کپسایسین ماده‌ای است که درون فلفل وجود دارد و باعث تندی فلفل و طعم و مزه دادن به غذا می‌شود، همچنین می‌تواند باعث احساس سوزش شدیدی شود که برای چندین دقیقه یا حتی ساعت‌ها ادامه داشته باشد.
به گزارش گروه تغذیه اول فارس؛ دلیل ایجاد سوزش در دهان پس از خوردن فلفل، مولکولی به نام کپسایسین (capsicin) است. جالب است بدانید این مولکول به قدری قوی است که اگر یک گرم از آن را در یک ظرف ۱۰ لیتری آب حل کنید باز هم تندی خود را دارد.
چرا زمانی که فلفل می‌خوریم احساس سوختگی می‌کنیم؟ قبل از اینکه به این سوال پاسخ بدهیم بهتر است بفهمیم، مزه چیست و چگونه کار می‌کند؟
سطح زبان مملو از پُرز‌های چشایی است. هر پُرز دارای جوانه‌های فراوانی است و هر جوانه ده‌ها سلول حسی دارد که به مغز فرمان می‌فرستند. این سلول‌ها روی سطح خود گیرنده‌هایی دارند که شبیه به قفل هستند. شکل این قفل‌ها با هم فرق می‌کند و هر کدام مسئول پذیرفتن یک نوع مزه است.
برخی از آن‌ها تنها به سردی و گرمی پاسخ می‌دهند. وقتی ما یک نوع غذا یا نوشیدنی مصرف می‌کنیم، مولکول‌های غذا وارد قفل مربوط به خود می‌شود و سلول‌های حسی، پیام مربوط به آن مزه را به مغز می‌فرستند.
هر چه تعداد پیام‌های مخابره شده بیشتر باشد، شما آن مزه را بهتر حس می‌کنید.
همان طور که گفته شد مولکولی به نام کپسایسین سبب بروز حس سوزش در فلفل است، اما نکته جالب اینجاست که قفل گیرنده این مولکول در سطح زبان، با قفل گیرنده حس گرما یکسان است، بنابراین سلول‌های قفل با گرفتن این مولکول، حس داغی را به مغز مخابره می‌کنند و مغز پیغام “خطر، آتش گرفتن” را به دهان ارسال می‌کند.
جالب‌تر آن که سلول‌های حسی و قفل‌های آن‌ها تنها در سطح زبان وجود ندارند و در سطح بدن پخش هستند. به همین دلیل اگر فلفل را دور دهان یا روی پلک چشم بمالید، همین احساس را ایجاد می‌کند، حتی اگر فلفل بسیار تند باشد می‌تواند سبب التهاب پوست شود.
اگر پس از خوردن فلفل احساس سوختگی کردید، فراموش نکنید که خوردن آب درمان آن نیست، چون این مولکول در آب حل نمی‌شود؛ اما اگر مقداری شیر، ماست یا روغن بخورید به سرعت حس سوختگی و سوزش از بین می‌رود.
درمان سوزش دهان با خوردن فلفل
زمانی که دهان شما با خوردن فلفل می‌سوزد دقت کنید از نوشیدن آب خودداری کنید. زیرا کپسایسین در آب حل نمی‌شود و آب سبب پخش شدن آن در دهان می‌شود؛ و سوزش را به کل دهان انتقال می‌دهد.
* خوردن لبنیات خنک
پس از خوردن فلفل و سوختن فورا از ماست استفاده کنید. خوردن ماست، شیر و دوغ سبب کم شدن سوزش دهان می‌شود.
* استفاده از روغن‌های گیاهی
مالیدن روغن‌های گیاهی روی زبان سبب کاهش سوزش دهان می‌شود. بهتر است مقداری کره بادام زمینی مصرف کنید.
* استفاده از غذا‌های نشاسته دار
اگر هنگام غذا خوردن از فلفل استفاده کردید و ماست و دوغ در دسترس نبود از غذا‌های نشاسته دار مانند برنج یا نان و یا سیب زمینی استفاده کنید تا سوزش را کمتر کند. با مصرف چند قاشق و یا چند لقمه سوزش رفع می‌شود.
* مصرف گوجه فرنگی
مصرف گوجه فرنگی به دلیل اسیدی بودن موجب کاهش سوزش دهان می‌شود.
درمان سوزش دست و یا صورت بعد از تماس با فلفل
* از شیر استفاده کنید
سریعا محل را با شیر بشویید تا سوزش کمتر شود. اگر سوزش زیاد بود مقداری شیر خنک را داخل کاسه‌ای بریزید و دست خود را داخل آن قرار بدهید. مدتی نگه دارید تا سوزش کمتر شود.
* مقداری روغن گیاهی مانند روغن زیتون روی محل سوزش بمالید تا سوزش کمتر شود.
* مالیدن خمیر دندان به خصوص خمیر دندان نعنایی سوزش را کمتر می‌کند.
* یکی از راه‌های کاهش سوزش ناشی از فلفل، زدن سرکه سیب به محل سوزش می‌باشد.
برای رفع سوزش چشم با فلفل
گاهی اوقات افراد مرتکب اشتباهی می‌شوند که پس از خرد کردن فلفل دست‌های آغشته به فلفل را به چشم هایشان می‌زنند. این کار سبب سوزش بسیار چشم می‌شود.
* هرگز چشم را نشویید، زیرا همانطور که گفتیم کپسایسین در آب حل نمی‌شود و سبب پخش شدن آن می‌شود و ناحیه‌ی بیشتری شروع به سوزش می‌کند.
* برای اینکه سوزش چشم تان کمتر شود. ابتدا پنبه‌ای تمیز را به شیر خنک آغشته کنید و در محلی که می‌سوزد قرار بدهید. این کار سبب کمتر شدن سوزش می‌شود.
امکان دارد این کار نیاز به تکرار داشته باشد.
* گریه کردن سبب کاهش سوزش می‌شود. سعی کنید اشک بریزید تا اشک‌ها به قسمت‌های تند مالیده شود و سوزش کمتر شود. وجود نمک در اشک سبب کاهش سوزش می‌شود؛ بنابراین اگر اشک تان نمی‌آید می‌توانید از مقداری آب نمک تهیه کنید و با پنبه یا پدی تمیزی روی محل سوزش بگذارید.
اگر در دید شما تاثیر گذاشته بود و با گذشت زمان بهتر نشدید به پزشک مراجعه کنید.
نظرات