رابطه سکه و جدایی ، قانون مهریه نیازمند تغییر

از همان ابتدای ریاست حجت الاسلام رئیسی بر مسند قوه قضاییه رویکرد تازه او یعنی کاهش جمعیت کیفری آشکار بود و طبیعی است که برای این کار، آزادی زندانیان جرائم غیرعمد و زندانیان مهریه می‌توانست کمک بزرگی به کاهش آمار زندانیان کشور کند. حالا هم چند روزی است که تکرار اظهارنظر رئیس قوه‌قضاییه در این […]

مهریه
از همان ابتدای ریاست حجت الاسلام رئیسی بر مسند قوه قضاییه رویکرد تازه او یعنی کاهش جمعیت کیفری آشکار بود و طبیعی است که برای این کار، آزادی زندانیان جرائم غیرعمد و زندانیان مهریه می‌توانست کمک بزرگی به کاهش آمار زندانیان کشور کند. حالا هم چند روزی است که تکرار اظهارنظر رئیس قوه‌قضاییه در این رابطه باعث امیدواری بسیاری از زندانیان مهریه شده‌است. هر چند این اولین بار نیست که رئیس دستگاه قضا در این رابطه اظهار نظر می‌کند. در اردیبهشت سال گذشته هم حجت الاسلام رئیسی در دیدار با دادستان‌های سراسر کشور دستور بازنگری جدی و فوری قضات و دادستان‌ها را درخصوص موضوع زندانیان مهریه اعلام کرد و بعد از گذشت چند روز از این اظهارنظر، ابلاغیه‌ای از سوی رئیس دستگاه قضا صادر و قرار شد تا قضات و دادسراها دادخواست‌های اعسار تمام محکومان مهریه را در اسرع وقت بررسی کنند و تا جایی که امکان دارد نسبت به زندانیان مهریه سختگیری نداشته باشند. تصمیمی که اتفاقا در آن دوره باعث آگاهی بسیاری از زندانیان نسبت به وضعیت خود و آزادی بخشی از آنها از زندان شد. یکی از تبعات بالا رفتن جمعیت زندانیان مهریه هم همواره افزایش قیمت سکه عنوان شده‌است. هر چند اصغر جهانگیر، رئیس پیشین سازمان زندان‌ها اعلام کرده بود در دوره سه‌ساله حضور او بر این مسند زندانیان مهریه با کاهشی ۶۸ درصدی از ۳۸۴۹ نفر به ۲۱۹‌۱ نفر رسیده‌ بود، اما همین ماه پیش حسین پورمند مدیر کل قضایی اجرای احکام و امور مجلس سازمان زندان‌ها اعلام کرد فقط در «یک سال گذشته حدود ۶۵۳۰ نفر وارد زندان‌ها شدند که ۱۶۳۰ نفرشان زندانیان مهریه است.»
رابطه سکه و جدایی
حالا اما رابطه معنادار افزایش قیمت سکه و افزایش زندانیان مهریه باعث شده‌است بار دیگر حجت الاسلام رئیسی نسبت به آن واکنش نشان دهد. اشاره موکد او در این بحث اما معطوف به توانایی افراد در پرداخت مهریه بود. این‌که بحث بر سر افراد توانمند نیست اما افراد ناتوان چطور می‌توانند ماهانه سکه ۱۷ میلیونی را تحت عنوان مهریه بپردازند؟ او در جلسه شورای عالی قضایی گفت: «اجماع همه علما بر عدم جواز بازداشت افراد ناتوان در پرداخت مهریه است.» به باور برخی اما اجرای خواسته‌های رئیس دستگاه قضا در رابطه با مهریه همراه با یک خلا قانونی است و آنها بر این باورند تا زمانی که این موضوع به قانون تبدیل نشود، قابلیت اجرایی نیز نخواهد داشت.
در حال حاضر طبق ماده ۲۲ قانون، وصول مهریه تا سقف ۱۱۰ تمام سکه بهار آزادی یا معادل آن مشمول مقررات ماده سوم قانون اجرای محکومیت مالی می‌شود. به این مفهوم که اگر مرد تا ۱۱۰ سکه تعهد کرده و در عین حال قادر به پرداخت آن نیست قطعا حبس خواهد شد. هر چند مرد می‌تواند دادخواست اعسار کند و پس از آن هم شهود، شرایط زندگی و اموال زوج را در دادگاه شهادت دهند. اگر تعداد و ارزش سکه‌ها بالاتر از میزان دارایی مرد باشد امکان توقیف اموال وجود ندارد اما اگر مرد اموالی بالاتر از آن داشته باشد باید مهریه را از همان مال بپردازد.
برخی از حقوقدانان معتقدند این شیوه نقایصی قانونی به همراه دارد. به اعتقاد آنها به مجرد این‌که یک عقد ازدواج در ایران صورت می‌گیرد زن مالک کل مهریه می‌شود یعنی زن حق حبس دارد و می‌تواند از وظایف زناشویی امتناع کند تا مهریه را از مرد بگیرد و به این ترتیب این قانون باعث سوءاستفاده برخی زنان شده‌است.
از سوی دیگر اما آنها بر این باورند که در کنار آن یک ضعف قانونی هم به نفع مرد این است که مرد بدون هیچ دلیلی می‌تواند زن را طلاق دهد.

بحران مهریه در ایران
هم آمارهای موجود از شیب صعودی زندانیان مهریه در چند سال گذشته و هم توصیه‌های مکرر رئیس قوه قضاییه در رابطه با این زندانیان نشان از لزوم ضرورت بازنگری در قانون مهریه را دارد. مهم‌ترین ضعف در قانون فعلی عدم تناسب مبنای سکه در مهریه با معیشت اقتصادی افراد است.
نبود تناسبی که بسیاری از آن با عنوان «بحران مهریه در ایران» یاد می‌کنند. تلخی این ماجرا هم تنها معطوف به محبوس شدن مردان نیست و آنطور که سلمان اسحاقی، سخنگوی فراکسیون حقوقی و پیشبرد قوانین مجلس می‌گوید: «با وجود زندانی شدن آقایان، خانم‌ها به مهریه و حق قانونی خود نمی‌رسند و در صورت ادامه این روند، آقایان و بانوان هر دو متضرر خواهند شد.»
او همچنین از جلسه‌ای گفته که قرار است به تدوین «طرحی متقن، کاربردی و عادلانه» منتهی شود. طرحی که به گفته اسحاقی «باید با نگاه حمایتی از بانوان» صورت گیرد.

رشد ۷۱ درصدی زندانیان مهریه!

بخشنامه قوه قضاییه که سقف حداکثری برای تعقیب کیفری بدهکاران مالی مهریه را ۱۱۰ سکه تعیین می‌کرد حالا با افزایش چشمگیر قیمت سکه نیاز به بازنگری دارد. این روزها با احتساب سکه ۱۶ میلیونی، ارزش تومانی مهریه مبتنی بر همان بخشنامه به حدود یک میلیارد و ۷۵۰ میلیون تومان رسیده‌است. اتفاقی که باعث شده آمار مراجعه به محاکم قضایی برای گرفتن طلاق در کشور روند صعودی داشته باشد. پیامدهای افزایش قیمت سکه تنها محدود به تردید جوانان در ازدواج نمانده و بسیاری را هم مصمم به طلاق کرده‌است. این روزها و به دنبال تلاطم در بازار طلا برخی زنان دنبال گرفتن مهریه هستند و برخی مردان هم به دلیل بالارفتن قیمت سکه و ناتوانی در پرداخت مهریه، راهی زندان شده‌اند. گواه افزایش تعداد جمعیت کیفری به واسطه مهریه در آمارهای مسوولان هم نمود دارد، آنطور که ستاد دیه کشور اعلام کرده‌است «ابتدای سال ۱۳۹۷ تعداد زندانیان مهریه ۲۹۷۸ نفر بود که در ادامه به دلایل متعددی مانند افزایش قیمت سکه، رشد ۴۰ درصدی این محکومان را در پی داشت. اما مقایسه آمار زندانیان کنونی با محبوسان سال ۹۳ نشان می‌دهد این تعداد زندانی رشد ۷۱ درصدی دارد.»
طرح ممنوعیت حبس محکومان مالی
هرچند هنوز تغییر در قانون مهریه به وجود نیامده اما پیش از این طرح‌هایی در این رابطه مطرح شده‌است. یکی از آنها طرح «ممنوعیت حبس محکومان مالی» است که حسن نوروزی، نماینده مجلس از جزئیات آن گفته‌است «این طرح به موضوع مهریه و دیه اشاره داشته و در آن تاکید شده‌است مهریه باید تا حد ممکن به صورت نقدی پرداخت شود و در صورتی که مرد به دلیل عسر و حرج توانایی پرداخت آن را نداشته‌باشد، نباید به مجازات حبس محکوم شود.» آن‌طور که او گفته در این طرح آمده‌است که باید از تعیین مهریه‌های سنگین خودداری شود تا زن ناچار به دریافت آن در قالب قسط‌بندی و به صورت طولانی مدت نشود. همچنین در این طرح اشاره شده یک بند به هفت مورد قانون مدنی برای بهره‌مندی زنان از حق طلاق اضافه شده‌است. به این ترتیب که چنانچه زن نتوانست مهریه خود را به دلیل عدم توانایی همسر در پرداخت نقدی دریافت کرده و دچار عسر و حرج شود، می‌تواند به دادگاه مراجعه کرده و با تشخیص قاضی حکم طلاقش صادر می‌شود. به گواه گفته‌های حسن نوروزی این طرح در خرداد امسال با امضای
19 نماینده مجلس تقدیم هیات رئیسه مجلس شده‌است.

ساماندهی امور مهریه
طرح دیگری که در امتداد گفته‌های حجت الاسلام رئیسی قرار دارد «ساماندهی امور مهریه» نام دارد که در شهریور امسال به امضای ۵۰ نماینده مجلس رسیده و قرار است در کمیسیون‌های ذی‌ربط مورد بررسی قرار گیرد. آن‌طور که جواد حسینی کیا، نماینده کرمانشاه در مجلس که از جمله امضاکنندگان این طرح است می‌گوید: «قرار است در این طرح قانون تغییر کند و به جای مبنای ۱۱۰ سکه به عنوان مهریه عندالمطالبه، ۵۰۰۰ روز حقوق پایه کارگری لحاظ شود.» حسینی‌کیا می‌گوید: «اگر حقوق روزانه هر کارگر را ۷۰ هزار تومان در نظر بگیریم، سقف قانونی برای مهریه عندالمطالبه ۳۵۰ میلیون تومان خواهد شد و بیشتر از آن در صورت اثبات توان مالی (عندالاستطاعه) قابل پیگیری قانونی خواهد بود.» این نماینده، هدف از تدوین طرح را روند افزایشی پرونده‌های خانواده در دادگاه‌ها اعلام کرده و گفته بسیاری از این پرونده‌ها در محاکم قضایی منجر به افزایش تعداد «زندانیان مهریه» شده‌است.

تغییر، ضرورت دارد اما باید شناور باشد
چه طرح «ممنوعیت حبس محکومان مالی» باشد و چه «ساماندهی امور مهریه»، عباس عسگری، پژوهشگر پژوهشگاه قوه قضاییه معتقد است باید این طرح‌ها قابلیت «شناور»بودن را داشته باشند. او به جام‌جم می‌گوید: « قانون وضع شده نباید طوری باشد که روز به روز نیاز به اصلاح، حذف یا تغییر داشته‌باشد. ضابطه مشخص‌شده در قانون باید ضابطه‌ای شناور باشد که با توجه به نظر قاضی معین شود. در حالی که همین ۱۱۰ سکه بسیار پرتلاطم است، ممکن است همین مقدار به قدری باشد که غرض قانونگذار را نفی کند.»
او هم معتقد است حجم بالای پرونده‌های مربوط به خانواده که به نحوی به مهریه مرتبط است لزوم ورود قانونگذار در این حوزه را طلب می‌کند و با توجه به افزایش چشمگیر قیمت سکه باید راهکارهایی که حقوق زوجه در آن حفظ شود فکر کند.
به اعتقاد این پژوهشگر پژوهشگاه قوه قضاییه قانون مصوب سال ۹۰ که سقف ۱۱۰ سکه برای آن مشخص شده بود ناظر به حمایت از مهریه‌های معقول بوده‌است. اما همین ۱۱۰ سکه که قانونگذار در آنجا مقرر کرده‌است با وضعیت موجود چندان همخوانی ندارد.
به نفع مردان به زیان زنان!
تجمع بسیاری از افراد در هفته‌گذشته در میدان بهارستان و مطالبه آنها از نمایندگان برای تغییر قانون مهریه و اظهارنظرهای برخی نمایندگان در باب ضرورت تغییر قانون مهریه البته که ملاحظاتی هم در پی داشته‌است. فاطمه رحمانی، عضو کمیسیون اجتماعی مجلس معتقد است طرح‌های جایگزین نباید یکجانبه باشد و در آن حقوق زنان نادیده گرفته‌شود. به باور او مهریه حقی برای زن است که نباید آن را نادیده گرفت، به ویژه در شرایط اقتصادی امروز جامعه که اداره یک زندگی آن هم برای زنان سرپرست خانوار مشکل‌تر از قبل شده‌است.
نعمت احمدی، حقوقدان و وکیل دادگستری هم معتقد است نباید اتفاقی مثل گرانی سکه‌طلا باعث شود متولیان قضایی برای تغییر رویه رسیدگی به دعاوی مهریه آستین بالا بزنند. آن‌طور که او به ایرنا گفته « مشکل اینجاست که بدهی مهریه به عنوان یک بدهی مالی پذیرفته نمی‌شود؛ طبق قانون از زمان جاری شدن عقد نکاح، مطالبه مهریه حق زوجه است و زوج باید به محض درخواست، آن را پرداخت کند؛ این‌که در ایران رایج است تا بیشتر مهریه‌ها براساس سکه طلا تعیین می‌شوند اتفاقی است که در سال‌های اخیر افتاده و یکی از دلایلش می‌تواند سهل‌الطلب بودن آن یا مقدور نبودن تعیین زمین و ملک به عنوان مهریه باشد؛ حتی اگر در زمان عقد میزان مهریه براساس ریال باشد بازهم طبق قانون باید ارزش آن را در زمان مطالبه شدن طبق شاخص بانک مرکزی به‌روزرسانی کرد.» برخی دیگر هم در این میان تغییر قانون مهریه را به نوعی خلاف حق زنان می‌دانند. هر چند عباس عسگری، پژوهشگر پژوهشگاه قوه قضاییه به جام‌جم می‌گوید: « ممکن است تغییر قانون در این رابطه در ظاهر نفعی برای زنان نداشته‌باشد اما در بلندمدت به سود آنهاست. ممکن است شما یک حقوقی داشته‌باشید که به دست آوردنش خیلی راحت‌تر باشد، اما مقدارش پایین‌تر باشد ولی در مقابل حقی داشته‌باشید که مقدارش زیاد باشد اما به دست‌آوردنش ممکن نباشد.»

مطالب مرتبط

برگزاری معاملات حراج سکه جدید بانک مرکزی از ۱۹ آبان‌

ببینید|عجیب‌ترین سکه‌های تاریخی جهان در موزه فسا

با این۷ قانون طلایی از طلاق فرار کنیم

نظرات

  • ناشناس

    تاریخ : ۱۹ - آبان - ۱۳۹۹

    هم مقدار مهریه نطر شما آقایان هست کم شود و هم این که باز شرایط مالی مرد در نظر گرفته شود یعنی اگه گفت ندارم قاضی در ماه مثلا مبلغ ۴۰۰ هزار تومان حکم بده عزیز برادر زن مگه گدا هست تو نطام جمهوری اسلامی که هم مهریه اش کم شه و هم اگه شرایطش رو داشت پرداخت کنه چقدر شرط و شروط گداشته میشه


  • مجید شجاعی فرد

    تاریخ : ۱۸ - آبان - ۱۳۹۹

    سکه در تاریخ عقد محاسبه شود چنانچه از ۵۰۰۰روز کارگرکه میشود ۳۵۰میلیون تومان یشتریا کمتر شد انتخاب با قاضی که با شرایط مرد (زوج )را بدهکار کند ،به نظر من هم سکه محاسبه شده وهم شرایط عادلانه جهت مهریه .


  • ناشناس

    تاریخ : ۷ - آبان - ۱۳۹۹

    الان کدوم دادگاه و قاضی یک سکه در ماه حکم میده که اومدید باز هم بزرگنمایی کردید و دوم این که کجا بدون قانون قابلیت اجرایی نداره اتفاقا برخلاف قانون دارند کار می کنند من ۵ سال پیش به عقد دائم همسرم در آمدم ولی با حکم قطعی دادگاه تجدید نظرمان مبلغ پیش قسط و تقسیط هنوز یک ربع سکه دریافت نکرده ام عقد من مربوط به ۵ سال پیش و با قوانین همان وقت بود


  • ناشناس

    تاریخ : ۷ - آبان - ۱۳۹۹

    فقط یکچیزی در مورد قانون خانواده در ایران میشود گفت یک بلبشوی تمام عیار و‌کاملا ناقص که با اجرای آن زندگی که مستحکم نمیشود هیچ بلکه روز به روز با پرداختن به جنله مادیات زندگی ها متلاشی میشود قانونگذار در قانون فعلی همه زنان را فرشته و مردان را دیو دو سر تعریف کرده و برای همین همه جوره طرفدار زنها بوده ماشالا زنها هم با اجرای مهریه خوب روی قانونگذار را سفید کردند و بعضی هایشان نشان دادند واقعا ظرفیت اینهمه امتیاز را ندارند


  • ناشناس

    تاریخ : ۷ - آبان - ۱۳۹۹

    سکه به قیمت سال ازدواج و در تورم سالیانه ضرب بشه هم بنفع مرد هست که دین نداشته باشه و هم بنفع زن که مهرش وصول میشه
    اگه مهریه بالا باشه و مرد نتونه پرداخت کنه بهتره یا پایین باشه و بتونه پرداخت کنه؟ التماس تفکر


  • رضا

    تاریخ : ۷ - آبان - ۱۳۹۹

    چرا حکم الهی را قانون نمی کنند !؟ پناه برخدا

    مهریه یعنی هدیه ای که مرد برای نشان دادن صداقتش به زن در زمان ازدواج به او می دهد . و این صداقت منطبق با توان واقعی مالی مرد باید باشد .

    کمی تامل کنیم

    فقط کافیست این حکم قانون شود و مرد موظف شود به پرداخت مهریه در زمان عقد . اول پرداخت مهریه و سپس ثبت ازدواج . فقط همین . به همین سادگی.

    هر پسری در حد توانش مهریه خواهد نوشت … مثلا انکه ۵ میلیون توان دارد همان قدر می پردازد و انکه ۱۰۰ میلیون توان دارد همان موقع می پردازذ و انکه ۱۰۰۰ میلیون در همان موقع ! هر که به اندازه کوه … در همان موقع !

    جلوی اینهمه مشکلات گرفته خواهد شد …

    اینهمه پرونده به دادگاه نخواهد رفت ….

    جوانان فقط در حد توان مهریه باید بنویسند …

    قوه قضاییه براحتی می تواند اگر بخواهد !

    حکم الهی را قانون کنید . فقط همین . تمام مشکلات مهریه در کشور حل خواهد شد.
    حق طلاق هم به خانوم ها داده بشه تا دیگه نگن حقی از ما ضایع شده…


  • ناشناس

    تاریخ : ۷ - آبان - ۱۳۹۹

    بنظرم حمایت قانون از مهریه چندین میلیاردی اصلا معقول نیست وخود همین موضوع باعث از هم پاشیدن بیشتر خانواده ها جهت رسیدن به پول زیاد میشود اجرای مهریه از نظر قانون باید اولا سقف پولی داشته باشد تا مرد با اجرای مهریه به خاک سیاه ننشته و یا تا اخر عمر اموالش توقیف باشد ودرثانی زن برای رسیدن به ان پشت پا به زندگی خصوصی خود نکند به وکلای محترم باید گفت موضوع مهریه وخانواده بیشتر از قرارداد مالی استحکام عقلی و عاطفی هست و با معامله کردن در بازار کاملا متفاوت هست قابل توجه وکلای محترم که همه چیز رو با پول مقایسه میکنند


  • ناشناس

    تاریخ : ۷ - آبان - ۱۳۹۹

    وقتی صحبت از حمایت میشود باید رقمی معقول و براساس پول نقد باشد نه اینکه مهریه سکه طلا و جنبه کاسبی داشته باشد خیلی خوب هست قانونگذار بابت مهریه از زن حمایت کند ولی بشرطی که حمایت یکجانبه نباشد و از زنان کاسب مهریه هیچ دفاعی نکند بلکه مهریه پول نقد ودارای سقف باشد


  • Farasasan

    تاریخ : ۷ - آبان - ۱۳۹۹

    واقعا قوانین باید تغییر کنن .عملا مرد تا آخر عمر بدهکار ونمیتونه مالی بنام خودش داشته باشه..هستن زنهایی ک حق طلاق داشتن خونه و ماشین و نفقه فرزند مشترک دریافت میکنن ازدواج مجدد دارن و همچنان درحال دریافت نهریه هستن این واقعا ظلم چرا یک زن انقدر راحت آزادی و حق همه جیزی داشته باشه و مرد به جرم نکرده کلللل زندگی رو ببیازه و تازه زندان هم بره …قوانین واقعا ظارمانس درحق اقایون