تأثیر تغییر اندازه فاق لاستیک بر خشکی و نرمی حالت رانندگی

موضوعی که شاید کمتر کسی در جامعه ما به آن توجه می‌کند یا حتی از آن آگاه است. به عنوان مثال حتما تاکنون با اصطلاح لاستیک دیواره کوتاه، فاق کوتاه یا دیواره بلند مواجه شده اید.

موضوعی که عده‌ای از افراد جامعه بدون آگاهی از آن که کوتاه یا بلند بودن دیواره لاستیک چه تأثیری در عملکرد آن و سواری خودرو دارد و تنها تحت تأثیر زیبایی خودرو یا به اصطلاح جهت اسپرت کردن آن دست به استفاده از لاستیک‌های دیواره‌کوتاه می‌زنند.

به همین دلیل به صورت علمی نگاهی به تأثیر ابعاد دیواره لاستیک و به طور کلی نکات لازم در انتخاب لاستیکی با نسبت ابعادی مناسب انداخته شده است.

لفظ دیواره (فاق) لاستیک یا نسبت اندازه آن به پهنای تایر که بیان علمی درست آن نسبت منظری Aspect Ratio است یکی از مهم‌ترین مواردی به شمار می‌رود که در خرید لاستیک برای خودرو باید به آن توجه شود. در این جا این سوال ممکن است پیش بیاید که اصلی‌ترین تاثیر نسبت ابعادی لاستیک‌ها بر روی سواری و عملکرد خودرو چیست؟

در پاسخ باید اشاره کرد که در لفظ کلی نسبت ابعادی یا دیواره لاستیک به صورت مستقیم با فرمان پذیری خودرو در ارتباط است و در بیشتر موارد به این دلیل دست به استفاده از لاستیک‌هایی با نسبت ابعادی مختلف می‌زنند.

هر چند این پارامتر بر روی موارد دیگری، چون سواری خودرو، ویژگی‌های خود لاستیک، عمر لاستیک و نوع لاستیک برای مسیر‌های گوناگون تاثیر دارد، اما در لفظ خاص یا علمی‌تر تاثیر نسبت ابعادی لاستیک بر روی تنش‌ها و تغییر شکل ایجاد شده ناشی از توزیع تنش در سطح و درون لاستیک باعث شده است تا این پارامتر یکی از اصلی‌ترین مواردی باشد که می‌تواند خصوصیات و ویژگی‌های یک لاستیک را تعیین کند.

این عبارت چگونه تعریف می‌شود؟ نسبت ابعادی عبارت است از نسبت ارتفاع لاستیک به پهنای آن. در واقع با کاهش ارتفاع دیواره یا همان کاهش نسبت ابعادی یک لاستیک به دلیل افزایش سطح تماس آن با زمین در در شعاع چرخش کم‌تر باعث می‌شود تا فرمان‌پذیری و چسبندگی خودرو به خصوص در سر دور‌ها افزایش یابد.

این موضوع باعث شده است تا روز به روز شرکت‌های خودروسازی به سمت استفاده از لاستیک‌هایی با نسبت ابعادی کم‌تر روی بیاورند و دینامیک رانندگی محصولات شان را افزایش دهند، اما باید توجه داشت که کاهش نسبت ابعادی یک لاستیک به معنی کاهش راحتی سواری خودرو خواهد بود و لاستیک‌هایی با دیواره بلندتر سواری نرم تری را به ارمغان می‌آورند.

خودروسازان برای حل این مشکل معمولا به ارتقا و اعمال تغییرات مختلف در سیستم تعلیق خودرو و شاسی آن دست می‌زنند. بدین معنی که هر سازنده‌ای برای لاستیک خودروی خود یک ابعاد استاندارد را در نظر می‌گیرد و سیستم تعلیق خودرو را با توجه به آن از لحاظ مهندسی تنظیم می‌کند.

حال با وجود آن که انحراف جزئی از این استاندارد تاثیر چندانی در عملکرد خودرو ندارد، اما انتخاب لاستیکی با پهنای بیش از حد و نسبت ابعادی بسیار کم می‌تواند نه تنها بر کیفیت سواری بلکه بر سلامت شاسی و سیستم تعلیق و فرمان خودرو تاثیر بگذارد.

این دقیقا همان مساله‌ای است که بسیاری از جوانان ایرانی بدون توجه به آن دست به تعویض لاستیک استاندارد خودروی خود با لاستیک‌های بسیار پهن و با دیواره کوتاه می‌زنند.

البته این افراد در بسیاری از موارد پس از مدتی پی به اشتباه خود می‌برند، چرا که کاهش شدید کیفیت سواری تا حدی که حتی عبور از کوچک‌ترین دست انداز در درون خودرو حس دیدن رینگ خودرو (در صورتی که رینگ مناسب برای آن لاستیک دیواره کوتاه انتخاب نشده باشد) و حتی عمر کم خود لاستیک‌ها (به دلیل محیط نامساعد آن‌ها و کیفیت پایین خیابان‌های شهر ما برای چنین لاستیک‌هایی) مواردی هستند که فارغ از زیبایی نسبی خودرو هر راننده‌ای را آزار می‌دهند. هر چند فرمان پذیری بهتر خودرو تنها نکته‌ای است که می‌تواند راننده را متقاعد کند.

البته اگر به صورت علمی و در واقع مهندسی شده و بر حسب استاندارد در خودرویی از لاستیک‌های دیواره کوتاه و پهن‌تر استفاده شود قطعا نه تنها چنین مشکل‌هایی پیش نمی‌آید بلکه می‌توان شاهد تاثیر مثبت در کیفیت سواری خودرو نیز بود. مساله‌ای که در مورد بسیاری از خودرو‌ها به خصوص خودرو‌های تولید داخل نیازمند تقویت سیستم تعلیق و فرمان است تا استفاده از لاستیک‌های به اصطلاح اسپرت‌تر تاثیر منفی بر عملکرد و سلامتی آن‌ها نگذارد.

به صورت علمی مطالعات نشان داده اند زمانی که نسبت ابعادی یک لاستیک کاهش می‌یابد (ارتفاع دیواره آن کم می‌شود) تنش در سیم‌های کمربندی لاستیک افزایش و تنش‌های در طول سیم‌های لاشه لاستیک و همچنین تنش‌های محیطی کاهش می‌یابند. به علاوه در این حالت توزیع تنش‌ها بسیار مناسب‌تر و یکسان‌تر از حالتی است که دیواره لاستیک بلند باشد.

در نتیجه در لاستیک‌هایی با نسبت ابعادی کمتر و به بیان ساده‌تر در لاستیک‌های دیواره کوتاه، کاهش ارتفاع دیواره پیوستگی ساختاری لاستیک را بهبود می‌بخشد و استحکام شعاعی، جانبی و محیطی آن را نیز افزایش می‌دهد. این افزایش استحکام جانبی باعث بهبود فرمان پذیری در سر پیچ‌ها می‌شود.

در حالی که افزایش استحکام محیطی باعث بهبود فرمان پذیری در هنگام شتاب گیری یا کاهش سرعت به خصوص در سر پیچ‌ها می‌شود. از سوی دیگر لاستیک‌هایی با دیواره کوتاه‌تر این امکان را به وجود می‌آورند تا بدون تغییر قطر خارجی بیرونی لاستیک قطر رینگ را افزایش داد.

قطر بیشتر رینگ تاثیر مثبتی در عملکرد سیستم ترمز ضد قفل یا همان ABS دارد، اما همان طور که گفته شد باید در نظر داشت که دیواره کوتاه‌تر باعث انتقال سریع‌تر و مستقیم‌تر دست انداز‌ها به سیستم تعلیق و داخل کابین می‌شود که عوارض مختص به خود را دارد.

با توجه به موارد بالا و در نظر گرفتن مزایا و معایب استفاده از لاستیک‌هایی با دیواره کوتاه‌تر و یا بلندتر برای خودروی خود، خریداری لاستیک می‌تواند راحت‌تر باشد.

هر چند نوع خودرو و تکنولوژی سیستم تعلیق، فرمان و شاسی آن تاثیر به سزایی در انتخاب نسبت ابعادی استاندارد برای لاستیک خودرو دارند، اما هرگز نباید فراموش کرد که ناهمواری و دست انداز‌های مسیر حرکت خودرو نیز خود یکی از عوامل بسیار مهم در این خصوص است.

هر چند سیستم تعلیق و شاسی خودروی شما با قدرت بوده و فناوری آن امکان استفاده از لاستیک‌هایی اسپرت‌تر و با دیواره کوتاه‌تر را می‌دهد، اما ناهمواری‌ها و دست انداز‌های شهری هزینه‌های هنگفتی را در صورت استفاده از چنین لاستیک‌هایی به شما تحمیل می‌کند.

در خاتمه ضمن اشاره به این که بهتر است پیش از ایجاد هرگونه تغییر در نسبت ابعادی استاندارد لاستیک خودروی خودتان با یک کارشناس خودرو که اطلاعات لازم را در این موضوع دارد مشورت کنید، رعایت استاندارد‌ها در این زمینه می‌تواند کمک شایانی به هزینه‌های نگهداری خودروی شما و عمر لاستیک آن کند.