تفاهمنامه «عبور مترو شیراز از حافظیه» پژوهشگاه میراث فرهنگی را پادوی شهرداری شیراز کرد+سند

صدای میراث نوشت: دو روز پس از رسانه ای شدن ماجرای عبور مترو شیراز از حافظیه، رییس سابق پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری، بلافاصله راهی شیراز شد تا در نمایشی خبری از توقف عبور مترو از زیر حافظیه خبر دهد و چند روز بعد هم اعلام کند تفاهمنامه مطالعاتی مترو شیراز میان آن پژوهشگاه و شهرداری و دانشگاه هنر شیراز منعقد شده است.

این تفاهمنامه البته تا آخرین روز برکناری رییس سابق پژوهشگاه میراث فرهنگی و آمدن رییس جدید، از چشم رسانه ها پنهان ماند و آنچه ماند، چند اظهارنظر نامفهوم و جزیی از تفاهمنامه ای بود که رییس سابق پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری پای آن را امضا کرده بود.

او البته با بهره برداری خبری از ماجرای مترو حافظیه و امضای تفاهمنامه سه جانبه در این موضوع، به شکل عجیبی پای خود را از این پروژه بیرون کشید.

مصطفی ده پهلوان اما پای متنی را در برابر دوربین ها امضاء کرد که حالا با انتشار جزئیات آن در صدای میراث و بزعم فعالان میراث فرهنگی در استان فارس، توانست پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری را تا حد پیمانکار و پادوی شهرداری شیراز پایین بکشد.

اما ماجرا به همین امضا ختم نشد و رییس سابق پژوهشگاه میراث فرهنگی در یک اقدام عجیب تصمیم گیری نهایی درباره مترو شیراز را به علی دارابی، معاون میراث فرهنگی وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی واگذار کرد. در حالی که این پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری بود که پیش از این اقدام با اعلام موضع رسمی درباره طرح های عمرانی در محوطه های تاریخی حجت را بر همگان تمام می کرد.

تعهد پژوهشگاه میراث فرهنگی برای گرفتن مجوزهای لازم برای اجرای مترو شیراز

اما متن تفاهمنامه پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری با مترو شیراز چه بود و چرا باید این تفاهمنامه ضعیف ابطال و متن جدید جایگزین آن شود؟

صدای میراث پس از یکماه پیگیری توانست به متن تفاهمنامه ای که تا امروز از چشم رسانه ها و کارشناسان میراث فرهنگی دور مانده بود دسترسی پیدا کند و آن را با هدف اطلاع رسانی منتشر و در اختیار کارشناسان میراث فرهنگی قرار دهد.

عنوان این تفاهمنامه که هیچ اشاره ای در آن به مترو شیراز نشده چنین است: «تفاهمنامه همکاری میان دانشگاه هنر شیراز و پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری و شهرداری شیراز»!

اما در متن این تفاهمنامه که به امضای «ستار خالدیان»، رییس دانشگاه هنر شیراز، «مصطفی ده‌پهلوان»، رییس پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری و «هادی شه دوست شیرازی»، معاون حمل و نقل و ترافیک شهرداری شیراز رسیده است، دانشگاه شیراز متعهد شده که «رابط علمی – عملیاتی بین پژوهشگاه میراث فرهنگی و شهرداری شیراز باشد و با دریافت مجوز علمی برای مطالعات باستان شناسی از پژوهشگاه میراث فرهنگی، پروپوزال و طرح توجیهی کاوش و انجام مطالعات تاریخی – باستان شناختی اولیه محل عملیات براساس داده ها و شواهد تاریخی – جغرافیایی را تهیه و مطالعات تکمیلی برای ارزیابی وجود یا عدم وجود آثار باستانی در محدوده های مورد نظر را انجام دهد.»

دراین تفاهمنامه دانشگاه شیراز ملزم شده است که «کاوش باستان شناسی تمامی محدوده ایستگاه مترو حافظیه را با هدف لایه نگاری تطبیقی انجام دهد.» «مستندنگاری کاوش، لایه نگاری و گمانه زنی، براشت های روزانه و عکاسی از یافته های سفالین و منقول و گزارش دهی نهایی» نیز، برعهده دانشگاه شیراز است. «نظارت بر عملیات عمرانی حین اجرا تا تکمیل سازه نگهبان و خاکبرداری هر ایستگاه به مدت دو سال به همراه معرفی شخص حقیقی به عنوان مجری طرح مطالعاتی» هم از دیگر تعهدات دانشگاه شیراز در این تفاهمنامه است.

شهرداری شیراز نیز ملزم شده است «تعهدات مالی مطالعات»، «ارایه اطلاعات پیش از ساخت هر ایستگاه به پژوهشگاه و دانشگاه» را انجام دهد و پس از آن به ساخت ایستگاه مترو اقدام کند. همچنین «در صورت کشف آثار شاخص حین عملیات کاوش به تشخیص مشاور، جانمایی ایستگاه مترو مورد بررسی قرار می‌گیرد.»، در صورت برخورد با آثار با ارزش که نیاز به حفاظت دارند شهرداری باید نقشه های ساخت ایستگاه را به گونه ای طراحی کند که حفظ و ماندگاری اثر ممکن شود.»

اما وظیفه پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری در این تفاهمنامه که به اعتقاد برخی فعالین میراث فرهنگی شیراز، مغر متفکر وزارت میراث فرهنگی را تبدیل به پیمانکار شهرداری کرده است، چیست؟ «پژوهشگاه میراث فرهنگی متعهد می شود مراحل اداری را بدون فوت وقت انجام دهد، دانشگاه هنر شیراز را به عنوان مشاور و مجری طرح بپذیرد و نظارت بر حسن انجام تعهدات مشاور را انجام دهد.»

جالب‌ترین بخش این تفاهمنامه این بند است که «پژوهشگاه میراث فرهنگی متعهد می شود پیگیری، تصویب و اخذ مجوزهای لازم برای ساخت هر ایستگاه را انجام و همکاری های لازم برای ادامه پروژه را فراهم کند.»

تنزل جایگاه پژوهشگاه میراث فرهنگی با امضای شتابزده یک تفاهمنامه

امین طباطبایی، مدیر خانه فرهنگ جاودان در شیراز و فعال میراث فرهنگی از جمله فعالینی است که معتقد است تفاهمنامه منعقد شده در ماجرای مترو شیراز پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری را در سطح پیمانکار و کارگر شهرداری شیراز پایین آورده است.

او به صدای میراث می گوید: این تفاهمنامه پیش از آن که پژوهشگاه میراث فرهنگی بررسی های لازم درباره قانونی بودن اجرای پروژه مترو شیراز را بررسی و اعلام کند که این پروژه از سوی وزارت میراث فرهنگی مجوز نداشته است و یا آسیب های وارد شده را ارزیابی کند بسته شد و از این منظر جای سوال بسیار از رییس سابق پژوهشگاه میراث فرهنگ و گردشگری دارد.

امین طباطبایی افزود: اقدام رییس سابق پژوهشگاه میراث فرهنگی برای انعقاد تفاهمنامه فوری با شهرداری شیراز با توجه به ماموریتی که شخص وزیر میراث فرهنگی به او برای بررسی وضعیت پروژه مترو شیراز داده بود، در شرایطی صورت گرفت که نه تنها تخلفات صورت گرفته در ماجرای مترو شیراز از سوی پژوهشگاه میراث فرهنگی بررسی نشده بود و راه حل آن ها نیز اعلام نشد، که این نهاد علمی و پژوهشی که بال اصلی وزارت میراث فرهنگی است به جای آن که در نقش ناظر و تصمیم گیر عمل کند، تبدیل به پیمانکار شهرداری در موضوع مترو شیراز شده است.

او با انتقاد از تغییر لحن رییس سابق پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری در بازدید از مترو شیراز که تخلف شهرداری شیراز را محرز اعلام کرد و حدود سه هفته بعد گفت که مترو شیراز به گردشگری و حمل و نقل این شهر کمک می کند اعلام کرد: این تغییر لحن پس از امضای تفاهمنامه سه جانبه پژوهشگاه میراث فرهنگی، شهرداری و دانشگاه هنر شیراز جای سوال دارد و این شائبه را تقویت می کند که این تفاهمنامه با نظر به حمایت مالی شهرداری شیراز در این پروژه منجر به تغییر لحن رییس پژوهشگاه میراث فرهنگی شد.

این فعال میراث فرهنگی تاکید کرد: جالب ترین بخش این ماجرا آن است که در تمام مدتی که رییس سابق پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری اعلام می کرد پروژه مترو شیراز متوقف شده، برخلاف ادعای او معاون حمل و نقل و ترافیک شهرداری شیراز به رسانه ها گفت که این پروژه هرگز متوقف نشده و در تمام مدت فعالیت مترو شیراز ادامه داشته است که این هم نشانه ضعف نظارتی پژوهشگاه میراث فرهنگی بود.