تداوم فرورفتن آب دریاچه مهارلو در زمین با گسترش دهانه فروچاله ها

ماجرای فروچاله‌های دریاچه صورتی‌رنگ مهارلو سالهاست زنگ خطر یک اتفاق ناگوار را در گوشمان به صدا درآورده است، اتفاقی تلخ که برای توقف و برطرف شدنش یک درک همگانی باید چاشنی یک زمان طولانی شود.

به گزارش اول فارس از شیراز، ۲۰ اردیبهشت ۱۴۰۳ مدیر کل مرکز زمین‌شناسی و اکتشافات معدنی جنوب کشور (شیراز) اعلام کرد که دهانه فروچاله در تالاب مهارلو گسترش یافته و آب دریاچه توسط این فروچاله‌ها دزدیده می‌شود.

این کارشناس همچنین گفت: دلایل پیدایش فروچاله‌ها در بستر دریاچه مهارلو، وجود گسل بنیادی بید زرد و گسل‌های فرعی ناشی از آن است که سبب تشدید و گسترش غارهای زیر سطحی (کارست) در رسوبات نمکی دریاچه و کربناتی در سازندهای زمین‌شناسی در این منطقه شده است.

این کارشناس با تاکید بر اینکه فروچاله‌ها از فرونشست زمین خطرناک‌تر است، افزود: در فصل‌های خشکِ سال، دهانه این فروچاله‌ها به دلیل تبلور بلورهای نمکی کمتر می‌شود و باید از ورود آب به‌ویژه با حجم زیاد در این فروچاله‌ها جلوگیری شود.

دریاچه مهارلو یا نمک که یکی از مهم‌ترین تالاب‌های استان فارس به شمار می‌رود و در جنوب شرق کلانشهر شیراز و در شهرستان سروستان واقع شده است به دلیل وجود نوعی جلبک به رنگ صورتی خود را نشان داده و برای گردشگران به‌عنوان یک جاذبه طبیعی زیبا جلوه‌گری می‌کند.این دریاچه شور سرشار از نمک است و در طول سال محل زندگی و زادآوری برخی پرندگان از جمله فلامینگو است.

متاسفانه طی سال‌های دور به دنبال دستکاری‌های بشر حجم زیادی از آلودگی‌ها به این دریاچه سرازیر شده و ضمن آسیب بر پیکره این جاذبه منحصربه‌فرد جان پرندگان مهاجر را نیز به خطر انداخته است.از دیگر سو برداشت بی‌رویه آب از آبخوان‌های اطراف دریاچه منجر به ایجاد فروچاله‌هایی در این دریاچه شده که آب دریاچه را می‌بلعند.

چنانچه معاون محیط زیست فارس می‌گوید؛ فروچاله همان نشست زمین است.مرادی اضافه می‌کند: سال‌ها آب را از آبخوان‌های اطراف این دریاچه برداشت کرده‌ایم بدون اینکه آن را جایگزین کنیم‌.وی ادامه می‌دهد: فرونشست یعنی فشردگی زمین و از دست دادن آبخوان، که این شرایط بدترین حالتِ ممکن است به نحوی که اگر حتی بعد آن بارندگی هم رخ دهد دیگر آبخوان به حالت اولیه بازنخواهد گشت چراکه خاک فشرده شده است.

مرادی در ادامه می‌گوید: نخستین بار در سال ۱۳۹۳ اطراف مهارلو فرونشست ها خود را نشان دادند، پس از آن با دانشگاه شیراز تفاهم نامه‌ای بستیم و مطالعاتی انجام شد و نتیجه همان برداشت بی رویه از آبخوان های اطراف دریاچه بود.

وی با بیان اینکه شیب هیدرولیکی که باید از آبخوان به سمت دریاچه باشد که با برداشت بی‌رویه آب برعکس از دریاچه به سمت آبخوان‌ها می‌رود، می‌گوید: این اتفاق که نوعی به هم خوردن تعادل اکوسیستم محسوب می‌شود، منجر به اُفت کیفیت آب به ویژه برای کشاورزی شده و می شود.

مرادی اضافه می‌کند: این اتفاق سال به سال هم بیشتر می‌شود چنانچه سال گذشته در یکی دو جبهه این موضوع را شاهد بودیم ولی امسال میزان آن دو سه برابر شده است.

معاون محیط زیست فارس با اشاره به اینکه وقتی نشست اتفاق می افتد، اگر نزدیک تاسیسات جاده و پل باشد خسارت بار است، گفت: موقعی که تنوع زیستی یک اکوسیستم به هم می‌خورد کل تنوع زیستی تغییر می‌کند، باید اکوسیستم پایدار و فعال باشد که تنوع زیستی هم به همان میزان پویا باشد، لذا زمانی که اکوسیستم دچار تغییر می‌شود تنوع زیستی هم به هم می‌خورد.

او در پاسخ به اینکه چه راه حلی برای رفع این مشکل وجود دارد، می‌گوید: همه بهره‌برداران از این دریاچه باید به این باور برسند که طی این سالها به آبخوان ها جفا کرده‌ایم و مدیریت منابع آب مان هم درست نبوده پس باید مسیر را برگردیم جبران مافات کنیم.وی اضافه می‌کند: باید چاه‌های غیرمجاز را پر کنیم و از چاه‌های مجاز کمتر برداشت کنیم تا با بارندگی هایی که به بارش‌ آن امید داریم بخشی از آب از دست رفته جبران شود.

معاون محیط زیست فارس با تاکید بر اینکه تغییرات طبیعت چه در جهت منفی و چه مثبت بسیار کُند است، اضافه می‌کند: سال ها این نامهربانی‌ها در حق سفره‌های آب روا داشته شده تا اینگونه شرایط پیش رفته لذا اگر این خسارت‌ها را متوقف کرده و یک زمان منطقی را هم تحمل کنیم این کوتاهی‌ها تا حدی جبران می‌شود.

وی در خصوص ورود فاضلاب و آلودگی به دریاچه صورتی ایران هم می‌گوید: سال های سال انواع آب‌ها وارد دریاچه و روی هم انباشته شده است، در سال های اخیر بعد از زیاد شدن حجم آلایندگی‌ها شبکه فاضلاب شهر شیراز انجام شده، مَدول اول که کار شد بخشی از فاضلاب را تصفیه می کرد و با مدول دوم بیشتر فاصلاب مدیریت می‌شود، اما هنوز هم فاضلاب وارد دریاچه می‌شود گرچه طی دو سه سال اخیر میزان آن کمتر شده است.

بیشتر بخوانید:

۸ راز جوانی و جلوگیری از پیری زودرس

مرادی اضافه می‌کند: با کنترل برخی آلودگی‌ها توسط شهرک صنعتی، فرودگاه، منطقه ویژه اقتصادی میزان الودگی ورودی به دریاچه طی دوسه سال اخیر کمتر شده اما به صفر نرسیده است اما تلاش‌ها بر این است تا ورود باضلاب به دریاچه نمک یا مهارلو به صفر برسد.

بر اساس این گزارش ،  سه رودخانه فصلی خشک شیراز، سلطان‌آباد و سروستان دریاچهٔ مهارلو را تغذیه می‌کنند. مهم‌ترین گونهٔ پرنده این دریاچه فلامینگو است،اما آنقوت، تنجه، کاکایی، گیلانشاه،سلیم، آبچلیک، حواصیل، اردک سبز، و مرغابی دیگر پرندگان ساکن دریاچهٔ مهارلو هستند.

آب این دریاچه بسیار شور و از نوع سدیم کلرید، منیزیم و سدیم سولفات است و در فصل‌های خشک سال، یکی از کانسارهای بزرگ نمک ایران به‌شمار می‌رود. به دلیل شوری بالا هیچ گونه ماهی در این دریاچه زندگی نمی‌کند، اما در گوشه و کنار محیط آن نیز می‌توان گونه‌های مختلف دوزیستان، خزندگان و پستانداران را یافت.بهترین فصل سفر به دریاچه صورتی ایران بهار و پاییز است|منبع: فارس