمدن حکومت پهلوی این باغ به فرح پهلوی هدیه داده می‌شود و سرانجام در سال ۱۳۴۰ ارتش موفق می‌شود طی یک مزایده این باغ ۱۲۷.۰۰۰ متر مربعی را خریداری کند مجموعه‌ی باغ عفیف‌آباد علاوه بر محیط باغ و عمارت زیبایی که در وسط آن قرار دارد، دارای یک حمام تاریخی و یک قهوه‌خانه‌ی سنتی است که دیدن آن‌ها هم خالی از لطف نیست.
باغ عفیف آباد در انتهای خیابان عفیف آباد شیراز نزدیک به خیابان ستارخان قرار دارد.
باغ نارنجستان قوام
باغ نارنجستان که در میان مردم به باغ قوام نیز شهرت دارد، یکی از زیباترین دیدنی‌های شیراز است. این باغ در دوره ناصرالدین شاه قاجار و به دستور علی محمد خان قوام ساخته شده و حالا یکی از تماشایی‌ترین جاذبه‌های گردشگری شیراز است. درست است که باغ قوام خیلی بزرگ نیست، اما چشم‌نواز است و عمارت باشکوهی دارد.
مجموعه قوام بین سال‌های ۱۲۵۷ تا ۱۲۶۷ خورشیدی مقارن با حکومت ناصرالدین‌شاه قاجار، به دستور علی‌محمد‌خان قوام ساخته شده و از دو قسمت بیرونی (موزه نارنجستان) و اندرونی (خانه‌ی زینت‌الملوک) تشکیل و به وسیله‌ی تونل به هم مرتبط هستند و به دلیل وفور درختان نارنج به این نام خوانده می‌شود.
این باغ در محله بالاکفت و در قسمت شرقی انتهای خیابان لطفعلی‌خان زند قرار دارد. این محدوده تقریبا در نقطه انتهایی و شرقی شهر قدیم، محلی که در گذشته دروازه دولت، قرار داشته، واقع شده است.
این بنا به عنوان دارالحکومه یا محل انجام امور سیاسی، نظامی و دیدار با نمایندگان دولت‌های خارجی مورد استفاده بوده است. بنای نارنجستان در سال ۱۳۴۵ خورشیدی به دانشگاه شیراز اهدا شدکل مساحت این مجموعه ۳۵۰۰ متر مربع است و ساختمان‌های آن که در دو ضلع شمالی و جنوبی واقع شده‌اند این دو ساختمان توسط معماران و هنرمندان شیرازی با استفاده از هنر‌هایی از قبیل آیینه‌کاری، منبت‌کاری، نقش‌پردازی، آجرکاری، معرق‌کاری، حجاری، گچ‌بری، مقرنس‌کاری و … تزیین شده‌اند.
باغ هفت تنان
باغ موزه هفتتنان یا باغ تکیه هفتتنان در پای کوه چهل مقام و در شمال آرامگاه حافظ قرار گرفته است.
باغ زیبایی است که در شمال آرامگاه حافظ و باغ جهان نما در دامنه‌ی کوه تخت ضرابی (کوه چهل مقام) جای گرفته و علت نام گذاری این سازه به هفت تنان، وجود هفت گور از هفت عارف در این باغ است که کریم خان زند روی هر کدام، سنگ بزرگ بدون کتیبه‌ای نصب کرده‌است.
این باغ یکی از قدیمی‌ترین اماکن تاریخی شیراز به شمار می‌رود. هر چند پیشینه باغ به سده‌های پیش از دوران حکومت زندیه بازمی‌گردد؛ اما عمارت موجود در آن به دوره کریم خان تعلق دارد. علت نام‌گذاری، وجود هفت قبر از هفت عارف بزرگ در باغ است که کریمخان زند روی هر کدام، سنگ بزرگ بدون کتیبه‌ای گذاشت. از دیدنی‌های این عمارت، می‌توان به تالاری اشاره کرد که سقف آن بر دو ستون بزرگ یکپارچه استوار شده است و در طاقچه‌های بالایی آن، پنج مجلس را روی گچ نقاشی کرده‌اند، نقاشی‌هایی که از شاهکارهای دوران زندیه محسوب می‌شوند. حوض بزرگی نیز در وسط عمارت اصلی به چشم می‌خورد که در گذشته از آب رکن‌آباد پر می‌شد.
باغ نظر و موزه پارس شیراز
موزه پارس (عمارت کلاه فرنگی) در میان باغ نظر بنا شده است. این موزه به عنوان قدیمی‌ترین موزه استان فارس شناخته می‌شود و آثار با ارزش بسیاری از ادوار مختلف تاریخی در خود جای داده است.
عمارت کلاه فرنگی با نظارت مستقیم کریم خان زند در دو طبقه با سقف شیروانی به ارتفاع ۱۴/۸۰ متر ساخته شد. این بنا به روی سکویی با ارتفاع ۱/۳۰ سانتی‌متر از کف باغ قرار دارد. عمارت کلاه فرنگی محل پذیرایی از مهمانان و سفرای خارجی و انجام مراسم رسمی در اعیاد مختلف بوده است. ساختمان اصلی یک عمارت هشت ضلعی نامنظم است که چهار ارسی و چهار ورودی دارد. دو طرف ساختمان در محوطه دو حوض وجود دارد و باغ شامل راهروهایی منظم در میان درختان و گل‌ها است که در آن صندلی‌هایی جهت راحتی بازدیدکنندگان قرار داده شده است.
به طور کلی باغ نظر محوطه دلنشین و لذت بخشی دارد. مناظر زیبایی در آن به چشم می‌خورد و جای آثار تاریخی هم در آن خالی نیست. از طرفی وجود عمارت کلاه فرنگی در میان این باغ جلوه‌ای دیگر به آن بخشیده و منظره خاطره انگیزی ایجاد کرده است. باغ نظر در خیابان زند و نزدیکی ارگ کریمخانی واقع شده است.
باغ ملی شیراز
باغ ملی یکی از باغهای شیراز است که در چهار راه حافظیه قرار دارد و از جنوب تا بیمارستان شهید دستغیب و از شرق تا ورزشگاه حافظیه، امتداد یافته است. اراضی این باغ در قرن هشتم، صحرای مصلای و جعفر آباد بود که با گذر زمان به ساختمان‌های مسکونی و اداری تبدیل و بخشی از آن نیز به عنوان باغ ملی درآمد. وجود این باغ در روبه‌روی «آرامگاه حافظ»، یادآور صحرای روح افزای جعفرآباد و مصلای قدیم شیراز است.در سال ۱۳۱۵ خورشیدی این باغ را بهسازی کردند و با کاشتن نارنج و خیابان کشی، بر زیبایی آن افزودند. در اردیبهشت ماه هر سال، بوی عطر بهار نارنج این باغ، فضایی بهشت گونه پدید می‌آورد.
نظرات