مسائل حل‌نشده چه ناشی از مشاجره‌ای ساده با همسر باشند، چه رنجشی طولانی‌مدت از یکی از اعضای خانواده یا دوستان، بیش از آنچه فکر کنید بر سلامت روانی و جسمی شما اثر منفی می‌گذارد.
اول فارس :بخشش به این معنا نیست که تقصیر و مسئولیت آن فرد برای آسیب زدن به خودتان را انکار می‌کنید و یا کار اشتباه او را توجیه کرده یا کم می‌شمارید. می‌توانید بدون توجیه عمل آن فرد، او را ببخشید. بخشش آرامشی به همراه دارد که کمکتان می‌کند به زندگیتان ادامه دهید.
متنفر شدن از آدمها مطمئناً خیلی آسان‌تر از بخشیدن کسانی است که به شما بدی کرده‌اند. نمی‌خواهیم بگوییم که بخشش چیزی است که باید راحت آن را خرج کنید. بخشش همه اراده شما را می‌گیرد و در روند آن مجبور خواهید شد بخشی از آنکه هستید را هم بدهید.
بسیاری از متخصصین ادعا می‌کنند که برای گذشتن از آسیبی که کسی به شما می‌زند، باید تمایل به بخشیدن آن فرد داشته باشید. بااینکه گفتن این سخت نیست اما در واقعیت آنقدرها هم که تصور می‌کنید آسان نیست. برای خیلی‌ها ممکن است سال‌ها طول بکشد تا بتوانند کسی را ببخشند، مخصوصاً در مواردی که فرد متوجه آسیب جدی شده باشد.
خوشبختانه محققان به‌تازگی دریافته‌اند که بخشش سلامت شما را بهبود می‌دهد. در این مقاله، درباره تاثیر بخشش بر سلامت روان و جسم بیشتر توضیح می‌دهیم.
معنای واقعی بخشش چیست؟
همه ما از سخنان یا کارهای کسی صدمه دیده‌ایم. بااین‌حال، عبور از این مسائل یا نادیده‌گرفتن اتفاقات رخ‌داده یه این معنا نیست که ما آنها را بخشیده‌ایم. معنای واقعی بخشش این است که آگاهانه تصمیم بگیریم خشم و عصبانیت را کنار بگذاریم و با کسی که به ما صدمه زده است با مهربانی و همدلی برخورد کنیم.
ممکن است که سوءاستفاده یا رفتار ناشایست طرف مقابل همچنان برای شما نپذیرفتنی و نابخشودنی باشد، اما اگر بتوانید رنج یا موقعیتی را درک کنید که او دچارش بوده است، رنجش و عذابتان کاهش می‌یابد و درنهایت کمتر رنج می‌کشید.
بسیاری از مردم به‌اشتباه تصور می‌کنند که بخشش لزوما با آشتی همراه است. مثلا احتمال دارد که فرد با والدین خود به‌دلیل سابقه کودک‌آزاری یا بی‌توجهی، قطع رابطه کرده باشد. در این شرایط، بخشش به این معنا نیست که دوباره با آنها رابطه برقرار کنید. می‌توانید آنها را فقط در ذهن خود ببخشید.
از نظر پروفسور وورسینگتون، استاد دانشگاه ویرجینیا، دو نوع بخشش (انواع بخشش) وجود دارد:
بخششِ نوعِ اول: با فراموش کردنِ افکار خشم آلود نسبت به فرد مورد نظر است. مثلاً شما به خود می‌گویید که من نمی‌خواهم انتقام بگیرم، اصلاً می‌خواهم به طور کامل آن فرد را فراموش کنم. که البته این نوعِ بخشش خیلی مطلوب نیست، چون شما در وجودتان هنوز اندکی خشم دارید.
بخششِ نوعِ دوم: عوض کردنِ احساس است، شما تنفر را فراموش نمی‌کنید، بلکه آن را با محبت عوض می‌کنید. از نظرِ پروفسور این نوع بخشش به سلامت شما کمکِ زیادی می‌کند، فکرِ شما را کاملاٌ باز می‌کند و به شما قدرت می‌دهد.
انواع بخشش
۱. بخشش دیگری
بیشتر مواقع منظور از بخشش این است که دیگران را ببخشیم. ممکن است دیگری به دلایل مختلفی به ما صدمه زده باشد که برخی از آنها عبارت‌اند از:
خیانت؛
سخنان نسنجیده؛
رفتار خشونت‌آمیز؛
درگیری فیزیکی.
ارزش و نوع رابطه، احتمال وقوع دوباره آسیب و شدت توهین یا اشتباهی که از دیگری سر زده است، از عوامل تأثیرگذار بر بخشش دیگری هستند.
۲. بخشش خود
گاهی بخشیدن خودمان بابت اشتباهی که مرتکب شده‌ایم، به تلاش بسیاری نیاز دارد چون ممکن است به‌خاطر چیزی که گفته‌ایم یا کاری که انجام داده یا نداده‌ایم ناراحت باشیم. اگر نتوانیم خودمان را ببخشیم، احساس شرم و گناه و خودتخریبی به سراغمان می‌آید که ممکن است برای سلامتمان پیامدهای منفی از قبیل افسردگی و خودکشی داشته باشد.
۳. بخشش موقعیت غیرقابل‌کنترل
گاهی اوقات باید شرایط و موقعیت بد و غیرقابل‌کنترلی را ببخشیم که در آن گرفتار شده‌ایم. ممکن است شرایطی مانند وقوع یک بیماری همه‌گیر، بلایای طبیعی مثل زلزله و سیل و طوفان، مرگ یکی از عزیزان یا شنیدن خبر ابتلا به یک بیماری لاعلاج باعث عصبانیت ما شود. ممکن است به‌خاطر این اتفاق خدا را سرزنش کنیم و احساس ناتوانی، استیصال و نومیدی داشته باشیم. اگر نتوانیم این شرایط را ببخشیم، ممکن است به جهان دید منفی پیدا کنیم.
تاثیر بخشش بر زندگی
ممکن است از خود بپرسید که بخشش دیگران چه اثری بر ما دارد؟ چرا باید خودمان، دیگری یا حتی موقعیتی را ببخشیم که در آن گرفتار شده‌ایم؟ پژوهشگران برای این سؤالات ۵ پاسخ مهم دارند.
۱. تاثیر بخشش بر سلامت روان
بخشش سبب کاهش افسردگی، اضطراب و اختلالات مهم روانی می‌شود. در سال ۲۰۲۰، محققان آمریکایی درباره پرستاران زن پژوهشی انجام دادند تا تأثیر بخشش دیگران بر سلامت و رفاه روانی افراد در میان‌سالی را بسنجند. بر اساس نتایج این پژوهش، بخشش ارتباط معناداری با پیامدهای روانی‌اجتماعی مثبت مانند شکل‌گیری عواطف مثبت و همبستگی اجتماعی و کاهش پیامدهای منفی روانی مانند افسردگی دارد. بنابراین پژوهشگران به این نتیجه رسیدند که بخشش به بهبود سلامت روانی مردم کمک می‌کند.
بخششِ خود نیز همین تأثیر را دارد. در سال ۲۰۱۶، دانشمندان کره‌ای درباره تأثیر بخشش خود بر کاهش افسردگی پژوهشی انجام دادند. در این پژوهش، ۳۱۱ شرکت‌کننده به پرسش‌هایی درباره بخشش، دلسوزی برای خود و نشانه‌های افسردگی پاسخ دادند. نتایج به‌دست‌آمده حاکی از آن بود که بخشش خود نشانه‌های افسردگی را کمتر می‌کند. در واقع بخشش خود به فرد کمک می‌کند تا احساسات مثبتی داشته باشد و احساسات ناخوشایند و دردناک خود را از طریق درک‌کردن و مهربانی فراموش کند.
۲. مهار استرس
طبق تحقیقات، ناتوانی در بخشش باعث ایجاد احساساتی نظیر خشم، دشمنی و استرس می‌شود که ممکن است سلامت جسمی و روانی ما را به خطر بیندازند.
پژوهشگران هلندی با بررسی بیش از ۳۳۰ فرد ۱۶ تا ۷۰ساله به این نتیجه رسیدند که افراد در هر سنی اگر بتوانند دیگران را ببخشند، کمتر دچار استرس خواهند شد. کاهش استرس نیز سبب کمترشدن مشکلات سلامت روان می‌شود. این محققان معتقدند که گرچه بخشش تنها راه مقابله با ناملایمات نیست، یکی از واکنش‌های مؤثر برای کاهش میزان استرس و بهبود سلامتی محسوب می‌شود.
در مقابل، استرس و ترشح هورمون کورتیزول بر سیستم‌های بدن اثرات منفی متعددی می‌گذارد. ترشح مداوم این هورمون بخش‌هایی از مغز از جمله هیپوکامپ که مسئول تبدیل تجربیات به خاطرات است را کوچک می‌کند. به همین علت نبخشیدن و رهانکردن برخی استرس‌های مربوط به آن بر حافظه تأثیر منفی بالقوه‌ای خواهد داشت.
۳. مهار خشم
احساس عصبانیتِ گاه‌به‌گاه کاملا طبیعی و سالم است، اما اگر همیشه بابت بی‌عدالتی‌های گذشته خشمگین باشید، ممکن است سلامت جسمی، ذهنی و عاطفی شما به خطر بیفتد. بخشش به ما کمک می‌کند تا کینه‌ها را رها و ذهن خود را آرام کنیم و با خودمان در صلح و آشتی باشیم. در این شرایط، کمتر احساس خطر می‌کنیم و انرژی بیشتری خواهیم داشت.
۴. افزایش عزت نفس
بخشش عزت نفس شما را بیشتر می‌کند. در واقع بخشش همراه با درک متقابل و دلسوزی برای کسی که به شما صدمه زده‌اند، ممکن است دید شما به زندگی را دگرگون کند.
۵. فعال‌شدن سیستم عصبی پاراسمپاتیک
پژوهشگران معتقدند که بخشش بر سیستم عصبی پاراسمپاتیک اثر می‌گذارد. درنتیجه تنفس و ضربان قلب آرام می‌شود و عملکرد سیستم گوارش و هضم نیز بهبود می‌یابد. سیستم عصبی سمپاتیک و پاراسمپاتیک با هم کار می‌کنند. عملکرد این دو سیستم در کنار هم فشار خون و ضربان قلب شما را تنظیم می‌کند. در واقع سیستم عصبی پاراسمپاتیک آرامش‌بخش دستگاه عصبی است. هر کاری که برای آرام‌کردن خود هنگام استرس انجام می‌دهید، از جمله تمرین بخشش، این سیستم عصبی را فعال می‌کند و به تعادل بیشتر میان سیستم‌های عصبی سمپاتیک و پاراسمپاتیک می‌انجامد.
چگونه بخشش را به بخشی از زندگی خود تبدیل کنیم؟
بخشش انتخابی آگاهانه است. ما انتخاب می‌کنیم به کسی که به ما ظلم کرده است مهربانی کنیم. برای اینکه بخشش را به قسمتی از زندگی تبدیل کنیم، باید ۸ مرحله را طی کنیم. طی‌کردن این مراحل به ما کمک می‌کند تا در زندگی نگرشی سخاوتمندانه داشته باشیم و تاثیر بخشش بر سلامت روان و جسم خود را ببینیم و درک کنیم.
۱. از صمیم قلب ببخشید
بخشش دیگران صرفا به این دلیل که تصور می‌کنید راه دیگری ندارید یا فکر می‌کنید این کار مطابق دستورات دینی است سبب بهترشدن حال شما می‌شود، بااین‌حال نتایج پژوهش‌ها حاکی از این است که کسانی می‌توانند روابط عادی با طرف مقابل را از سر بگیرند که معتقد باشند هیچ‌کس کامل نیست. این افراد حتی اگر طرف مقابل از آنها عذرخواهی نکرده باشد نیز می‌توانند او را از صمیم قلب ببخشند. در مقابل اگر این کار را فقط برای نجات رابطه با دیگری انجام بدهید، ممکن است شرایط بدتر شود.
۲. توقعات را کنار بگذارید
عذرخواهی ممکن است رابطه شما با طرف مقابل را تغییر ندهد یا به عذرخواهی متقابل او منجر نشود. در صورتی که انتظار تغییر یا عذرخواهی متقابل نداشته باشید، ناامید نخواهید شد.
۳. درک متقابل را تمرین کنید
سعی کنید خود را جای دیگران بگذارید تا افکار و احساسات آنها را درک کنید. با این کار راحت‌تر متوجه می‌شوید که چرا آنها این‌طور رفتار می‌کنند یا آنچه می‌گویند چه دلیلی دارد.
۴. تصمیم بگیرید که ببخشید
وقتی بخشش را انتخاب می‌کنید، باید با اقدامی سازنده کار را تمام کنید. اگر احساس می‌کنید که نمی‌توانید با شخصی که به شما ظلم کرده است صحبت کنید، احساسات خود را جایی بنویسید. در نامه‌ای که ممکن است هرگز برای او نفرستید، بنویسید که چه احساسی دارید. بیان احساسات در قالب کلمات به شما کمک می‌کند تا افکار منفی را رها کنید و یک بار برای همیشه تکلیف خود با اتفاق رخ‌داده را مشخص کنید.
۵. خودتان را ببخشید
گاهی اوقات خود را بابت ظلمی که به ما شده است و قربانی‌بودن سرزنش می‌کنیم اما اگر با خود مهربان‌تر باشیم، راحت‌تر خود را می‌بخشیم. فراموش نکنید که ما همیشه مقصر اتفاقات رخ‌داده نیستیم. آنچه اتفاق افتاده به‌معنای بی‌ارزش‌بودن ما نیست. مثلا اگر همسرتان به شما خیانت کرده است، شما مقصر نیستید و رابطه نامشروع او نشان‌دهنده بی‌ارزشی شما نیست.
۶. همیشه تاثیر بخشش بر سلامت روان را به خود یادآوری کنید
همان طور که گفتیم بخشیدن دیگران، خودمان یا حتی شرایط دشوار تأثیرات مثبتی دارد. بااین‌حال گاهی اوقات تاثیر بخشش بر سلامت روان را فراموش می‌کنیم. درنتیجه باید گهگاهی به خود یادآوری کنید که بخشش بیش از آنکه به نفع طرف مقابل باشد، باعث بهبود سلامت خودتان می‌شود.
۷. درباره احساسات خود با کسی صحبت کنید
به‌اشتراک‌گذاشتن افکار و احساسات خود با دوستی معتمد یا یکی از اعضای خانواده به شما کمک می‌کند تا بخشش را بهتر تمرین کنید. با صحبت‌کردن با چنین افرادی ممکن است به مسئله دیدگاه متفاوتی پیدا کنید و راحت‌تر با آن کنار بیایید.
۸. از حرفه‌ای‌ها کمک بخواهید
بخشش چیزی نیست که یک‌شبه اتفاق بیفتد. کنارآمدن با تجربیات دردناک به زمان، تلاش و اقدام سازنده نیاز دارد. به‌کمک گفت‌وگو با روان‌درمانگر حرفه‌ای می‌توانید احساسات خود را بهتر مهار کنید، روابط خود را بهبود ببخشید و نگرشی سالم‌تر و شادتر داشته باشید.
بخشش دیگران، به‌ویژه اگر مسئله رخ‌داده شما را عمیقا آزار داده باشد، کار ساده‌ای نیست. بااین‌حال نباید تاثیر بخشش بر زندگی را دست‌کم بگیرید. به‌کمک ۸ مرحله‌ای که معرفی کردیم، می‌توانید از مزایای بخشش برای سلامت خود بهره‌مند شوید.
تابه‌حال دیگران را بابت اتفاقات ناگوار گذشته بخشیده‌اید؟ به‌نظر شما برای تمرین بخشش چه راه‌های دیگری وجود دارد؟
نظرات