از تیمسار خلبان شهید عباس دوران که امروز سالروز شهادتش است چه می دانید ؟

عباس دوران که جوانی رعنا و خوش قد و قامت بود پس از طی دوران نوجوانی و جوانی خویش در شیراز و پس از اخذ مدرک دیپلم در سال ۱۳۴۹ به خدمت مقدس سربازی شتافت و پس از پایان دورهٔ سربازی، به‌دلیل علاقه وافر به یادگیری فن خلبانی در سال ۱۳۵۱ وارد دانشکدهٔ خلبانی نیروی هوایی ایران شد.

سید محی الدین حسینی ارسنجانی/- روزنامه نگار

اول فارس : سردار سرلشکر خلبان شهید مهندس “عباس دوران” رادمردی از دیار فارس سرزمین جوانمردان و یلان ایرانی متولد۲۰ مهر ۱۳۲۹ و شهید سرافراز و پر افتخار روز ۳۰ تیر ۱۳۶۱ عقاب تیز پرواز آسمان زیبای ایران در دوران تابناک دفاع مقدس و جنگندهٔ شجاع نیروی هوایی ایران در دوران معاصر بود.او از جمله خلبانان زبده جهان در هدایت هواپیماهای جنگنده از جمله فانتوم بود و نخستین روزهای جنگ تحمیلی عراق علیه ایران داوطلبانه و بنا بر عشق و ارادت فراوانی که به ایران و هموطنان خود داشت و بر حسب وظیفه کاری لباس رزم پوشید و عازم نبرد سخت با دشمن بعثی و متجاوز عراق شد.

تیمسار خلبان عباس دوران در همان آغازین روزهای دفاع مقدس با حملات رعد آسای خود به مواضع دشمن تا بن دندان مسلح عراق توانست نقش آفرینی خود در انهدام یا زمین گیر کردن لشکریان صدام یزید کافر را به اثبات رسانده و موجب دلگرمی مردم و خرسند ی و اعتماد به نفس بیشتر رزمندگان ایرانی شد. جنگی نابرابر که عراق با کمک گرفتن تجهیزات و تسلیحات از چندین کشور غربی به امید تصرف خاک ایران به شهرهای مرزی کشورمان حمله ور شد اما سرانجام با از دست دادن سرمایه های مالی و جانی فراوان مجبور به پذیرش شکست سنگین از سوی ایران شد و راه به جایی نبرد.

بنا بر گزارشهای ثبت شده خلبان شهید دوران در دو سال اول جنگ بیش از ۱۲۰ عملیات و پرواز برون مرزی موفق داشته است که در نوع خود بی نظیر و خارق العاده میباشد.

وی که جوانی رعنا و خوش قد و قامت بود پس از طی دوران نوجوانی و جوانی خویش در شیراز و پس از اخذ مدرک دیپلم در سال ۱۳۴۹ به خدمت مقدس سربازی شتافت و پس از پایان دورهٔ سربازی، به‌دلیل علاقه وافر به یادگیری فن خلبانی در سال ۱۳۵۱ وارد دانشکدهٔ خلبانی نیروی هوایی ایران شد.او پس از طی دورهٔ مقدماتی پرواز،برای ادامهٔ تحصیل و فرا گیری دورهٔ تکمیلی خلبانی به آمریکا اعزام شد و پس از اخذ نشان و گواهی‌نامه خلبانی با نمرات عالی از دانشکده خلبانی پایگاه نیروی هوایی کلمبوس به ایران بازگشت و با درجهٔ ستوان‌دومی در پایگاه هوایی همدان مشغول به خدمت شد.

*مهندس امیر رضا دوران تنها فرزند شهید خلبان عباس دوران از افتخارات کشورمان است.

به گفته همسر وی «نرگس خاتون دلیری فرد»شهید عباس دوران در زمان آخرین پروازش،پسرش امیر رضا که اکنون از افتخارات شهر شیراز و از مهندسان عالی رتبه کشورمان است، هشت ماه و نیم بیشتر نداشت.

بنا بر گزارشها،وقتی نفراتی از کادر فنی پرواز و مدیریتی و خلبانان زیادی به اتهام شرکت در کودتای نوژه از کار برکنار شدند و عباس دوران هم یکی از آنها بود به همراه دیگر رفقای خود،در ۳۱ شهریور ۱۳۵۹ اعلام کردند میخواهند بدون حقوق و درجه به کشورشان خدمت کنند؛او و بسیاری از آن بزرگ مردان نظامی و خلبانان جنگی که به بهترین افسران و خلبانان جنگ تبدیل و برخی از آنان شهید شدند خدمات ارزشمندی را به کشور ارائه و دینشان را به وطن ادا نمودند. خلبانان شهید اقبالی دوگاهه، دل حامد، غفور جدی، مهدیار و عباس دوران برخی از آن افراد و از شهدای شاخص دوران دفاع مقدس بودند.

با شروع جنگ ایران و عراق،شهید عباس دوران در پست افسر خلبان شکاری و معاونت عملیات فرماندهی پایگاه سوم شکاری که در آغاز جنگ به پایگاه هوایی شهید نوژه نامیده شده بود مشغول خدمت بود و پس از مدتی، برای ادامه پروازهای جنگی به پایگاه ششم شکاری بوشهر منتقل شد.

شهید عباس دوران؛یگانه دوران خود بود

زنده یاد شهید عباس دوران واقعا یگانه دوران خود بود.او با این حالی که عمر زیادی نکرد اما در همین مدت کارهای فراوانی برای کشورش انجام داد که در تاریخ کشور مان ماندگار شد و یاد و نامش جاودانه گردید. دوران در ۷ آذر ۱۳۵۹ و در جریان جنگ ایران و عراق و در طی عملیات مروارید، اسکله الامیه و البکر را به کل نابود و درساحل و آبهای دریا غرق کرد.

از آنجایی که بخش مهمی از صادرات نفت عراق از طریق این دو سکوی عظیم نفتی واقع در مصب اروندرود عملی می‌شد، دوران با انهدام این سکوهای نفتی عراق عملاً صادرات نفتشان از طریق دریا قطع گردید. وی همچنین در عملیات فتح‌المبین بسیار موفق عمل کرد و مواضع دشمن را به شدت در هم کوبید. آنگونه نام و آوازه این خلبان ماهر و زبده ایرانی بر سر زبان خلبانان دنیا و بویژه خلبانان کمک دهنده به رژیم عراق در طول جنگ پیچیده بود که صدام حسین معدوم بارها برای کشته یا اسارت او جوایز سنگینی را تعیین کرده بود.

صدام که پیش از جنگ و در اجلاس سران کشورهای عدم تعهد در هاوانا، میزبانی بغداد را برای اجلاس بعدی به عهده گرفته بود تا ژست یک صلح طلب را به نمایش بگذارد با ترسو خواندن خلبانان ایرانی گفته بود:«هیچ خلبان ایرانی جرئت نزدیک شدن به آسمان بغداد برای برهم زدن اجلاس را ندارد.».در حالیکه تلاشهای دیپلماتیک برای تغییر محل اجلاس سران عدم تعهد از سوی وزارت خارجه و دولت ایران در جریان بود، نیروی هوایی ارتش ایران در صدد انجام حملاتی به بغداد برآمد تا عدم امنیت این شهر برای برگزاری اجلاس را ثابت کند.

 نا امن کردن عراق در جریان برگزاری کنفرانس مهم سران کشورهای عضو جنبش عدم تعهد،کار کارستان شهید دوران بود.

خلبان شهید عباس دوران برای جلوگیری از تشکیل کنفرانس سران غیرمتعهدها در تاریخ بیستم تیر سال ۱۳۶۱ مقارن با ژوئیه ۱۹۸۲ مأموریت یافت تا پایتخت عراق را ناامن نماید. در ۳۰ تیر ۱۳۶۱ شش خلبان نیروی هوایی با سه فروند هواپیمای جنگنده برای این عملیات آماده شدند.

یکی از این خلبانان عباس دوران بود. تصمیم بر این می‌شود که سه فروند مک دانل داگلاس اف ۴ فانتوم کاملاً مسلح به پرواز درآیند.هر سه آنها، تا مرز پرواز کنند و تنها دو فروند از مرز گذشته و به هدف حمله‌ور شوند و فانتوم سوم در همانجا منتظر بماند تا در صورت نیاز به آنها بپیوندد.خلبانان مأموریت یافتند روی بغداد عملیات هایی را انجام دهند.هدف آنها بمباران پالایشگاه «الدوره» بغداد، نیروگاه اتمی بغداد و پایگاه الرشید بود.

هر سه جنگنده ایرانی از مرز پرواز می‌کنند آنگاه یکی جدا شده و دو فروند دیگر به فرماندهی دوران وارد خاک عراق می‌شوند.هواپیماها در ۳۰ کیلومتری شهر بغداد با ۳ دیواره سنگین آتش دشمن در مقابل خود مواجه می‌شوند. پس از عبور از دیوار های آتش دشمن چند گلوله به یکی از هواپیماها برخورد میکند .

با اصابت این گلوله‌ها، موتور سمت راست هواپیمای دوران از کار می‌افتد ولی او باز هم تصمیم به ادامه عملیات میگیرد؛ بنابراین هواپیماها به‌سمت جنوب شرقی شهر بغداد که پالایشگاه «الدوره» در آنجا بود ادامه مسیر میدهند و با این‌که پدافند دشمن بسیار قوی بود اما تمام بمب‌ها را روی این پالایشگاه تخلیه می‌کنند. بعد از تخلیه بمبها به مسیری ادامه می‌دهند که در واقع این مسیر در نهایت به سالن کنفرانس سران غیر متعهدها ختم می‌شده‌است.

در همین زمان هواپیمای خلبان فقید محمود اسکندری که به شدت آسیب دیده با مهارت بالای این خلبان از مهلکه میگریزد و به پایگاه هوایی نوژه برمیگردد، همچنین هواپیمای شهید دوران مورد اصابت چندین گلوله ضدهوایی قرار می‌گیرد؛ به‌طوری که از دم هواپیما تا محل قرار گرفتن کابین خلبان آتش میگیرد.در این هنگام، خلبان منصور کاظمیان، خلبان کابین عقب به درجات و نشانگرها نگاه کرده و متوجه می‌شود که موتورهای هواپیمای وی از کار افتاده‌اند؛بنابراین تصمیم به خروج از هواپیما و ایجکت خود و دوران می‌گیرد؛ولی قبل از کشیدن دستگیره خروج اضطراری، ایجکت صندلی کابین عقب (احتمالاً به دلیل رسیدن آتش به صندلی) عمل کرده و کاظمیان به‌صورت خودکار به بیرون پرتاب می‌شود. اما عباس دوران با صرف نظر کردن از خروج اضطراری، جنگنده صدمه‌ دیدهٔ خود را که در آتش می‌سوخت، با هدف ناامن جلوه دادن شهر بغداد،در مسیر هتل محل برگزاری هفتمین دوره اجلاس سران جنبش غیرمتعهدها ادامه داده تا بالاخره هواپیما در یک میدان سقوط می‌کند.

در نتیجه این عملیات، اجلاس سران عدم تعهد در بغداد به دلیل ناامنی برگزار نشد.این عملیات تحت عنوان عملیات موفق ایران در شهر بغداد نام گرفت.

دلاور مردی و غیرت شهید دوران در اوج بود.

این دلاورمردی و شجاعت و غیرت سردار سرتیپ خلبان عباس دوران موجب شکست بزرگ سیاسی برای صدام و آبرو ریزی وی در پیش چشم سران کشورهای غیر متعهد شد که نتوانستند اجلاس سالانه اشان را به دلیل ناامنی عراق در بغداد برگزار نمایند.بیست سال بعد از شهادت عباس دوران یعنی در سال ۱۳۸۱ تکه‌ای از استخوان پای او به ایران بازگشت که در ۱۰ مرداد ۱۳۸۱ خانواده وی آن را طی مراسمی رسمی با حضور مسئولان کشوری و لشکری، و مقامات ملی و محلی در گلزار شهدای شیراز به خاک سپردند.بر اساس داستان آخرین روزهای زندگی و واپسین مأموریتهای شهید عباس دوران، دو فیلم سینمایی با نامهای”عبور از خط سرخ” در سال ۱۳۷۴ و “خلبان” در سال ۱۳۷۶ به کارگردانی جمال شورجه ساخته شده‌ است و برای بزرگداشت یاد وی، بزرگ راهی در شرق تهران و همچنین پایگاه هفتم شکاری در شیراز به نام نامی وی نامگذاری شده‌ است.

ضرورت تولید محتواهای فاخر برای شناساندن شهید دوران به نسلهای امروز و فردا

علیرغم همه کارها و اقدامات انجام شده در راستای تکریم مقام شامخ وی میتوان گفت کارهای بزرگ و موثری برای شناساندن شهید عباس دوران به نسل جوان امروز در شیراز و فارس صورت نگرفته است.

باید در کتب درسی دانش اموزان و در رسانه ملی یا خبرگزاریها و پایگاههای خبری، روزنامه ها و سایر منابع مطالعاتی و شبکه های اجتماعی از رشادتها و جوانمردی های شهید عباس دوران و ارزش بالای کارها و اقدامات وی در مدت زمان کم اما حضور موثرش در جنگ بیشتر گفته شود.

کنگره سرداران و ستاد یادواره ۱۵ هزار شهید استان، صدا و سیمای فارس، بنیاد شهید و ارتش جمهوری اسلامی نیز باید در جهت معرفی و پاسداشت مقام و منزلت وی کنگره های باشکوه و سالانه تجلیل از رادمردیها و روایتگریها در باره او را بیشتر و بهتر در سطح ملی و بین المللی برگزار نمایند و تولید محتواهای فاخر اعم از کتابهای چاپی و کتاب صوتی، فیلم و سریال و انیمیشن‌، پادکست و موشن‌گرافی و…تهیه و در تولید و پخش سرودهای جمعی و دیگر اقدامات بصیرتی و تبیینی در راستای معرفی هر چه بهتر شهید دوران به نسل امروز و فردای ایران انجام دهند زیرا بدون شک سردار سرتیپ خلبان شهید عباس دوران از مشاهیر رجال و از قهرمانان نامدار و از یلان بی همتای این دوران و دورانهای بعد از ما خواهد بود و یاد و نام او که همچون نام عباس بن علی (ع) زیبا است و یار و برادر وفادار سید الشهدا (ع) در کارزار کرببلا بود بی شک یاد و نام پر شکوه و هیمنه شهید عباس دوران نیز در گستره زمین و زمان و در دلها و یادهای همه مردم مومن و مقاوم ایران و آزادیخواهان جهان زنده و جاودانه خواهد ماند.روحش شاد و روانش آرام باد.