زمان اعمال بهره‌مندی از امتیازات یک مقطع تحصیلی بالاتر برای رزمندگان با حداقل شش ماه حضور داوطلبانه و همچنین امکان پرداخت آن بدون پیش بینی در بودجه سنواتی (دادنامه شماره ۱۸۴۴ الی ۱۸۵۹ مورخ ۱۳۹۹/۱۱/۲۸ هیئت عمومی دیوان عدالت اداری)
شماره دادنامه : ۱۸۴۴ الی ۱۸۵۹
تاریخ دادنامه : ۱۳۹۹/۱۱/۲۸
شماره پرونده: ۹۹۰۱۱۰۲- ۹۹۰۰۸۹۱- ۹۹۰۰۸۵۱- ۹۸۰۴۲۱۱- ۹۸۰۴۰۶۰- ۹۸۰۳۹۷۴- ۹۸۰۲۷۹۵ ۹۹۰۳۰۹۱، ۹۹۰۳۰۶۲، ۹۹۰۲۸۱۷- ۹۹۰۲۵۲۶- ۹۹۰۲۵۱۶- ۹۹۰۲۰۱۸- ۹۹۰۱۳۳۴- ۹۹۰۱۳۱۴ ۹۹۰۳۰۹۴
مرجع رسیدگی: هیأت عمومی دیوان عدالت اداری
اعلام کننده تعارض: معاون نظارت و بازرسی دیوان عدالت اداری، معاونت قضایی دیوان عدالت اداری در امور اداری و استخدامی، آقایان محمدجواد جزینی درچه، نوذر شاهمرادی، فرج اله کروشی پور، سیدامیررضا عمرانی سیگارودی، محمود کارگر، ابراهیم قربان حمامی، جمال طاهریان، ولی عباس پور، حسین ولی زاده کیاسرائی، سیامک پور رضا تمیجانی، فریبرز گلی جوبنه، محمدرضا رخشانی، ابراهیم خلیل حاجی علیقلی لو
موضوع : اعلام تعارض در آراء صادر شده از شعب دیوان عدالت اداری
گردش کار: در خصوص زمان اعمال جزء ۶ بند (ث) ماده ۸۸ قانون برنامه ششم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران با توجه به قانون تفسیر جزء ۶ بند ث ماده ۸۸ قانون برنامه پنجساله ششم توسعه اقتصادی ، اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران مصوب سال ۱۳۹۷ ناظر بر بهره‌مندی از امتیازات یک مقطع تحصیلی بالاتر برای رزمندگان با حداقل شش ماه حضور داوطلبانه و همچنین امکان پرداخت آن بدون پیش بینی در بودجه سنواتی، شعب دیوان عدالت اداری آراء متفاوتی صادر کرده‌اند.
گردش کار پرونده ها و مشروح آراء به قرار زیر است:
« تعارض اول: تاریخ بهره مندی ایثارگران از امتیازات یک مقطع تحصیلی بالاتر»
الف: شعبه ۴۰ بدوی دیوان عدالت اداری در مورد دادخواست اقای عزت اله مخلص آبادی به طرفیت شرکت ارتباطات زیرساخت و دیوان محاسبات کشور و به خواسته اعمال جزء (ث) ماده ۸۸ قانون برنامه ششم لحاظ یک مقطع تحصیلی بالاتر و برخورداری از حقوق و مزایای اداری و استخدامی به موجب دادنامه شماره ۹۷۰۹۹۷۰۹۰۲۴۰۳۹۸۰-۴؍۱۲؍۱۳۹۷ به شرح زیر رأی صادر کرده است:
نظر به اینکه تسهیلات پیش بینی شده در بند (ت) ماده ۸۸ قانون برنامه ششم توسعه منوط به تأمین اعتبار در بودجه سنواتی گردیده است و تاکنون در بودجه سنواتی اعتباری در این خصوص پیش بینی نشده است و در جزء ۶ بند مذکور امتیاز یک مقطع تحصیلی بالاتر برای رزمندگان با حداقل شش ماه حضور داوطلبانه در دفاع مقدس در حقوق و مزایای اجتماعی پیش بینی نشده است و با توجه به اینکه در قانون جامع خدمات رسانی به ایثارگران و قانون تسهیلات استخدامی و اجتماعی که در مقام اعطای یک مقطع تحصیلی بالاتر به جانبازان و ایثارگران بوده تصریح به حقوق و مزایای استخدامی نموده است بنابراین عبارت حقوق و مزایای اجتماعی منصرف از حقوق و مزایای اداری و استخدامی می باشد لذا خواسته شاکی قابل پذیرش تشخیص نمی گردد و مستنداً به مواد ۱۰ و ۶۵ قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری حکم به رد شکایت شاکی صادر و اعلام می گردد. رأی صادره ظرف مهلت ۲۰ روز پس از ابلاغ قابل تجدیدنظر در شعب تجدیدنظر دیوان عدالت اداری است.
شعبه ۲۸ تجدیدنظر دیوان عدالت اداری به موجب دادنامه شماره ۹۸۰۹۹۷۰۹۵۶۳۰۱۴۹۰-۱۶؍۴؍۱۳۹۸ به شرح زیر با این توضیحات تأیید کرده است:
نظر به اینکه به موجب تبصره جزء ۶ بند (ث) ماده ۸۸ قانون برنامه ششم توسعه مصوب ۲۱؍۱۲؍۱۳۹۷ مجلس شورای اسلامی که در تاریخ ۲۸؍۱؍۱۳۹۸ به تأیید شورای نگهبان رسیده است بهره مندی از امتیازات یک مقطع تحصیلی بالاتر از جمله مزایای مالی و استخدامی تلقی شده و شامل رزمندگان با حداقل شش ماه حضور داوطلبانه در دفاع مقدس می باشد و بـه موجب نامـه شماره ۱۲۲۷۲۶-۱۲؍۳؍۱۳۹۸ رئیس امـور منابـع انسانی و پشتیبانی سازمان برنامه و بودجه کشور از تاریخ ۲۲؍۲؍۱۳۹۸ لازم الاجرا اعلام شده است و با توجه به اینکه به موجب نظریه شماره ۵۸۳؍۲۱؍۷۶-۱۰؍۳؍۱۳۷۶ شورای نگهبان تفسیر قانون از زمان بیان مراد مقنن لازم الاجرا است بنابراین اعتراض تجدیدنظر خواه را به کیفیت مطروحه و از تاریخ ۲۲؍۲؍۱۳۹۸ وارد تشخیص و با اجازه حاصل از ماده ۷۱ قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری ضمن نقض دادنامه تجدیدنظر خواسته حکم به ورود شکایت شاکی صادر و اعلام می شود اما در خصوص اعتراض تجدیدنظر خواه مبنی بر اعمال یک مقطع تحصیلی بالاتر از تاریخ لازم الاجرا شدن قانون برنامه ششم توسعه (۱؍۱؍۱۳۹۶ تا ۲۱؍۲؍۱۳۹۸) با توجه به اینکه اعتراض تجدیدنظر خواه به کیفیتی نیست که اساس استنباط رأی شعبه بدوی را مخدوش نماید لذا دادنامه تجدیدنظر خواسته به شرح مذکور عیناً تأیید و استوار می گردد. رأی صادر شده قطعی است.
ب: شعبه ۲۷ بدوی دیوان عدالت اداری در مورد دادخواست آقای سیدامیررضا عمرانی سیگارودی به طرفیت هواپیمایی جمهوری اسلامی ایران و به خواسته ابطال ابلاغ بازنشستگی و الزام به رعایت تکلیف قانونی به اعطای یک مقطع تحصیلی بالاتر و ادامه خدمت تا رسیدگی به ۳۵ سال سابقه خدمت به موجب دادنامه شماره ۹۸۰۹۹۷۰۹۰۰۳۰۱۹۲۴-۲۱؍۷؍۱۳۹۸ به شرح زیر رأی صادر کرده است:
در خصوص شکایت شاکی به طرفیت مشتکی عنه به خواسته فوق و به شرح مفاد دادخواست تنظیمی و ضمائم، با بررسی اوراق و محتویات پرونده و مدارک و مستندات ارائه شده و ملاحظه مطالب معنونه در لایحه دفاعیه مشتکی عنه، با توجه به اینکه اولاً: طبق جزء ششم از بند (ر) ماده ۸۸ قانون برنامه ششم توسعه اقتصادی، اجتماعی جمهوری اسلامی ایران رزمندگان با حداقل شش ماه سابقه جبهه و حضور داوطلبانه در دفاع مقدس مشمول امتیاز یک مقطع تحصیلی بالاتر می شوند. ثانیاً: حسب نظریه تفسیری مجلس شورای اسلامی به تاریخ ۲۱؍۱۲؍۱۳۹۷ مزایای اجتماعی مندرج در بند فوق شامل حقوق اداری و استخدامی رزمندگان نیز می شود. ثالثاً: حسب استعلام انجام شده از وزارت دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح شاکی دارای ۷ ماه و ۱۰ روز خدمت و حضور داوطلبانه در جبهه بوده. رابعاً: شاکی مشمول بند (ر) ماده ۸۷ قانون برنامه ششم توسعه و بند (الف) ماده ۱۰۳ (اصلاحی ) قانون مدیریت خدمات کشوری بوده و حائز شرایط قانونی می باشد. لذا شکایت شاکی را وارد تشخیص و مستنداً به مواد ۱۰ و ۱۱ قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری حکم به ورود شکایت صادر و اعلام می نماید. رأی صادره به استناد ماده ۶۵ قانون مذکور ظرف مهلت ۲۰ روز پس از ابلاغ قابل اعتراض در شعب تجدیدنظر دیوان عدالت اداری می باشد.
شعبه ۲۸ تجدیدنظر به موجب دادنامه شماره ۹۸۰۹۹۷۰۹۵۶۳۰۴۸۸۳-۱۹؍۱۲؍۱۳۹۸ آن را نقض و به شرح زیر رأی صادر کرده است:
نظر به اینکه به موجب جزء ۶ بند (ث) ماده ۸۸ قانون برنامه ششم توسعه شرط استفاده از امتیازات یک مقطع تحصیلی بالاتر برای رزمندگان حداقل شش ماه حضور داوطلبانه در دفاع مقدس می باشد و بند (ر) ماده ۸۷ همان قانون نیز مقرر داشته ایثارگرانی که به موجب قوانین و مقررات مربوط از امتیازات یک مقطع تحصیلی بالاتر بهره‌مند می باشند با داشتن مدرک کارشناسی،مشمول بند (الف) ماده ۱۰۳ قانون مدیریت خدمات کشوری بوده و می توانند تا ۳۵ سال خدمت کنند بنابراین با توجه به اینکه به موجب مقررات فوق الاشاره رزمندگانی که حضور داوطلبانه در دفاع مقدس داشته باشند می توانند از امتیاز یک مقطع تحصیلی بالاتر استفاده کنند درحالی که در پرونده پیش رو براساس گواهی صادره از مدیرکل عملیات نیروی انسانی وزارت دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح به شماره ۱۱۳۳۵؍۹۷؍۱؍۲۰۲۰- ۶؍۸؍۱۳۹۷ حضور نامبرده در جبهه با عضویت رسمی بوده است نه داوطلبانه، اینکه در گواهی ۱۰۱۱۷؍۹۸؍۱؍۲۰۲۰-۲۷؍۵؍۱۳۹۸ مدیرکل عملیات نیروی انسانی وزارت دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح اشاره کرده کـه در مجموع به مـدت ۷ ماه و ۱۰ روز نامبرده در جبهـه های نبرد(حـق علیه باطل با عضویت رسمی (داوطلب) به طور متوالی حضور داشته اند مبین داوطلبانه بودن نامبرده نخواهد بود چرا که اعضای رسمی نیروهای مسلح موظف به حضور در مناطق عملیاتی بوده اند و داوطلبانه بودن برای اعضای رسمی منافات خواهد داشت همچنین به موجب نامه شماره ۵۹۸۷؍۲؍۱۷۴-۳؍۱۰؍۱۳۷۳ معاون اداری و پرسنلی وزارت دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح که حاکی از این است نامبرده از تاریخ ۶؍۲؍۱۳۶۶ تا ۳؍۱۱؍۱۳۶۹ با عضویت رسمی در آن وزارت مشغول خدمت بوده و در طول این مدت ۱۱۰ روز مرخصی استحقاقی طلبکار است بنابراین با توجه به اینکه به موجب حکم کارگزینی شماره ۵۱۰۲۸۵-۱۰؍۲؍۱۳۹۷ نامبرده با دارا بودن مدرک کارشناسی و با دارا بودن ۳۰ سال و ۱۰ ماه و ۱۱ روز سنوات خدمت از تاریخ ۱۷؍۱۱؍۱۳۹۶ بازنشسته اعلام شده است و بازنشستگی وی به موجب بند (الف) ماده ۱۰۳ قانون مدیریت خدمات کشوری بوده موجبی برای ابطال ابلاغ بازنشستگی نامبرده وجود نخواهد داشت چرا که به موجب بند (الف) ماده ۱۰۳ قانون اخیرالذکر دستگاه اجرایی می‌تواند کارمند خود را با داشتن حداقل سی سال سابقه خدمت برای مشاغل غیرتخصصی بازنشسته اعلام نماید و شرط استفاده از ۳۵ سال خدمت برای رزمندگان حضور داوطلبانه در جبهه می باشد در صورتی که مدارک مثبته ای در این خصوص از سوی نامبرده ابراز نشده است از طرفی دیگر با توجه به اینکه شورای نگهبان نظریه تفسیری خود را از جزء ۶ بند (ث) ماده ۸۸ قانون برنامه ششم توسعه مبنی بر بهره مندی رزمندگان از امتیازات یک مقطع تحصیلی بالاتر در تاریخ ۲۸؍۱؍۱۳۹۸ اعلام کرده است بنابراین از آنجایی که به موجب نظریه شماره ۵۸۳؍۲۱؍۷۶-۱۰؍۳؍۱۳۷۶ شورای نگهبان در مواردی که مربوط به گذشته است و مجریان برداشت دیگری از قانون داشته اند و آن را به اجرا گذاشته اند تفسیر قانون به موارد مختومه مذکور تسری نمی یابد بنابراین برفرض حضور داوطلبانه نامبرده در جبهه با توجه به اینکه راجع به اعمال یک مقطع تحصیلی بالاتر به رزمندگان قبل از تاریخ ۲۸؍۱؍۱۳۹۸ (نظریه تفسیری شورای نگهبان) مجریان (دستگاه متبوع) به تشخیص خود و براساس برداشت از قانون عمل کرده اند به عبارت دیگر چون نامبرده واجد شرایط بازنشستگی بوده وی را بازنشسته اعلام کرده اند و این اقدام آنان براساس نظریه تفسیری شورای نگهبان در سال ۱۳۷۶ قابل تسری به موارد مختومه نیست و دستگاه متبوع الزامی به رعایت تکلیف قانونی به اعطای یک مقطع تحصیلی بالاتر در موارد نامبـرده را نداشته است چـرا که بنا به دلایل پیش گفت نامبـرده استحقاق استفاده از یک مقطـع تحصیلی بالاتر را نداشته است بناء علی هذا اعتراض تجدیدنظرخواه را وارد تشخیص و با اجازه حاصل از ماده ۷۱ قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری ضمن فسخ دادنامه تجدیدنظرخواسته حکم به رد شکایت شاکی صادر و اعلام می‌شود. رأی صادر شده قطعی است.
ج: شعبه ۲۶ بدوی دیوان عدالت اداری در مورد دادخواست آقای بهنام گرایلی به طرفیت دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری و به خواسته اعمال ماده ۸۸ قانون برنامه ششم مبنی بر بهره مندی از یک مقطع تحصیلی بالاتر قبل از بازنشستگی از تاریخ اجرای قانون برنامه ششم به موجب دادنامه شماره ۹۷۰۹۹۷۰۹۰۰۱۰۱۸۸۸-۳؍۱۱؍۱۳۹۷ به شرح زیر رأی صادر کرده است:
مطابق بند (ث) ماده ۸۸ قانون برنامه ششم توسعه دولت مکلف است طبق بودجه سنواتی به منظور حمایت و تجلیل از رشادت های رزمندگان ۸ سال دفاع مقدس که حداقل ۶ ماه سابقه حضور در جبهه دارند و … تسهیلات رفاهی، معیشتی، بهداشتی، درمانی و فرهنگی ارائه نماید نظر به اینکه ارائه تسهیلات مذکور منوط به تصویب در بودجه سنواتی بوده و دلیلی که حاکی از تصویب بودجه باشد ارائه نگردیده و همچنین در جزء ۶ بند (ث) ماده ۸۸ قانون برنامه پنجساله ششم توسعه بهره مندی از امتیازات یک مقطع تحصیلی بالاتر مطابق قوانین مربوطه و برای رزمندگان با حداقل شش ماه حضور داوطلبانه در دفاع مقدس در حقوق و مزایای اجتماعی پیش بینی نگردیده که ناظر به حقوق و مزایای استخدامی نبوده و نامه شماره ۱۶۴۲۶۱۹-۲۷؍۱۰؍۱۳۹۶ رئیس امور مدیریت مشاغل و نظام های پرداخت سازمان اداری و استخدامی کشور مؤید این امر است و مشمولین مزایای اداری و استخدامی مستلزم تصریح قانونگذار می باشد علیهذا مستنداً به مواد ۱۰ و ۵۸ قانون تشکیلات و ایین دادرسی دیوان عدالت اداری حکم به رد شکایت صادر و اعلام می شود. رأی صادره ظرف مدت ۲۰ روز از تاریخ ابلاغ قابل تجدیدنظر در شعب تجدیدنظر دیوان عدالت اداری می باشد.
شعبه ۲۴ تجدیدنظر به مـوجب دادنامـه شماره ۹۸۰۹۹۷۰۹۵۵۲۰۱۶۶۶-۱۶؍۴؍۱۳۹۸ آن را نقض و به شرح زیر رأی صادر کرده است:
با بررسی اوراق و محتویات پرونده و نظر به اینکه اعتراض تجدیدنظر خواه و نظر به قانون تفسیر جزء ۶ بند (ث) ماده ۸۸ قانون برنامه پنجساله ششم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران در تاریخ ۲۱؍۱۲؍۱۳۹۷ مجلس شورای اسلامی که در ۷؍۲؍۱۳۹۲ در روزنامه رسمی منتشر شده است محدوده جزء ۶ بند (ث) ماده ۸۸ قانون برنامه پنجساله ششم علاوه بر مزایای اجتماعی مزایای اقتصادی را نیز شامل می گردد و یکی از اهداف تصویب این قانون بهبود کیفیت معیشت ایثارگران بوده است و مقررات از تاریخ تصویب قانون برنامه ششم توسعه لازم الاجرا است، چراکه مصوبه اخیر تغییر را در ماهیت مقرره ایجاد ننموده بلکه رفع ابهام نموده تا مانع تفسیر ناصواب از قانون گردد. لذا ضمن پذیرش تجدیدنظرخواهی مستنداً به ماده ۷۱ قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری مصوب سال ۱۳۹۲ رأی معترض عنه نقض و حکم به ورود شکایت صادر می شود. رأی صادره قطعی است.
« تعارض دوم: بهره مندی ایثارگران از امتیارات یک مقطع تحصیلی بالاتر و قید تأمین اعتبار در بودجه سنواتی»
د- شعبه ۴۳ بدوی دیوان عدالت اداری در مورد دادخواست آقای محمد زنده بودی به طرفیت اداره کل صنعت، معدن و تجارت استان بوشهر به خواسته الزام به اجرای قوانین برنامه ششم کشور ماده ۸۸ و۸۷ (اعمال یک مقطع تحصیلی بالاتر در حکم کارگزینی در رابطه با ایثارگران و رزمندگان) به موجب دادنامه شماره ۹۸۰۹۹۷۰۹۵۷۱۰۰۵۱۴-۲۹؍۴؍۱۳۹۸ به شرح زیر رأی صادر کرده است:
اسناد و مدارک مضبوط پرونده مثبت وجود رابطه استخدامی فی مابین شاکی و طرف شکایت و سابقه حضور در جبهه به مدت بیش از شش ماه می باشد. با عنایت به حکم مقرر در قانون تفسیر جزء ۶ بند (ث) ماده ۸۸ از قانون برنامه ششم توسعه مصوب سال ۱۳۹۷ که صراحتاً مزایای مالی و استخدامی را در شمار مزایای اجتماعی جامعه هدف دانسته است و رزمندگان دارای حداقل شش ماه سابقه حضور در جبهه یکی از گروه های مشمول و بهره مند از امتیازات مقرر در بندهای شش گانه این بند ذکر گردیده اند و لحاظ نظریه شماره ۲۱۵۸۳؍۷۶-۱۰؍۳؍۱۳۷۶ شورای نگهبان، که اثر اجرایی نظریه تفسیری مجلس شورای اسلامی در خصوص قوانین را به آتیه و عدم امکان عطف به ماسبق دانسته است، ضمن احراز شرایط قانونی بهره مندی از حق مورد مطالبه (حق بهره مندی از امتیاز یک مقطع تحصیلی بالاتر) و تکلیف طرف شکایت بر بهره‌مند سازی شاکی از این حق به استناد مقررات مذکور و مواد ۱۰، ۱۱، ۵۸ و ۶۵ از قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری حکم به ورود شکایت به نحو درج یک مقطع تحصیلی بالاتر از مدرک ارائه شده توسط شاکی و بهره‌مند سازی شاکی از این حق، با لحاظ مفاد دستورالعمل شماره ۱۲۲۷۲۶-۱۲؍۳؍۱۳۹۸ سازمان برنامه و بودجه، صادر و اعلام می گردد. رأی اصداری ظرف بیست روز از تاریخ ابلاغ قابل تجدیدنظر خواهی در شعب تجدیدنظر دیوان می باشد.
شعبه ۲۵ تجدیدنظر دیوان عدالت اداری به موجب دادنامه شماره ۹۸۰۹۹۷۰۹۵۵۸۰۴۳۴۴-۲؍۹؍۱۳۹۸ آن رأی را نقض و به شرح زیر رأی صادر کرده است:
«براساس بند «ث » ماده ۸۸ قانون برنامه ششم توسعه دولت مکلف شده است طبق بودجه سنواتی به منظور حمـایت و تجلیل از رشـادت های رزمنـدگان ۸ سال دفـاع مقدس که حداقل ۶ ماه سابقه حضور در جبهه دارند و جانبازان زیر ۲۵ درصد جانبازی و آزادگان با کمتر از ۶ ماه سابقه اسارت و همسران و فرزندان آنان تسهیلات رفاهی، معیشتی، بهداشتی، درمانی و فرهنگی از جمله بهره مندی از امتیازات یک مقطع تحصیلی بالاتر ارائه نماید، بنابراین بهره مندی از امتیازات یک مقطع تحصیلی بالاتر منوط به پیش بینی اعتبارات مورد نیاز در قانون بودجه شده است و نظر به اینکه از زمان تصویب قانون برنامه ششم توسعه اعتبار لازم جهت اجرای بند فوق در قانون بودجه پیش بینی نگردیده لذا اعمال آن در حق شاکی از مصادیق بارز ایجاد و تحمیل بار مالی مازاد بر ارقام منـدرج در قـوانین بودجه سنواتی است که این امـر در قـوانین مختلف توسط قـانونگذار منع شده است، با توجـه به مـراتب فوق اعتراض تجدیدنظر خـواه وارد تشخیص ضمن نقض دادنامه تجدیدنظر خـواسته حکم بر رد شکایت صادر و اعلام می گردد. رأی صادره قطعی است.»
هـ- شعبه ۲۷ بدوی دیوان عدالت اداری در مورد دادخواست آقای پرویز رحمتی به طرفیت اداره کل آموزش و پرورش استان مرکزی به خواسته اعمال نشدن، بهره مندی از امتیازات یک مقطع تحصیلی بالاتر برای رزمندگان به موجب دادنامه شماره ۹۶۰۹۹۷۰۹۰۰۳۰۱۹۱۹-۱؍۷؍۱۳۹۶ به شرح زیر رأی صادر کرده است:
نظر به اینکه به موجب جزء ۶ از بند (ث) ماده ۸۸ قانون برنامه پنجساله ششم توسعه رزمندگانی که حداقل شش ماه حضور داوطلبانه در دفاع مقدس دارند از امتیازات یک مقطع تحصیلی بالاتر بهره مند خواهند شد بنابراین باتوجه به اینکه بهره مندی از امتیازات مذکور منوط به تأمین اعتبار و پیش بینی در بودجه سالانه نشده است لذا شکایت شاکی را وارد تشخیص و مستنداً به مواد ۱۰، ۶۵ و ۱۱ قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری حکم به ورود شکایت شاکی صادر و اعلام می نماید. رأی صادر شده ظرف مهلت ۲۰ روز از تاریخ ابلاغ قابل اعتراض در محاکم تجدیدنظر دیوان عدالت اداری می باشد.
رأی موصوف به موجب دادنامه شماره ۹۷۰۹۹۷۰۹۵۵۵۹۰۲۱۰۶-۱۰؍۶؍۱۳۹۷ شعبه ۲۶ تجدیدنظر دیوان عدالت اداری مورد تأیید قرار گرفت.
« تعارض سوم: در خصوص الزام سازمان تأمین اجتماعی به اعطاء امتیازات یک مقطع تحصیلی و بحث تأمین اعتبار»
و: شعبه ۴۳ بدوی دیوان عدالت اداری در مورد دادخواست آقای جمال طاهریان به طرفیت سازمان تأمین اجتماعی سمنان و به خواسته الزام به اجرای جزء ۶ بند (ب) ماده ۸۸ قانون برنامه پنجساله توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی بهره مندی از امتیازات یک مقطع تحصیلی بالاتر مطابق قوانین مربوطه و برای رزمندگان با حداقل ۶ ماه حضور داوطلبانه در دفاع مقدس و الزام تأمین اجتماعی به اجرایی نمودن آن از تاریخ تصویب به موجب دادنامه شماره ۹۸۰۹۹۷۰۹۵۷۱۰۱۴۱۸-۲۸؍۱۱؍۱۳۹۸ به شرح زیر رأی صادر کرده است:
اسناد و مدارک مضبوط پرونده مثبت وجود رابطه استخدامی فی مابین شاکی و طرف شکایت و سابقه حضور در جبهه به مدت بیش از شش ماه می باشد. با عنایت به حکم مقرر در قانون تفسیر جزء ۶ بند (ث) ماده ۸۸ از قانون برنامه ششم توسعه مصوب سال ۱۳۹۷ که صراحتاً مزایای مالی و استخدامی را در شمار مزایای اجتماعی جامعه هدف دانسته است و رزمندگان دارای حداقل شش ماه سابقه حضور در جبهه یکی از گروه های مشمول و بهره مند از امتیازات مقرر در بندهای شش گانه این بند ذکر گردیده اند و لحاظ نظریه شماره ۲۱۵۸۳؍۷۶-۱۰؍۳؍۱۳۷۶ شورای نگهبان، که اثر اجرایی نظریه تفسیری مجلس شورای اسلامی در خصوص قوانین را به آتیه و عدم امکان عطف به ماسبق دانسته است؛ ضمن احراز شرایط قانونی بهره مندی از حق مورد مطالبه (حق بهره مندی از امتیاز یک مقطع تحصیلی بالاتر) و تکلیف طرف شکایت بر بهره‌مند سازی شاکی از این حق به استناد مقررات مذکور و مواد ۱۰، ۱۱، ۵۸ و ۶۵ از قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری حکم به ورود شکایت به نحو درج یک مقطع تحصیلی بالاتر از مدرک ارائه شده توسط شاکی و بهره مندسازی شاکی از این حق، با لحاظ مفاد دستورالعمل شماره ۱۲۲۷۲۶-۱۲؍۳؍۱۳۹۸ سازمان برنامه و بودجه، صادر و اعلام می گردد. رأی اصداری ظرف بیست روز از تاریخ ابلاغ قابل تجدیدنظرخواهی در شعب تجدیدنظر دیوان عدالت اداری می باشد.
شعبه ۲۵ تجدیدنظر دیوان عدالت اداری به موجب دادنامه شماره ۹۹۰۹۹۷۰۹۵۵۸۰۰۹۲۵-۹؍۲؍۱۳۹۹ آن را نقض و به شرح زیر رأی صادر کرده است:
بر اساس بند (ث) ماده ۸۸ قانون برنامه ششم توسعه دولت مکلف شده است طبق بودجه سنواتی به منظور حمایت و تجلیل از رشادت های رزمندگان ۸ سال دفاع مقدس که حداقل ۶ ماه سابقه حضور در جبهه دارند و جانبازان زیر ۲۵ درصد جانبازی و آزادگان با کمتر از ۶ ماه سابقه اسارت و همسران و فرزندان آنان تسهیلات رفاهی، معیشتی، بهداشتی، درمانی و فرهنگی از جمله بهره مندی از امتیازات یک مقطع تحصیلی بالاتر ارائه نماید بنابراین بهره مندی از امتیازات یک مقطع تحصیلی بالاتر منوط به پیش بینی اعتبارات مورد نیاز در قانون بودجه شده است و نظر به اینکه از زمان تصویب قانون برنامه ششم توسعه اعتبار لازم جهت اجرای بند فوق در قانون بودجه پیش بینی نگردیده لذا اعمال آن در حق شاکی از مصادیق بارز ایجاد و تحمیل بار مالی مازاد بر ارقام مندرج در قوانین بودجه سنواتی است که این امر در قوانین مختلف توسط قانونگذار منع شده است، با توجه به مراتب فوق اعتراض تجدیدنظر خواه وارد تشخیص ضمن نقض دادنامه تجدیدنظر خواسته حکم به رد شکایت صادر و اعلام می گردد. رأی صادره قطعی است.
ز- شعبه ۲۶ بدوی دیوان عدالت اداری در مورد دادخواست آقای احد سوری به طرفیت سازمان تامین اجتماعی به خواسته ارتقاء مقطع تحصیلی درحکم کارگزینی باتوجه به حضور داوطلبانه درجبهه به موجب دادنامه شماره ۹۶۰۹۹۷۰۹۰۰۱۰۱۹۴۳-۱۲؍۷؍۱۳۹۶ به شرح زیر رأی صادر کرده است:
نظر به اینکه اجرای مفاد بند (ث) ماده ۸۸ از قانون برنامه ششم توسعه و بهره مندی افراد واجد شرایط از مزایای پیش بینی شده منوط به تامین بار مالی در بودجه سنواتی بوده و حسب مفاد لایحه دفاعیه طرف شکایت در دولت چنین بودجه ای در اختیارآن سازمان قرار نداده است لذا با توجه به توضیحات مکتوب طرف شکایت به شرح لایحه دفاعیه واصله و با عنایت به مفاد سایر محتویات پرونده بالاخص مفاد جوابیه واصله که دلالت بر صحت اقدامات و تصمیمات مشتکی عنه داشته و بر همین اساس چون تخلفی از قوانین و مقررات ذیربط در این مورد مشهود نیست و ایراد موجهی از سوی شاکی به عملکرد آن مرجع وارد نگردیده است و خواسته مطروحه فوق الذکر بنا بر کیفیت موجود قابلیت تحقق را ندارد و الزام طرف شکایت به اجابت خواسته مزبور فاقد مبنای قانونی است، بنابراین به استناد مواد ۱۰, ۵۸ قانون دیوان عدالت اداری مصوب ۱۳۹۲ حکم به رد شکایت صادر و اعلام می گردد. این رأی وفق ماده ۶۵ قانون اخیرالذکر ظرف۲۰ روز پس از ابلاغ قابل تجدیدنظر خواهی در شعب تجدیدنظر دیوان عدالت اداری است.
شعبه ۲۸ تجدیدنظر به موجب دادنامه شماره ۹۷۰۹۹۷۰۹۵۶۳۰۰۸۶۵-۱۲؍۳؍۱۳۹۷ این رأی را نقض و به شرح زیر رأی صادر کرده است:
در خصوص دعوای تجدیدنظرخواهی مذکور صرف نظر از اینکه تجدید نظرخواه مدعی است دارای مدرک تحصیلی دکترای مدیریت فرهنگی و مدرس دانشگاه است نظر به اینکه تجدید نظر خوانده در قسمت پایانی لایحه دفاعیه شماره ۳۸۱-۱۷؍۲۸؍۱۳۹۷ منضم به پرونده صراحتاً بیان نموده: « در بودجه سال آتی سازمان پیشنهاد شده است» و در بند ۶ قسمت (ث) ماده ۸۸ قانون برنامه ششم توسعه بیان نموده « بهرمندی از امتیازات یک مقطع تحصیلی بالاتر برای رزمندگان با حداقل شش ماه حضور داوطلبانه در دفاع مقدس در حقوق و مزایای اجتماعی» لذا بنا به مراتب و استناد مذکور به تجویز مواد ۳، ۱۰ و ۷۱ قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری ضمن پذیرش تجدیدنظرخواهی و نقض دادنامه تجدیدنظر خواسته حکم به ورود شکایت صادر و اعلام می گردد. این رأی قطعی است.
هیأت عمومی دیوان عدالت اداری در تاریخ ۲۸؍۱۱؍۱۳۹۹ با حضور رئیس و معاونین دیوان عدالت اداری و رؤسا و مستشاران و دادرسان شعب دیوان تشکیل شد و پس از بحث و بررسی با اکثریت آراء به شرح زیر به صدور رأی مبادرت کرده است.
رأی هیأت عمومی
۱- از حیث زمان اجرای اعمال یک مقطع تحصیلی بالاتر در مورد رزمندگان دارای بیش از شش ماه خدمت داوطلبانه در دفاع مقدس:
الف- تعارض در آراء محرز است.
ب- با توجه به اینکه اولاً: بر اساس نظریه شورای نگهبان در تفسیر اصل ۷۳ قانون اساسی که طی شماره ۵۸۳؍۲۱؍۷۶-۱۰؍۳؍۱۳۷۶ اعلام شده: «۱- مقصود از تفسیر، بیان مراد مقنّن است بنابراین تضییق و توسعه قانون در مواردی که رفع ابهام قانون نیسـت، تفسیر، تلقی نمـی شود. ۲- تفسیر از زمان بیان مراد مقنّـن در کلیه موارد لازم الاجرا است. بنابراین در مواردی که مربوط به گذشته است و مجریان برداشت دیگری از قانون داشته اند و آن را به مرحله اجراء گذاشته اند تفسیر قانون به موارد مختومه مذکور، تسرّی نمی یابد.» و ثانیاً: بر اساس قانون تفسیر جزء ۶ بند (ث) مـاده ۸۸ قانون برنامـه پنجساله ششم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران مصوب ۲۱؍۱۲؍۱۳۹۷ (که در تاریخ ۲۲؍۲/۱۳۹۸ لازم الاجرا شده) اعلام شده است منظور از مزایای اجتماعی مذکور در جزء ۶ بند (ث) ماده ۸۸ قانون برنامه پنجساله ششم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران مزایای مالی و استخدامی هم می باشد. ثالثاً: تا پیش از استفساریه مذکور دستگاه های اجرایی بر اساس برداشت از بند (ث) ماده ۸۸ قانون برنامه پنجساله ششم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران مصوب ۱۴؍۱۲؍۱۳۹۵ که مقرر شده بود: «دولت مکلف است طبق بودجه سنواتی به منظور حمایت و تجلیل از رشادت های رزمندگان ۸ سال دفاع مقدس که حداقل شش ماه سابقه حضور در جبهه دارند و جانبازان زیر بیست و پنج درصد (۲۵%) جانبازی و آزادگان با کمتر از شش ماه سابقه اسارت و همسران و فرزندان آنان تسهیلات رفاهی، معیشتی، بهداشتی، درمانی و فرهنگی به شرح زیر ارائه نماید: ….. ۶ – بهره مندی از امتیازات یک مقطع تحصیلی بالاتر مطابق قوانین مربوطه و برای رزمندگان با حداقل شش ماه حضور داوطلبانه در دفاع مقدس در حقوق و مزایای اجتماعی.» و همچنین مکاتبات سازمان اداری و استخدامی کشور که در این ارتباط اعلام کرده بود حقوق و مزایای اجتماعی منصرف از مزایای استخدامی است و بر اساس آن دستگاه های اجرایی از اعمال یک مقطع تحصیلی بالاتر در مورد رزمندگان با حداقل شش ماه حضور داوطلبانه در دفاع مقدس در امور استخدامی خودداری کرده بودند و این برداشت از قانون نیز به موجب دادنامه شماره ۲۲۱-۲۵؍۷؍۱۳۹۷ دیوان عدالت اداری مغایر با قانون تشخیص داده نشده بود و این امر به لحاظ اداری، امری مختومه در دستگاه های اجرایی محسوب شده است، بنابراین از آنجا که مراد مقنن مبنی بر اینکه منظور از مزایای اجتماعی مذکور در جزء ۶ بند (ث) ماده (۸۸) قانون برنامه پنجساله ششم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران، مزایای مالی و استخدامی را هم در برمی گیرد با استفساریـه مذکور بیان شده است، لذا از زمـان لازم الاجرا شدن قانون استفساریه در تاریخ ۲۲؍۲؍۱۳۹۸ قابلیت اجرا دارد و رأی شماره ۹۸۰۹۹۷۰۹۰۶۰۱۰۵۴۷-۲۹؍۸/۱۳۹۸ هیأت تخصصی استخدامی دیوان عدالت اداری و رأی وحدت رویه شماره ۷۷۳ تا ۷۸۲- ۲۸؍۵؍۱۳۹۹ هیأت عمومی دیوان عدالت اداری نیز مؤید این امر است و از این حیث آراء صادر شده مبنی بر رد شکایت صحیح و موافق مقررات است. این رأی به استناد بند ۲ ماده ۱۲ و ماده ۸۹ قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری مصوب سال ۱۳۹۲ برای شعب دیوان عدالت اداری و سایر مراجع اداری مربوط در موارد مشابه لازم الاتباع است.
۲- از حیث لزوم تأمین اعتبار برای اعمال یک مقطع تحصیلی بالاتر در موارد رزمندگان بیش از شش ماه خدمت داوطلبانه در دفاع مقدس:
الف- تعارض در آراء محرز است.
ب- با توجه به اینکه اولاً: به موجب قانون استفساریه جزء ۶ از بند (ث) ماده ۸۸ قانون برنامه پنجساله ششم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران، رزمندگانی که حداقل شش ماه حضور داوطلبانه در دفاع مقدس دارند از امتیازات یک مقطع تحصیلی بالاتر در حقوق و مزایای استخدامی برخوردار می شوند و بهره‌مندی از امتیاز مذکور در متن جزء ۶ بند مذکور به تأمین اعتبار و پیش بینی در بودجه سالانه منوط نشده است. ثانیاً: منظور از دولت در صدر بند (ث) شامل دستگاه های اجرایی دولتی نیز می باشد و عدم پیش بینی اعتبار آن در بودجه سنواتی دستگاه اجرایی طرف شکایت نافی استحقاق شاکیان نخواهد بود. ثالثاً: پس از لازم الاجرا شدن استفساریه بند مذکور بیشتر دستگاه های اجرایی با پیش بینی اعتبار لازم نسبت به اعمال آن اقدام کرده اند، بنابراین آراء صادر شده مبنی بر وارد دانستن شکایت صحیح و موافق مقررات است. این رأی به استناد بند ۲ ماده ۱۲ و ماده ۸۹ قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری مصوب سال ۱۳۹۲ برای شعب دیوان عدالت اداری و سایر مراجع اداری مربوط در موارد مشابه لازم الاتباع است.
۳- از حیث امکان اجرای این امر در سازمان تأمین اجتماعی بدون تأمین اعتبار آن از سوی دولت:
الف- تعارض در آراء محرز است.
ب- هر چند جزء ۶ بند (ث) ماده ۸۸ قانون برنامه پنجساله ششم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران مقید به اجرا در دستگاه های دولتی نشده است لیکن از آنجا که جهت برقراری تسهیلات موضوع بند (ث) ماده ۸۸ قانون برنامه پنجساله ششم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران از جمله بند ۶ آن دولت مکلف شده است نسبت به پیش بینی اعتبار آن در بودجه سنواتی اقدام نماید و از آنجا که سازمان تأمین اجتماعی یک نهاد عمومی غیردولتی محسوب می شود، لذا تا زمانی که در بودجه سنواتی سازمان تأمین اجتماعی اعتبار لازم را برای این منظور تأمین نشده باشد، الزام سازمان تأمین اجتماعی به اعمال آن فاقد مبنای حقوقی است و آراء صادر شده مبنی بر رد شکایت صحیح و موافق مقررات است. این رأی به استناد بند ۲ ماده ۱۲ و ماده ۸۹ قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری مصوب سال ۱۳۹۲ برای شعب دیوان عدالت اداری و سایر مراجع اداری مربوط در موارد مشابه لازم الاتباع است.
محمدکاظم بهرامی- رئیس هیأت عمومی دیوان عدالت اداری
نظرات