دلایل خونریزی در دوران بارداری | دفع لخته خون در بارداری

خونریزی واژینال در تمام چهل هفته حاملگی ممکن است دیده شود.منشا خونریزی همیشه مادری است نه جنینی. این خونریزی ممکن است در اثر پاره شدن عروق دسیدوال یعنی بستر جفت باشد یا در اثر ضایعات رحم، دهانه رحم و یا واژن.

خونریزی‌های حاملگی را بر اساس سن حاملگی تقسیم‌بندی می‌کنند؛ خونریزی ۳ ماهه اول، سه ماهه دوم، سه ماهه سوم و بر اساس کم یا شدید بودن آن، همراه بودن با درد یا بدون درد بودن، متناوب بودن یا مداوم بودن و نیز با توجه به علایم بالینی مثل حال عمومی مادر و علایم حیاتی شامل فشارخون و نبض و شدت کم‌خونی‌اش، وجود یا از بین رفتن صدای قلب جنین و در نهایت با استفاده از آزمایشگاه و سونوگرافی در مورد بیمار تصمیم‌گیری می‌شود.

خونریزی ۳ ماهه اول

بیست تا چهل‌ درصد خانم‌های حامله دچار درجاتی ازخونریزی در سه ماهه اول حاملگی می‌شوند که معمولا به یکی از این دلایل است:

خونریزی فیزیولوژیک: حاصل از جایگزینی جفت اولیه در رحم. این خونریزی معمولا خفیف است، حدوداً موقع انتظار قاعدگی دیده می‌شود، مدتش کوتاه و رنگش روشن است یعنی از نظر مدت، مقدار و رنگ با خونریزی معمول قاعدگی متفاوت است.

این خونریزی برای حاملگی تهدیدی نیست و نیازی به درمان ندارد ولی نیاز به تشخیص قطعی دارد و باید با تهدید به سقط و حاملگی خارج رحمی تشخیص افتراقی داده شود.

تهدید به سقط: در تهدید به سقط خونریزی ادامه می‌یابد و ممکن است متناوب باشد.

اگر خونریزی شدید شود و بیش از حجم قاعدگی باشد یا دفع لخته داشته باشد یا علاوه بر پد بهداشتی لباس بیمار هم خیس شود معمولا منجر به سقط می‌شود.

یادمان باشد که حدود ۶۰ درصد علت سقط‌های ۳ ماهه اول اشکال کروموزومی در جنین است، لذا سقط گاه مکانیسمی برای جلوگیری از خلقت ناقص و معیوب نسل است.

بعضا علت سقط تشکیل نشدن جنین است که به آن تخم پوچ می‌گوییم(Blighted ovum). سن بالای ۳۵‌سال در مادر، سیگار یا قلیانی بودن مادر، فاصله کمتر از ۱۸ماه بین حاملگی‌ها از دیگر علل سقط هستند.

معمولا وقتی در سونوگرافی قلب جنین رویت شد شانس سقط کمتر می‌شود. گاه جنین می‌میرد و پس از مدتی که از مرگ داخل رحمی گذشت خونریزی ظاهر می‌شود که معمولا تیره‌رنگ و غلیظ است.

قبل از بروز این نوع خونریزی ممکن است خانم باردار احساس پس رفت علایم حاملگی را داشته باشد، مثلا سینه‌ها نرم می‌شوند، تهوع برطرف می‌شود و رحم کوچک می‌شود.

ضایعات التهابی، بدخیمی دهانه رحم یا تومور خوش‌خیم واژن و دهانه رحم و رحم می‌تواند علت خونریزی ۳ ماهه اول باشد.

مثل پولیپ دهانه رحم، پولیپ و میوم ساب موکوز رحمی، اکتتروپیون و پارگی واژن. در این حالت خونریزی معمولا کم، روشن و متناوب است و بیشتر به صورت لکه‌بینی است تا خونریزی.

در خونریزی ۳ ماهه اول حاملگی معاینه با اسپکولوم می‌تواند به تشخیص افتراقی این ضایعات از سایر علل کمک کند. آزمایش بتا hcg و سونوگرافی رحمی نیز از راه‌های تشخیص‌اند.

خونریزی به علت حاملگی مولار (بچه‌‌خوره): حالتی غیر طبیعی از حاملگی است، در بیشتر موارد جنین وجود ندارد (مول کامل) و در جفت مایع جمع می‌شود و منظره دانه‌ انگوری می‌دهد.

گاه جنین با اختلال کروموزومی ممکن است همراه حاملگی مولار باشد (مول ناکامل).

رنگ خونریزی حاملگی مولار تیره و معمولا شروع آن با لکه‌بینی است. در حاملگی مول در بیشتر موارد اندازه رحم بزرگ‌تر از سن حاملگی لمس می‌شود و فرد استفراغ شدید حاملگی دارد.

تشخیص قطعی با سونوگرافی رحمی است. شیوع مول در حاملگی نوجوانان و افراد بالای ۳۵ سال بیشتر است.  از عوامل خطر دیگرمصرف سیگار و قلیان و کمبود ویتامین A هستند.

حاملگی خارج رحمی: در بیشتر مواقع در لوله رحمی صورت می‌گیرد و اورژانس مامایی است.

معمولا فرد تاخیر قاعدگی دارد، تست حاملگی مثبت می‌شود، لکه‌بینی با درد همراه است و سونوگرافی ساک حاملگی را در خارج از رحم گزارش می‌کند.

شایع‌ترین علت خونریزی سه ماهه اول تهدید به سقط و بدترین آن حاملگی خارج رحمی است که معمولا نیاز به جراحی دارد.

عوامل مساعد کننده برای حاملگی خارج رحمی عبارتند از وجود عفونت لگنی با سابقه آن در ۳ ماهه اخیر، سابقه جراحی لگنی، وجود IUD در رحم، داشتن سابقه قبلی حاملگی خارج رحمی.

در خونریزی سه ماهه اول حاملگی حتما باید Rh بیمار و همسر را بدانیم که در مورد تزریق ایمون گلوبولین آنتی D تصمیم‌گیری کنیم.

خونریزی ۳ ماهه دوم حاملگی، قبل از بیست هفتگی (۲۰-۱۳هفتگی)

در این سن حاملگی خونریزی کم، متناوب و بدون درد می‌تواند به دلایل زیر باشد:

نشانه زایمانی (show) حاصل از نارسایی دهانه رحم باشد

جفت سرراهی کناری (نه کامل)

ضایعات واژن، دهانه رحم

معاینه با اسپکولوم لازم است که ضایعات دهانه رحم، وجود پرده های جنینی در واژن تشخیص داده شود. اگر خونریزی شدید باشد و به ویژه با درد همراه باشد بیشتر کندگی جفت مطرح می‌شود. در این حالت ممکن است جنین هم سریعا دچار مرگ شود و صدای قلب شنیده نشود و یا در سونوگرافی ضربان قلب دیده نشود. در سونوگرافی کنده شدن جفت در بستر جفت، بصورت لخته (هماتوم) پشت جفت دیده می‌شود. فاصله کم بین دو حاملگی کمتر از ۱۲ ماه (یکسال) شانس جفت سر راهی و کنده شدن جفت را بالا می‌برد.

خونریزی بعد از هفته بیست تا موقع زایمان

۱-کنده شدن جفت: فاکتورهای مساعد کننده ضربه، مصرف سیگار، فشارخون بالاو پارگی زودرس کیسه آب هستند.

در کندگی جفت میزان خونریزی کم واژینال الزاماً نشان دهنده شدت کم خونریزی نیست چون خونریزی مخفی داخل رحم و نیز داخل عضله رحم هم در کندگی جفت داریم که به بیرون راه پیدا نمی‌کنند.

کندگی جفت شدید خطر مرگ برای جنین و خطرات زیادی برای مادر دارد. اگر جنین زنده بماند به دلیل زایمان زودرس یا کم‌خونی یا اپگار پایین نیاز به مراقبت ویژه دارد.

تشخیص افتراقی جفت سرراهی با کندگی جفت با کمک سونوگرافی قطعی می‌شود.

۲- جفت سرراهی: جفت که باید در محل طبیعی که در خلف رحم است (پشت رحم) قرار گیرد در نزدیک به دهانه رحم قرار می‌گیرد و راه خروج جنین را می‌گیرد.

جفت سرراهی اگر کاملا دهانه رحم را بپوشاند بسیار خطرناک است. خطر خونریزی مادری و جنینی دارد و حتما فردی که جفت سرراهی دارد باید در مرکز مجهز به اتاق عمل و تیم جراحی زنان و بیهوشی تحت نظر باشد.

گاه لبه جفت به کنار دهانه رحم (نه تمام دهانه رحم) کشیده می‌شود و کناری گفته می‌شود و خطرش کمتر است.

جفت سرراهی در اوایل حاملگی ممکن است وجود داشته باشد و با بزرگ شدن رحم به بالا کشیده شود و در اواسط حاملگی دیگر سرراهی نباشد.

۳-  Show (نشانه زایمانی): وقتی دهانه رحم به دلیل زایمان چه زودرس و چه به موقع می‌خواهد باز شود پلاک مخاطی که دهانه رحم را در این مدت بسته بود بر اثر انقباضات به بیرون رانده می‌شود معمولا با کمی خونریزی روشن همراه است که به آن نشانه می‌گوییم.

گاه به دنبال معاینه در اواخر ماه ۹ نشانه دیده می‌شود. دیدن نشانه زایمانی خطری ندارد.

۴- اختلالات بند ناف بصورت Vasa previa و اختلال نبودن ژله دور محمل چسبیدن بند ناف به جفت نیز از علل خونریزی موقع زایمان است. کلا هر خونریزی در حاملگی غیر طبیعی تلقی می‌شود و پیگیری می‌خواهد تا خلافش ثابت شود، چون خطر برای مادر و جنین دارد.