حالا وقتش است یا دیر شده؟ آینده ایران در خطر است!
آزاده مختاری نوشت:
ایران، سرزمینی که در گذشته با خاک‌های حاصل‌خیز و سرسبزی شناخته می‌شد، امروز در حال از دست دادن یکی از مهمترین منابع خود است: خاک. آمارهای تکان‌دهنده نشان می‌دهند که فرسایش خاک در کشور ۷ برابر متوسط جهانی است و هر ساله میلیون‌ها تن از خاک‌های کشاورزی ایران نابود می‌شود. در کنار این بحران، ۲.۲ درصد از بیابان‌های جهان در خاک ایران واقع شده‌اند و این تهدید، علاوه بر کاهش تولیدات کشاورزی، به بحران امنیت غذایی و اجتماعی در کشور دامن می‌زند.
چرا ایران در حال از دست دادن خاک خود است؟ ایران، سرزمینی که در گذشته سرسبز و حاصل‌خیز بود، امروز با یک بحران زیست‌محیطی بی‌سابقه مواجه است. بحران فرسایش خاک، که به سرعت در حال گسترش است، تهدیدی جدی برای کشاورزی، امنیت غذایی و آینده اقتصادی کشور به‌وجود آورده است.
طبق آمارهای رسمی، سرعت فرسایش خاک در ایران ۷ برابر میانگین جهانی است! این یعنی هر ساله ایران میلیون‌ها تن از خاک حاصل‌خیز خود را از دست می‌دهد و با کاهش توان تولید مواجه می‌شود.
فرسایش خاک؛ سیلی خاموش که می‌زند
فرسایش خاک یکی از مهمترین مشکلات زیست‌محیطی کشور است که ناشی از ترکیب عواملی چون کشاورزی ناپایدار، بهره‌برداری بی‌رویه از منابع طبیعی و تغییرات اقلیمی است. طبق گزارشی از سازمان جنگل‌ها و مراتع کشور، در حال حاضر، خاک ایران با سرعتی بی‌سابقه در حال از دست رفتن است. در حالی که متوسط جهانی فرسایش خاک حدود ۲.۴ تن در هکتار در سال است، این آمار در ایران به حدود ۲۰ تن در هکتار می‌رسد! این تفاوت فاحش تنها نشان‌دهنده یک بحران نیست، بلکه نشانه‌ای از بی‌توجهی و عدم مدیریت صحیح در حفظ منابع طبیعی است.
۲.۲ درصد بیابان‌های جهان، در ایران!
وقتی از بیابان‌ها صحبت می‌کنیم، بسیاری از مردم تصور می‌کنند که این بیابان‌ها تنها شامل مناطق بی‌آب و خشک در کشور هستند. اما حقیقت تلخ‌تر از آن است. طبق گزارش‌های رسمی، ۲.۲ درصد از بیابان‌های جهان در ایران واقع شده است. این یعنی بیش از ۴۷۰ هزار کیلومتر مربع از کشور در حال تبدیل به بیابان است. یک هشدار جدی که شاید هنوز خیلی‌ها از آن غافل‌اند: فرسایش خاک و بیابان‌زایی در ایران در حال تبدیل شدن به تهدیدی برای حیات بشر است.
چه بر سر کشاورزی و اقتصاد می‌آید؟
این بحران تنها مختص زمین‌شناسی نیست. بی‌توجهی به فرسایش خاک به معنای کاهش کیفیت و کمیت تولیدات کشاورزی است. طبق بررسی‌ها، در بسیاری از مناطق کشور، خاک دیگر قادر به نگهداری آب و مواد مغذی مورد نیاز برای کشت نیست و این به کاهش شدید حاصل‌خیزی زمین‌ها منجر شده است. ایران که به‌طور سنتی کشاورزی را یکی از ارکان اقتصاد خود می‌داند، حالا با کاهش ۳۰ درصدی در تولیدات کشاورزی در برخی مناطق مواجه شده است.
آیا می‌دانید که یک سوم منابع آبی ایران در حال از دست رفتن است؟ خشکسالی‌های مداوم و کاهش بارش‌ها وضعیت منابع آب زیرزمینی را به بحرانی تبدیل کرده که با فرسایش خاک تشدید می‌شود. این اتفاقات به‌طور مستقیم روی امنیت غذایی تاثیر گذاشته و حتی می‌تواند ایران را به واردکننده مواد غذایی بدل کند. در نتیجه، کاهش تولیدات کشاورزی، افزایش واردات، و در نهایت افزایش وابستگی به کشورهای خارجی به موضوعی اجتناب‌ناپذیر تبدیل خواهد شد.
آینده ایران در خطر است!
فرسایش خاک و بیابان‌زایی، تنها به مشکلات اقتصادی محدود نمی‌شود. این بحران به‌طور مستقیم به بحران‌های اجتماعی و انسانی نیز دامن زده است. وقتی زمین‌ها دیگر توان تولید نداشته باشند، روستاییان و کشاورزان مجبور به ترک خانه‌های خود خواهند شد.
طبق آمارها، بیش از ۱۰ میلیون نفر از مردم ایران در سال‌های اخیر به دلیل بحران‌های زیست‌محیطی از مناطق روستایی به شهرها مهاجرت کرده‌اند و این روند همچنان ادامه دارد. این مهاجرت‌ها فشار زیادی به زیرساخت‌ها و منابع شهری وارد می‌کند و در نتیجه، فقر، بیکاری، ناآرامی‌های اجتماعی و نارضایتی عمومی افزایش می‌یابد.
حالا وقت اقدام است یا دیر شده؟
اگرچه ایران در برابر بحران فرسایش خاک با چالش‌های عظیمی روبه‌روست، اما هنوز هم فرصت برای واکنش وجود دارد. کارشناسان بر این باورند که با اتخاذ تدابیر مناسب، می‌توان از این بحران پیشگیری کرد. برخی از راهکارهای فوری شامل توسعه کشاورزی پایدار، استفاده از تکنیک‌های نوین آبیاری، جلوگیری از قطع درختان جنگلی، احیای مراتع، و ایجاد پروژه‌های بزرگ بازسازی اکوسیستم‌های طبیعی هستند.
اما سوال اصلی اینجاست: آیا مسئولان، پیش از آنکه دیر شود، به این واقعیت تلخ توجه خواهند کرد یا همچنان در برابر بزرگترین تهدید زیست‌محیطی کشور غافل خواهند ماند؟ وضعیت زمین و خاک ایران روز به روز وخیم‌تر می‌شود و سوالی که باقی می‌ماند این است که آیا هنوز هم زمان برای نجات کشور از این بحران وجود دارد؟
ایران در حال از دست دادن خاک خود است. اگر همین روند ادامه یابد، کشور در آینده‌ای نه چندان دور با بحران‌های اقتصادی، اجتماعی و زیست‌محیطی به مراتب شدیدتری روبه‌رو خواهد شد. فرسایش خاک، بیابان‌زایی و کاهش منابع کشاورزی، تهدیدی جدی برای حیات کشور است که تنها با تدابیر سریع و درست قابل پیشگیری خواهد بود. ایران امروز در برابر انتخابی سخت قرار دارد: اقدام یا فروپاشی خاکی.منبع:رکنا
