دست خالی کشاورزان از سود خریدهای حمایتی

در این گزارش نظرات برخی اعضای کمیسیون کشاورزی مجلس شورای اسلامی را درباره عملکرد این سازمان جویا شده که در ادامه می‌خوانید.

یک عضو کمیسیون کشاورزی مجلس شورای اسلامی اظهار داشت: سازمان تعاون روستایی در راستای انجام اهداف وزارت جهاد کشاورزی تشکیل شد و در مجموعه وزارتخانه در حد معاونت ارتقاء پیدا کرد تا بتواند مشکلات کشاورزان را در کاشت، داشت و برداشت محصولات کشاورزی حل‌وفصل کند.

سیدراضی نوری، نماینده مردم شوش دانیال در مجلس شورای اسلامی،  گفت: سازمان تعاون روستایی علاوه‌بر این‌که باید تمام مایحتاج کشاورزان و دامداران را در مرحله کاشت مرتفع سازد، باید در مهم‌ترین قضیه‌ای که برای کشاورزان وجود دارد، یعنی بالا بردن ارزش افزوده محصولات کشاورزی نقش ایفا کند.

نوری افزود: درواقع طبق اساسنامه سازمان تعاون روستایی، این سازمان باید در قبال ایجاد صنایع تبدیلی و جلوگیری از خام‌فروشی پاسخگو باشد.

وی خاطرنشان کرد: از سوی دیگر سازمان تعاون روستایی باید انبارها و سردخانه‌ها را توسعه دهد و براساس آن از اتلاف و هدررفت محصولات کشاورزی جلوگیری کند و اکنون براساس شاخص‌ها باید بررسی کرد که این سازمان چه قدم‌هایی برداشته است که بتواند مشکل کشاورزان را حل کند.

نوری تصریح کرد: سازمان تعاون روستایی باید در بازاریابی و ایجاد بازارهای جدید ورود پیدا کند تا بتواند حداقل در بحث فروش محصولات کشاورزی اقدامات موثری داشته باشد؛ باوجوداین، هر سال شاهدیم که محصولات کشاورزی روی دست کشاورزان می‌ماند و سازمان تعاون روستایی برنامه‌ای در این خصوص ندارد؛ درحالی‌که همه این موارد در اساسنامه این سازمان قید شده است.

بخش کمی از اهداف اساسنامه تعاون روستایی محقق شده است

این عضو کمیسیون کشاورزی مجلس شورای اسلامی خاطرنشان کرد: سازمان تعاون روستایی باید خود را با اساسنامه‌اش مطابقت دهد و بررسی کند که تا چه حد اهداف ذکرشده در اساسنامه محقق شده؛ اگرچه معتقدم اهداف بسیار کمی محقق شده است.

نوری تصریح کرد: اگرچه اجرای اهداف بزرگی که در اساسنامه سازمان تعاون روستایی قید شده است، می‌تواند تحول بزرگی در بخش کشاورزی ایجاد کند، اما افراد مسئول در این زمینه افراد ضعیفی هستند؛ بنابراین باید همت کنند و قدم‌هایی بردارند که تغییر و تحولی اساسی برای کشاورزان ایجاد شود.

نماینده مردم شوش دانیال در مجلس شورای اسلامی اظهار داشت: به‌نظر من دستگاه‌های ناظر باید بر کار این سازمان نظارت بیش‌تری داشته باشند و مجموعه‌هایی را که کم‌کاری می‌کنند، تحت فشار قرار دهند؛ هرچند وقتی مدیر چابکی سر کار باشد که برای مجموعه خود نیز برنامه داشته باشد، بودن یا نبودن دستگاه‌های نظارتی مهم نیست.

نوری گفت: علاوه‌بر مجلس شورای اسلامی، کمیسیون کشاورزی و همچنین دیگر دستگاه‌های نظارتی و مجموعه‌های وزارت جهاد کشاورزی نیز باید این سازمان را زیرسوال ببرند و پیگیر قضیه شوند.

وی در پایان تأکید کرد: اگر دستگاه‌های نظارتی کارشان را انجام دهند و حداقل ۸۰ درصد از وظایف اساسنامه سازمان تعاون روستایی اجرایی شود، کار بسیار بزرگی در حوزه کشاورزی و دامداری صورت خواهد گرفت.

الزام ورود مجموعه‌های تابعه سازمان تعاون روستایی به حوزه خرید و بازاریابی

دیگر عضو کمیسیون کشاورزی مجلس شورای اسلامی نیز در این خصوص گفت: وقتی یک وظیفه قانونی برای دستگاهی تعریف و مصوب می‌شود، ساختارش نیز برای وظایف تعیین‌شده، پیگیری و ابلاغ می‌شود.

علی اکبری، نماینده مردم شیراز در مجلس شورای اسلامی،  گفت: سازمان تعاون روستایی به‌دلیل این‌که گاهی به‌صورت مقطعی تحت فشار قرار می‌گیرد، دچار اشکالاتی می‌شود؛ به این معنا که سازمان تعاون روستایی بیش‌تر یک ابزار مدیریتی است تا ابزاری عملیاتی.

اکبری افزود: در حقیقت مسأله این است که واحدها و مجموعه‌های تابعه سازمان تعاون روستایی باید بتوانند در حوزه خرید و بازاریابی وارد شوند و بازار را مدیریت کنند.

اکبری تصریح کرد: سازمان تعاون روستایی به‌جای خرید محصولات، باید زیرساخت‌ها را آماده کند و شبکه‌های زیردست و شرکت‌های تعاون روستایی به بحث خرید محصولات از کشاورزان ورود کنند؛ حتی می‌تواند صنایعی را که وظیفه فرآوری دارند، فعال سازد و تسهیلات بدهد تا بتوانند وارد مدار تولید شوند.

این عضو کمیسیون کشاورزی مجلس شورای اسلامی گفت: اگر سازمان تعاون روستایی برخی از وظایف خود را درست انجام نمی‌دهد، باید به‌صورت موردی آن‌ها را بررسی و نهادهای نظارتی را برای بررسی عملکرد آن تقویت کرد.

اکبری با بیان این موضوع که سازمان تعاون روستایی یک شاکله خصوصی و حقوقی دارد، تصریح کرد: این سازمان باید بخشی از مسائل مدیریتی تولید را برعهده داشته باشد و شبکه‌های زیردست را به‌نحوی مدیریت کند که بتوانند در خرید یا فرآوری محصولات کشاورزی وارد شوند.

خرید محصول از کشاورز زیر قیمت تمام‌شده، خرید حمایتی نیست

یکی دیگر از اعضای کمیسیون کشاورزی مجلس شورای اسلامی نیز اظهار داشت: واقعیت امر این است که سازمان تعاون روستایی وظیفه و رسالتی را که بابت آن تشکیل شده، انجام نمی‌دهد و کشاورزان نیز این موضوع را شاهدند.

علی‌ورز بختیاری، نماینده مردم بافت در مجلس شورای اسلامی، گفت: سازمان تعاون روستایی در مقاطعی خاص وارد می‌شود و محصولات مازاد بر مصرف یا محصولات موردداری را که به‌دلیل عدم مصرف داخلی جذب نمی‌شود، خریداری می‌کند؛ اما آنچه که به عناوینی مانند خرید توافقی یا حمایتی خریداری می‌کند، با رقمی کم‌تر از قیمت تمام‌شده برای کشاورز است که عملاً اتفاق خوبی برای کشاورز نیست و شاید تنها فایده‌اش این باشد که محصول آسیب نمی‌بیند و روی زمین نمی‌ماند.

بختیاری افزود: فلسفه وجودی و اصل رسالت سازمان تعاون روستایی پشتیبانی از کشاورزان است؛ چراکه تعاونی‌های روستایی عمدتاً با سرمایه اولیه کشاورزان تشکیل شده‌اند؛ یعنی اگر منافعی هم باشد، برای کشاورزان است، اما درحال‌حاضر کشاورزان هیچ نفعی نمی‌برند!

وی ادامه داد: اگر قرار است سازمان تعاون روستایی خرید محصولی را انجام بدهد، باید با قیمتی باشد که سود معقولی هم عاید کشاورز شود تا به این ترتیب کشاورز هم نسبت به فروش محصول خود و هم کشت آینده‌اش رغبت داشته باشد.

بالا رفتن بهره‌وری در بخش کشاورزی در گروی پرداختن سهم سود فروش محصولات به کشاورزان

این عضو کمیسیون کشاورزی مجلس شورای اسلامی خاطرنشان کرد: اگر سازمان تعاون روستایی یا بحث تنظیم بازار به‌سمتی نرود که کشاورز احساس کند زندگی‌اش از طریق کشاورزی می‌گذرد، عملاً کشت خود را کاهش خواهد داد که این قطعاً به ضرر کشور است.

وی درباره خریدهای حمایتی و توافقی که توسط سازمان تعاون روستایی صورت می‌گیرد، نیز گفت: سازمان تعاون روستایی باید به‌عنوان کسی که مدافع منافع کشاورزان است، نقش داشته باشد. پس وقتی می‌گوید خرید حمایتی، باید مفهومش این باشد که اگر نفعی از آن خرید برد، کشاورز را نیز سهیم کند؛ در غیر این صورت مفهوم حمایتی ندارد.

بختیاری اظهار داشت: یکی از مباحث اساسی این است که سازمان تعاون روستایی یا باید محصول را با قیمت تمام‌شده به‌علاوه سودی معقول از کشاورز خریداری کند یا اگر به‌عنوان خرید حمایتی این کار را می‌کند و در کنار آن سود می‌برد، باید کشاورز هم از آن عایدی داشته باشد؛ در غیر این صورت در بحث بهره‌وری کشاورزی دچار مشکل خواهیم شد.

وی در پایان تأکید کرد: در کمیسیون کشاورزی در مقاطع خاص درباره محصولات مختلف این موضوع را پیگیری کرده‌ایم و نامه‌نگاری‌ها هم انجام شده است، اما در عمل می‌بینیم گاه آنچه که تقاضای کشاورزان است، عملیاتی نمی‌شود.

بر اساس این گزارش،  در اساسنامه سازمان تعاون روستایی چهار وظیفه و رسالت اصلی برای این سازمان تعیین شده است که عبارت است از: «وظایف سیاست‌گذاری، هدایتی، حمایتی و نظارتی و مراقبت» که درواقع شامل مواردی همچون «تهیه و توزیع نهاده‌ها و ماشین‌آلات کشاورزی، خرید و نگهداری و فروش محصولات کشاورزی از اتحادیه‌های روستایی و کشاورزی، بازاریابی و بازاررسانی محصولات کشاورزی، ایجاد تأسیسات نگهداری و صنایع تبدیلی، توانمندسازی اعضاء و ارکان شرکت‌های تعاون روستایی و کشاورزی، مراقبت و نظارت مستمر و حسابرسی شرکت‌ها و اتحادیه‌های شبکه تعاون روستایی، برگزاری دوره‌های آموزشی اعضاء و ارکان تعاونی‌ها و اتحادیه‌ها و غیره». باوجوداین، بسیاری از کارشناسان و فعالان حوزه بخش کشاورزی معتقدند این سازمان در انجام وظایف مصوب خود کم‌کاری می‌کند. برخی اعضای کمیسیون کشاورزی مجلس شورای اسلامی نیز می‌گویند سازمان تعاون روستایی بیش از این‌که ابزاری عملیاتی باشد، ابزاری مدیریتی است. برخی دیگر نیز می‌گویند سازمان تعاون روستایی به‌جای این‌که اقدام به خرید محصولات کند، باید زیرساخت‌ها را آماده سازد و شبکه‌های زیردست و شرکت‌های تعاون روستایی اقدام به خرید محصولات از کشاورزان کنند یا حتی صنایع تبدیلی و فرآوری را فعال سازد و به آن‌ها تسهیلات بدهد تا بتوانند وارد مدار تولید شوند. از سوی دیگر برخی اعضای کمیسیون کشاورزی معتقدند که وقتی سازمان تعاون روستایی محصولات کشاورزان را با عناوینی همچون حمایت خریداری می‌کند، باید کشاورزان نیز از سود نهایی آن بهره ببرند، در غیر این صورت خرید حمایتی معنایی ندارد.