با یک تغییر کوچک در طرز راه رفتن، درد و پیشرفت آرتروز زانو را متوقف کنید

مطالعه‌ای جدید نشان می‌دهد که یک تغییر ساده و شخصی‌سازی‌شده در زاویه قرارگیری پا هنگام راه رفتن می‌تواند به طور چشمگیری درد ناشی از آرتروز زانو را کاهش داده و حتی روند تحلیل غضروف را کند کند. این روش غیرتهاجمی و ارزان، به ویژه برای افراد در سنین جوانی که با این بیماری دست و پنجه نرم می‌کنند، می‌تواند به جایگزینی مؤثر برای داروها و جراحی تبدیل شود.

به گزارش اول فارس، نه نفر از هر ده نفر از کاهش قابل‌توجه درد زانوی خود خبر دادند، اما این آمار در گروه دارونما حدوداً دو نفر از هر سه نفر بود.

برای میلیون‌ها نفری که از آرتروز زانو رنج می‌برند، روش‌های مرسوم چندان مطلوب نیستند. این افراد یا باید با درد زندگی کنند یا سراغ جراحی بروند. با این‌حال، محققان می‌گویند راه دیگری هم وجود دارد: تغییر در طرز راه رفتن.

نتایج مطالعه اخیر نشان می‌دهد که اصلاح شکل برخورد پا به زمین می‌تواند درد زانو را به حداقل برساند و سرعت آسیب‌دیدگی مفصل را در افراد مبتلا به آرتروز کم کند.

این مطالعه که در مجله روماتولوژی لنست انتشار یافته است، نشان داد که اصلاح جزئی زاویه پا- در حد خم کردن شست پا به سمت داخل یا خارج- شدت درد زانو را نسبت به گروه دارونما تقریباً دوبرابر کاهش می‌دهد. تأثیر این روش در بعضی از افراد با مسکّن‌های قوی برابری می‌کرد.

اسکات اولریش، استاد مهندسی مکانیک دانشگاه یوتا و از نویسندگان اصلی مطالعه حاضر، در بیانیه‌ای مطبوعاتی گفت: «تأثیر این روش در مقایسه با گروه دارونما مشابه مصرف ایبوپروفن و بعضاً در حد داروهای افیونی تجویزی مانند اکسی‌کانتین بود.»

با این‌حال، فواید این روش به کاهش درد محدود نمی‌شود. تصاویر ام‌آر‌آی نیز از کاهش تحلیل رفتن غضروف در کسانی حکایت داشتند که یاد گرفته بودند با زاویه درست راه بروند. از این‌رو، تأثیر این روش می‌تواند فراتر از تسکین درد باشد.

والنتینا مازولی، استادیار رادیولوژی دانشکده پزشکی گراسمن در دانشگاه نیویورک و از نویسندگان اصلی مطالعه حاضر، به اپک تایمز گفت: «این‌که به بیماران کمک کنیم تا بهترین زاویه را برای راه رفتن پیدا کنند و فشار وارده به زانوی خود را به حداقل برسانند، راهکاری ساده و نسبتاً ارزان برای مقابله با مراحل اولیه آرتروز است. این روش می‌تواند نیاز شما را به عمل جراحی به تعویق بیاندازد.»

نسخه شخصی‌سازی‌شده

این پژوهش شکاف مهمی را در بین گزینه‌های درمانی موجود برطرف کرده که برای ۲۵ درصد از بزرگسالان بالای ۴۰ سال که آرتروز دارند خبر خوبی است. با تحلیل رفتن غضروف که نقش بالشتک مفاصل را دارد، دامنه انتخاب بیماران محدودتر می‌شود. بیماران در این حالت باید با کنترل درد و مصرف داروهایی سر کنند که صرفاً علائم را پنهان می‌کنند، تا روزی که لازم باشد مفصل‌شان را تعویض کنند.

اولریش گفت: «این مداخله به‌ویژه به افرادی که در سنین ۳۰ تا ۵۰ سالگی متوجه بیماری شده و معمولاً سال‌ها با درد دست‌و‌پنجه نرم می‌کنند، به پر کردن شکاف موجود در گزینه‌های درمانی کمک می‌کند.»

محققان در یک کارآزمایی یک‌ساله ۶۸ داوطلب بزرگسال را با میانگین سنی ۶۴ سال بررسی کردند که همگی از آرتروز خفیف یا متوسط بخش داخلی زانو رنج می‌بردند؛ شایع‌ترین شکل آرتروز که باعث آسیب دیدن بخش داخلی زانو می‌شود. هیچ‌کدام از داوطلبان کاندید عمل جراحی نبودند.

الگوی راه رفتن داوطلبان با استفاده از موشن کپچر و شبیه‌سازی‌های کامپیوتری تحت ارزیابی قرار گرفت تا معلوم شود که آیا تغییر ۵ یا ۱۰ درجه‌ای زاویه پنجه پا به سمت داخل یا خارج می‌تواند فشار وارده به مفاصل را کاهش دهد یا خیر.

نیمی از داوطلبان تحت «آموزش صوری» قرار گرفتند تا الگوی طبیعی راه رفتن خود را حفظ کنند. نیمی دیگر طی شش جلسه آموزش دیدند که زاویه پای خود را اصلاح کرده و بازخورد لحظه‌ای ارائه کنند. همچنین یک حسگر پوشیدنی در اختیار داوطلبان قرار گرفت که اگر ۲ درجه از زاویه بهینه فاصله می‌گرفتند، شروع به ویبره زدن می‌کرد.

حدود نه نفر از هر ده نفر که تحت آموزش راه رفتن قرار گرفته بودند، در مقیاس ۲.۵ از ۱۰ با کاهش درد مواجه شدند. این عدد در گروه دارونما ۱.۳ بود و تقریباً دوسوم از داوطلبان گروه دارونما گفتند که بهبود پیدا کردند.

علاوه بر کاهش درد، داوطلبان گروه تمرین فشار کمتری نیز روی قسمت داخلی زانو احساس می‌کردند؛ بخشی از زانو که معمولاً دچار آسیب‌دیدگی می‌شود. این مسئله منجر به کاهش ۷.۵ درصدی فشار وارده به مفاصل شد. تصاویر ام‌آر‌آی نیز نشان دادند که غضروف این داوطلبان به مرور زمان بهبود یافته است.

در مقابل، گروه کنترل غضروف بیشتری از دست داده بودند. این تفاوت‌ها از تغییرات کوچکی نشأت می‌گیرند که افراد در طرز راه رفتن خود ایجاد می‌کنند.

علم نهفته در پشت هر قدم

طرز راه رفتن بر توزیع وزن بدن در ناحیه مفصل زانو اثر می‌گذارد. هر قدمی که برمی‌دارید، به مفصل فشار وارد می‌کند. حتی یک تغییر کوچک در فرم پنجه‌ها نیز می‌تواند باعث جابه‌جایی فشار وارده به نواحی مختلف غضروف شود. این فشار به مرور زمان از زانو محافظت می‌کند یا باعث کشیدگی زانو می‌شود.

مازولی گفت: «در مطالعات قبلی از یک زاویه برای همه استفاده می‌شد. اما بعضی‌ها بهبود پیدا نکردند و حال بعضی‌ها بدتر شد. ما نشان دادیم که شخصی‌سازی واقعاً مؤثر است.»

برخلاف داروهایی که صرفاً علائم را تسکین می‌دهند، آموزش طرز راه رفتن با هدف کاهش تنش مکانیکی انجام می‌گیرد که از عوامل تحلیل رفتن غضروف است. این یعنی آموزش فوق می‌تواند جلوی پیشرفت آرتروز را بگیرد، نه این‌که صرفاً باعث کاهش درد و ناراحتی شود.

مازولی گفت: «نتیجه این روش در کاهش درد خلاصه نمی‌شود. شواهد از ایجاد تغییر مثبت در غضروف حکایت دارند که می‌تواند در بلندمدت نتایج خوبی به همراه داشته باشد.»

این ایده بر پایه یافته‌هایی استوار است که فیزیوتراپ‌ها از دیرباز بر آن تأکید کرده‌اند: تغییر شکل انتقال نیرو از طریق مفصل زانو به شکل قابل‌توجهی به کاهش درد و بهبود سلامت مفصل در بلندمدت کمک می‌کند.

آنت لوبتزکی، دانشیار فیزیوتراپی در دانشگاه نیویورک، در ایمیلی به اپک تایمز نوشت: «تأثیر بیومکانیکی این مداخله کاملاً جدی است. ما سال‌ها قبل متوجه شدیم که مداخله بیومکانیکی زودهنگام با کاهش فشار وارده به مفصل زانو می‌تواند روند پیشرفت آرتروز را به تأخیر بیاندازند و علائم آن را به حداقل برساند.»

از آزمایشگاه تا واقعییت

یکی از عوامل اصلی موفقیت محققان در این مطالعه ایجاد «شخصی‌سازی» بود.

مازولی گفت: «تشخیص زاویه بهینه پا بسیار آسان و یادگیری آن به‌مراتب آسان‌تر است. اما زاویه مربوطه باید برای پای شما مناسب باشد.»

ارائه راهکار شخصی‌سازی‌شده در شرایط فعلی مستلزم دسترسی به امکانات موشن کپچر و تردمیل‌های حساس به فشار است که برای تحلیل طرز راه رفتن داوطلبان مورد استفاده قرار می‌گیرد. این تجهیزات معمولاً در آزمایشگاه‌های پژوهشی یافت می‌شوند.

با این‌حال، محققان معتقدند که فیزیوتراپ‌ها در آینده می‌توانند آموزش‌های شخصی‌سازی‌شده در رابطه با طرز راه رفتن را با استفاده از اپلیکیشن‌های ویدئویی و کفش‌های هوشمند ارائه کنند.

لوبتزکی گفت: «شاید امروز به چنین امکاناتی دسترسی نداشته باشیم و همه کلینیک‌ها نیز امکان ارائه چنین خدماتی را نداشته باشند، اما فناوری حسگرها پیشرفت زیادی داشته و همچنان در حال پیشرفت است. من می‎‌بینم که این مطالعه مسیر تحقیقات را با ابزارهای ساده‌تر هموار می‌کند. برای نمونه، می‌توان از واحدهای حرکتی اینرسی یا تحلیل ویدئویی به‌جای موشن کپچر استفاده کرد. در حال حاضر اپلیکیشن‌هایی توسعه یافته‌اند که کارایی خوبی دارند و دستگاه‌های بیوفیدبک نیز در دسترس هستند.»

مازولی گفت که راهنمایی یک متخصص آموزش‌دیده بسیار حائز اهمیت است. انتخاب زاویه نادرست با افزایش فشار وارده به مفاصل باعث تشدید علائم خواهد شد.

قدم بعدی

محققان قصد دارند کارآزمایی‌های بعدی را گسترش دهند تا افراد چاق را هم آزمایش کنند؛ گروهی که اغلب به آرتروز زانو مبتلا می‌شوند، اما به دلیل نیاز به پروتکل‌های درمانی متفاوت از مطالعات کنار گذاشته می‌شوند.

مازولی گفت: «چاقی نقش بسزایی در آرتروز دارد و افراد چاق به روش‌های درمانی مؤثر و غیرتهاجمی نیاز دارند.»

افرادی که از درد یا خشکی زانو رنج می‌برند، باید بدانند:

«با ارزیابی درست و ایجاد تغییرات کوچک و شخصی‌سازی‌شده می‌توان تفاوت قابل‌توجهی را رقم زد که قطعاً ارزش امتحان کردن دارد.»

یکی از داوطلبان درباره جذابیت‌های این روش غیردارویی گفت: «نیازی به مصرف دارو یا استفاده از دستگاه ندارم. فقط باید از بدنم استفاده کنم که آن هم تا پایان عمر همراهم خواهد بود. از وجود چنین روشی واقعاً خوشحالم.»