حمام وکیل ؛ شاهکار معماری زندیه در قلب شیراز (+تصاویر)
حمام وکیل، یکی از باشکوه‌ترین و پیشرفته‌ترین آثار تاریخی شهر شیراز و از یادگارهای ارزشمند دوران حکومت کریم‌خان زند، پس از دوره‌ای مرمت، بار دیگر درهای خود را به روی علاقه‌مندان گشود. این بنا که با قدمتی بیش از ۲۵۰ سال، نمادی از هنر و مهندسی عصر زندیه است، در قلب مجموعهٔ تاریخی «وکیل» جای گرفته و در کنار مسجد و بازار وکیل، یکی از مهم‌ترین جاذبه‌های گردشگری شیراز به شمار می‌رود.
معماری پیشرفته برای حفظ گرما
ساخت این بنای عمومی عظیم به فرمان مستقیم کریم‌خان زند، حدود سال ۱۱۸۷ هجری قمری (۱۷۷۳ میلادی) انجام شده است. حمام وکیل در زمان خود، مظهر پیشرفته‌ترین اصول معماری و مهندسی بوده است که هدف اصلی آن، تأمین آسایش و صرفه‌جویی در انرژی بوده است.
مهم‌ترین تدابیر معماری در این بنا شامل موارد زیر است:
- ورودیِ زاویه‌دار و شیب‌دار: درآیگاه (ورودی) حمام کوچک بوده و با شیبی ملایم به هشتی ورودی می‌رسد که پایین‌تر از سطح زمین قرار دارد.
- عایق‌بندی حرارتی: ورودی به رختکن به صورت زاویه‌دار ساخته شده است.
- مهندسی هوشمندانه: تمام این ملاحظات برای جلوگیری از ورود سرما به فضای داخلی حمام و ممانعت از خروج گرمای داخل به محیط بیرونی طراحی شده‌اند که نشان‌دهنده درک عمیق معماران زندیه از فیزیک و تهویه است.
میراثی ماندگار در شیراز
مجموعهٔ وکیل، که حمام، مسجد و بازار را در بر می‌گیرد، نه تنها یک مرکز تجاری و عبادی، بلکه یک مرکز اجتماعی و شهری کامل در دورهٔ زندیه بوده است. حمام وکیل، با کاشی‌کاری‌های زیبا، سقف‌های گنبدی و طراحی داخلی پیچیده‌اش، اکنون به عنوان یک موزه یا فضای نمایشگاهی، روایتگر تاریخ زندگی مردم در دورهٔ زندیه است و بازدیدکنندگان را به سفری در گذشته‌های پرشکوه شیراز دعوت می‌کند.
گزارش و عکس : یاسمن شریفی
