آنچه درباره روغن موتور خودرو و انواع آن باید بدانید

به گزارش اول فارس ، خودروها، روانکارهای مختلفی در بخش‌ها و قطعات گوناگون خود دارند که در عین تفاوت، وظیفه اصلی تمام آنها، روانکاری قطعات فلزی است که در تماس با هم مشغول کارند. پیشرانه خودرو را به عنوان قلب تپنده ماشین می‌شناسیم، پس بدون شک روانکاری این بخش اهمیت بیشتری دارد.

روغن موتور به عنوان روانکار پیشرانه، دارای ویژگی‌ها و مشخصات خاصی است که باید متناسب با موتور خودرو باشد. دانستن و رعایت این موارد می‌تواند باعث افزایش طول عمر پیشرانه و کارکرد بهتر آن شود.

روغن موتور چیست؟

در تمام سیستم‌های مکانیکی که تحت فشار زیادی کار می‌کنند، باید روانکار استفاده شود تا بین قطعات، قرار بگیرد و با کاهش اصطکاک مانع از ساییدگی و خوردگی آنها شود. روغن موتور نیز روانکار مورد استفاده در پیشرانه‌های درون‌سوز است که لایه نازکی از آن، بین قطعات قرار می‌گیرد و آنها را روانکاری می‌کند تا از ساییدگی آنها جلوگیری شود. البته انواع روغن موتور، کارکردهای دیگری دارد که کمک به خنک‌شدن و پاک‌سازی پیشرانه، از آن جمله هستند.

امروزه علم نانوتکنولوژی در بسیاری از صنایع استفاده می‌شود. افزودنی‌هایی که با علم نانو توسعه پیدا کرده‌اند، به روغن موتور اضافه می‌شود تا فارغ از متوسط کارکرد خودرو، ویژگی‌های جدیدی به آن بدهد و عمر مفید خودرو را بالا ببرد. برای مثال، می‌تواند خواص روانکاری و ضدسایش روغن را افزایش دهد یا عملکرد ترمیمی برای برخی از قطعات داشته باشد. ضمن اینکه در بعضی موارد نیز با ایجاد یک لایه مقاوم سرامیکی در حد نانومیلیمتر، از سایش بین قطعات می‌کاهد و نسبت به روغن موتورهای معمولی محافظت بیشتری از قطعات می‌کند.

وظیفه روغن موتور

روغن موتور به عنوان روانکار قطعات داخلی موتور به کار می‌رود. قطعات داخلی پیشرانه با فاصله بسیار اندکی از هم کار می‌کنند که اگر به شکل درستی روانکاری نشوند، سایش شدیدی بین آنها رخ خواهد داد و پیشرانه را از کار خواهد انداخت.

اولین قطعه‌ای که در اثر روانکاری نادرست آسیب خواهد دید، یاتاقان‌ها و سپس میل‌لنگ است. همچنین روغن به عنوان یک سیال، در خنک شدن موتور نیز تاثیر دارد. چرا که گرمای دریافتی از موتور را با هوایی که به زیر موتور و کارتر برخورد می‌کند، مبادله می‌کند. جمع‌آوری آلودگی‌های ناشی از احتراق از دیواره سیلندر نیز، از دیگر کارکردهای روغن موتور است. یک روغن موتور خوب، با وجود بالا رفتن کارکرد، عمر مفید خودرو را نیز افزایش می‌دهد.

محتویات و افزودنی های روغن موتور

روغن موتور از هر نوعی که باشد، جدا از مواد تشکیل‌دهنده که بر اساس نفت خام یا ترکیبات ساختنی هیدروکربنی است، افزودنی‌هایی نیز برای افزایش راندمان و بالابردن خواص خود دارد. این افزودنی‌ها در محصولات تولیدی شرکت‌های مختلف می‌تواند متفاوت و کم و زیاد باشند. اما برخی از آنها به نوعی یکی از اجزای همیشگی در روغن شده‌اند.

• پاک‌کننده: این افزودنی، خاصیت تمیزکاری روغن را افزایش می‌دهد تا بتواند دوده و آلودگی‌های موجود در پیشرانه را بهتر جمع‌آوری کند.
• افزایش چسبندگی: حالت چسبندگی روغن نباید به نحوی باشد که باعث افزایش اصطکاک بین قطعات شود. از طرفی نباید به شکلی باشد که سریعا از روی قطعات به بیرون بلغزد. از این‌رو، با اضافه کردن یک سری افزودنی‌ها، چسبندگی روغن را به نحو مطلوبی افزایش می‌دهند تا هم اثر بیشتری در روانکاری داشته باشد و هم ایجاد اصطکاک مضاعف نکند.
• ضدزنگ و ضدخوردگی: یکی از کارکردهای روغن موتور، جلوگیری از زنگ زدن مجاری داخل موتور در اثر وجود رطوبت در هواست. روغن موتور باید از خوردگی و زنگ‌زدگی قطعات داخلی نیز جلوگیری کند.
• ضدسایش: با ایجاد یک لایه محافظ نانو، سطح در حال تماس قطعات پیشرانه را نسبت به سایش مقاوم‌تر می‌کند.
• ترمیم‌کننده: مثل حالت ضدسایش، با افزودن یک لایه محافظ روی سطح قطعات، خط و خش‌های ریزی را که در سطح آنها ایجاد شده، پوشش می‌دهد و اصطلاحا آنها را ترمیم می‌کند. این ویژگی برای جداره سیلندرها بسیار کاربردی است. این کار حتی روغن‌سوزی‌های خفیف را نیز از بین می‌برد.
• نشتی‌گیری: با ترمیم و برگشت خاصیت قطعات نشت‌بند مثل کاسه نمدها، می‌تواند تا حد زیادی به برگشت خاصیت آنها کمک کند و جلو نشتی روغن در اثر خشک شدن این قطعات را بگیرد.
• حذف دود: این افزودنی می‌تواند تا حدودی، دودی را که به علت روغن‌سوزی، ضعیفی رینگ‌ها و خرابی واشر ساق سوپاپ است، کاهش دهد.
• پایدارکننده: این افزودنی، مقدار گران‌روی روغن را در درازمدت تا حد زیادی ثابت نگاه می‌دارد و برای پیشرانه‌هایی که در دورهای بالا کار می‌کنند یا موتوری که در برخی قسمت‌ها ضعف‌هایی دارد، مناسب است.
• آنتی اکسیدان: این افزودنی تا حد زیادی از ایجاد لجن در روغن جلوگیری می‌کند. وجود لجن، مانع بزرگی در روانکاری صحیح پیشرانه است.
• تنظیم گرانروی: این افزودنی باعث می‌شود تا روغن بتواند در دماهای پایین نیز به راحتی جاری شود و روانکاری را انجام دهد، اما از محدوده گرید و روانی استاندارد خود خارج نشود.

انواع روغن موتور

روغن موتور دارای انواع گوناگونی است و می‌توان آن را بر اساس فاکتورهای مختلفی، دسته‌بندی کرد. یکی از رایج‌ترین دسته‌بندی‌های روغن موتور، بر اساس گرید آن است که به مونو گرید و مالتی گرید تقسیم می‌شود. ضمن اینکه از نظر ساختار نیز شامل مینرال، سنتتیک و نیمه سنتتیک و همچنین روغن فلاشینگ است.

روغن مینرال

روغن مینرال یا پایه معدنی یا ارگانیک، ساده‌ترین نوع روغن موتور است که از نفت خام تهیه می‌شود. این روغن فاقد افزودنی‌های خاص است و ممکن است تک درجه یا چند درجه نیز باشد.

روغن نیمه سنتتیک

این نوع روغن ترکیبی از روغن مینرال با یک سری افزودنی‌هاست. این روغن نه به کاملی روغن تمام سنتتیک است و نه به‌سادگی مینرال. افزودنی‌های این روغن باعث می‌شود تا در دمای بالا و شرایط سخت مثل دورهای بالای موتور، توانایی و تحمل بالاتری در برابر گرمای ناشی از کار زیاد داشته باشد.

روغن سنتتیک

این روغن مثل روغن مینرال از نفت خام به دست نمی‌آید. بلکه از ترکیب هیدروکربن‌ها و مواد شیمیایی تهیه و به آن افزودنی‌هایی اضافه می‌شود تا عملکرد بهتری داشته باشد. برای مثال، افزودنی‌هایی برای جاری‌شدن بهتر در مجاری موتور، ضدخورندگی، چسبندگی بهتر در حین روانکاری، کاهش میزان تبخیر روغن، افزایش عمر روغن و…. روغن سنتتیک قیمت بالاتری از دیگر انواع روغن دارد و می‌توان گفت در حال حاضر بهترین روغن موتور از نظر نوع ساخت و ترکیب است.

روغن فلاشینگ

این نوع روغن اصلا برای روانکاری به کار نمی‌رود و در واقع مایعی برای تمیزکاری موتور است. وقتی به علت لجن گرفتن پیشرانه، نیاز است تا آن را تمیز کنیم، از روغن فلاش استفاده می‌شود. ضمن اینکه وقتی قرار است نوع روغن از نظر مینرال، نیمه سنتتیک یا تمام سنتیتک تغییر کند، از روغن فلاش استفاده می‌شود تا باقیمانده روغن قبلی به طور کامل از موتور تخلیه شود. بر طبق دستورالعمل این نوع روغن، باید بعد از اضافه‌کردن به موتور و کارکرد پیشرانه در حدود ۵ تا ۱۵ دقیقه در حالت درجا، کل روغن را تخلیه کرد. بهتر است در زمان استفاده با کارشناس خودرو یا مکانیک ماهر، مشورت شود.

روغن موتور تک درجه

گرانروی روغن که در اصطلاح عموم به نام درجه روغن نیز شناخته می‌شود، معرف و بیانگر مقدار سفتی و مقاومت روغن در برابر جاری‌شدن است. روغن تک درجه یا مونو گرید که معمولا گرانروی آن بین ۱۰ تا ۵۰ است، فقط یک درجه و گرانروی دارد و برای موتورهای دوزمانه و پیشرانه‌های قدیمی، موتورهای صنعتی مثل سم‌پاش، موتور آب و… مناسب است.

روغن موتور چند درجه ای

این روغن موتورها برای یک بازه گرمایی ساخته شده‌اند و به همین خاطر با تغییر دمای موتور در حین کارکرد، مقدار مشخص و مناسبی از گرانروی خود را حفظ می‌کنند و باعث می‌شود تا روغن از مقدار مشخصی سفت‌تر یا روان‌تر نشود و در نتیجه روانکاری خود را با تغییر دمای پیشرانه، به نحو مطلوبی حفظ کند. برای نمایش این فاکتور از دو عدد در دو طرف حرف W استفاده می‌شود. برای مثال می‌توان به 5w30 و 10w40 و… اشاره کرد.

• روغن موتور مناسب برای خودرو باید با گرانروی توصیه‌شده از سوی خودروساز، مطابقت داشته باشد.
• همچنین کیفیت روغن که با استاندارد API نشان داده می‌شود، باید مطابق با توصیه و سفارش شرکت سازنده خودرو باشد.
• روغن را نه بیشتر و نه کمتر از حجم استاندارد، داخل موتور نریزیم.
• بهتر است حداکثر در هر دو مرحله تعویض روغن، فیلتر روغن موتور را نیز تعویض کنیم. البته خودروسازان براساس نوع پیشرانه و تکنولوژی فیلتر موتور، ممکن است دستورالعمل دیگری نیز داشته باشند.
• حتما از روغن‌های شناخته‌شده و باکیفیت استفاده کنیم و همچنین روغن را از مراکز معتبر بخریم تا گرفتار روغن موتورهای تقلبی نشویم.
• اگر برای پیشرانه، روغن از نوع مینرال یا سنتتیک یا نیمه سنتتیک سفارش داده شده است، حتما همان نوع مخصوص را تهیه کنیم.
• فراموش نکنیم که افزایش کیفیت روغن مورداستفاده، می‌تواند امتیازاتی داشته باشد. اما کاهش میزان آن، مشکلاتی را در پیش دارد که برای خودروهای امروزی با پیچیدگی‌های بالا، خطرساز است.
• ضمن اینکه در بسیاری از مواقع مثل پیشرانه‌های ساده و با فناوری قدیمی، ارتقای روغن به نیمه سنتتیک یا تمام سنتیتک که مورد نیاز خودرو نیست، فقط هزینه را افزایش می‌دهد و بهتر است به جای این کار، روغن را در سررسیدهای کوتاه‌تری تعویض کنیم.
• همچنین بهتر است برای کاهش هزینه، از روغن‌هایی که سازنده برای آن، کارکردهای بیشتری اعلام کرده است، استفاده کنیم.

انتخاب روغن موتور مناسب

روغن موتور مناسب با پیشرانه خودرو را می‌توان با مراجعه به دفترچه سرویس دوره‌ای و نگهداری خودرو پیدا کرد. این روغن باید هم از نظر گرانروی و گرید و هم از نظر کیفیت و همچنین نوع، با آنچه که در دفترچه گفته شده است، مطابقت داشته باشد. البته می‌توان از روغن باکیفیت بالاتر نیز استفاده کرد؛ اما کیفیت پایین‌تر از آنچه که توصیه شده است، جایز نیست.

در بسیاری از مواقع، خودروساز با توجه به وضعیت دمایی و شرایط اقلیمی، چندین گرانروی را توصیه می‌کند تا متناسب با منطقه جغرافیایی، از آن نوع گرانروی استفاده کنیم. در نتیجه با توجه به وضعیت دمایی منطقه‌ای که در آن قرار داریم، می‌توان از گرید روغنی که برای آن دما مناسب‌تر است، استفاده کرد. معمولا این تغییر گرانروی فقط یک پله بالاتر یا پایین‌تر است و با آنچه که توصیه شده، نباید تفاوت زیادی داشته باشد.

مزایای روغن موتور باکیفیت

روغن باکیفیت، عمر پیشرانه و عمر مفید خودرو را افزایش می‌دهد. روغن موتور خوب و باکیفیت، روانکاری بین قطعات را به‌طور کامل انجام می‌دهد و از بروز اتفاقاتی مثل کف کردن و حباب‌زدگی روغن، بخارشدن بیش از حد روغن، افزایش چسبندگی بین قطعات، پاره شدن لایه روغن در زیر فشار و… جلوگیری می‌کند و در نهایت، باعث افزایش عمر پیشرانه می‌شود. فراموش نکنیم در زمان کارشناسی خودرو، حتی می‌توان کیفیت روغن مورد استفاده در پیشرانه را نیز فهمید.

زمان تعویض روغن موتور

هر روغن موتوری برای یک کارکرد مشخص تولید شده است که معمولا روی قوطی آن نوشته می‌شود و با رسیدن به مقدار کارکرد تعیین‌شده، باید روغن را تعویض کرد. معمولا گفته می‌شود که فیلتر روغن نیز در مرتبه دوم تعویض روغن، جایگزین شود. اما با تعویض فیلتر بعد از هر بار تعویض روغن، عمر مفید خودرو را بالاتر می‌بریم.

همچنین روغن موتور نباید بیشتر از شش ماه در موتور استفاده شود. حتی این زمان برای روغن‌های ساده و مینرال، حدود سه ماه است. چرا که روغن بعد از گذشت این مدت، کم‌کم تجزیه می‌شود و در ترکیب با لجن و آلودگی داخل پیشرانه، می‌تواند به حجم آلودگی‌های ته‌نشین‌شده در موتور خودرو، بیفزاید.

تعویض روغن موتور

با رسیدن متوسط کارکرد خودرو به زمان تعویض روغن موتور، بهتر است روغن مناسب خودرو خود را از فروشگاه‌های معتبر و نمایندگی‌ها تهیه کنید تا از کیفیت و سلامت روغن، مطمئن باشید. تعویض روغن هم از طریق باز کردن پیچ کارتر موتور انجام می‌شود و هم از طریق ساکشن کردن و هرکدام از این روش‌ها، مزایا و معایب خود را دارد. خالی کردن روغن از پیچ کارتر، باعث خروج بیشتر آلودگی و لجن‌های موتور می‌شود، اما می‌تواند در درازمدت باعث نشتی روغن از پیچ تخلیه نیز شود.

دورریختن صحیح روغن موتور

روغن موتور نباید در طبیعت یا روی زمین تخلیه شود. روغن موتور سوخته و مصرف‌شده باید در یک مخزن جمع شود و در نهایت به دست شرکت‌های تصفیه‌کننده و بازیافت‌کننده روغن برسد. این روغن‌های مصرف‌شده بعد از تصفیه‌شدن، برای ساخت روغن موتور با کیفیت پایین‌تر و دیگر روانکارها مورد استفاده قرار می‌گیرد.

محافظت از موتور با روغن موتور

• روانکاری: روغن به عنوان یک روانکار با قرار گرفتن در بین قطعاتی که با هم تماس دارند، از ایجاد سایش و خوردگی بین آنها جلوگیری می‌کند.
• خنک‌کاری: روغن یک ماده سیال است که می‌تواند در دماهای بالایی داغ شود. روغن موتور با دریافت گرما از نقاط مختلف پیشرانه، به خنک‌کاری آن کمک می‌کند. هوایی که به کارتر موتور خودرو برخورد می‌کند، با روغن تبادل گرمایی انجام می‌دهد و گرمای آن را دریافت می‌کند.
• محافظ خوردگی: در هوای آزاد، مقداری رطوبت وجود دارد. همچنین بخار آب، یکی از فرآورده‌های حاصل از احتراق است. بخار آب می‌تواند با قطعات آهنی و فلزی موتور، واکنش داشته باشد و آنها را دچار زنگ‌زدگی و خوردگی کند. روغن موتور جلوی این اتفاق را می‌گیرد.
• پاک‌کنندگی: روغن موتور با آغشته شدن به دیواره سیلندر و روانکاری بین رینگ و جداره سیلندر، آلودگی‌های مانده از احتراق را جمع کرده و با خود به کارتر پیشرانه منتقل می‌کند.
• اثر افزودنی‌ها: جدا از موارد گفته‌شده که برای تمام روغن‌ها مشترک است، افزودنی‌های روغن موتور نیز می‌تواند اثرات جداگانه‌ای داشته باشد. برای مثال، افزودنی‌هایی مثل محافظت‌کننده یا ترمیم‌کننده، با ایجاد لایه بسیار نازک سرامیکی روی قطعات، خط و خش‌های آنها را برطرف و از سایش آنها تا حد زیادی کم می‌کند.

ویسکوزیته روغن موتور

ویسکوزیته روغن موتور یا همان گرانروی، عاملی است که در بین عموم مردم به نام روانی یا غلظت و سفتی روغن، شناخته می‌شود. برای هر موتور باید روغن با گرانروی توصیه‌شده و مناسب با آن را استفاده کرد. استفاده از روغن‌های سفت‌تر، می‌تواند مانعی در روانکاری و روغن‌رسانی صحیح به تمام قطعات، خصوصا در هوای سرد و شروع کارکرد پیشرانه باشد. همچنین روغن بیش از حد روان نیز ممکن است در زیر فشار از بین قطعات فرار کند و سایش شدید قطعات را در پی داشته باشد. ویسکوزیته روغن با عدد بیان می‌شود که هرچه بیشتر باشد، به معنی سفت‌تر بودن و هرچه کمتر باشد، به معنی روان‌تر بودن روغن موتور است.

استانداردهای روغن موتور

استانداردهای تعیین‌شده برای روغن موتورها، آنها را در دسته‌بندی‌های مختلفی قرار می‌دهد. اما رایج‌ترین استاندارد برای روغن موتور، استاندارد کیفیت است که با API بیان می‌شود و دیگری استاندارد گرانروی است که با عدد نشان داده می‌شود. ضمن اینکه شرکت‌های بزرگ خودروسازی نیز استانداردهای خود را دارند که به گستردگی استانداردهای رایج نیست.

استانداردهای ACEA

در این استاندارد، حرف A برای موتورهای بنزینی، حرف B برای خودروهای سواری دیزلی، حرف C برای دیزل با فیلتر ذرات و حرف E نیز برای خودروهای دیزل سنگین است.

استاندارد API

این استاندارد بیانگر کیفیت روغن است که توسط موسسه American Petroleum Institute تدوین شده و برای روغن موتورهای دیزلی و بنزینی است. روغن موتور بنزینی با حرف A شروع می‌شود که ساده‌ترین نوع روغن است. امروزه این استاندارد به SN پلاس و SP نیز رسیده است. شاخص API برای موتورهای دیزلی با حرف C شروع می‌شود.

استاندارد گرانروی

این استاندارد، روانی روغن و میزان جاری شدن آن را بیان می‌کند که با عدد صفر شروع می‌شود و در سفت‌ترین حالت به عدد ۶۰ می‌رسد. در روغن‌های چند درجه یا مالتی گرید که به چهارفصل نیز شناخته می‌شوند، از دو عدد مثل 5w30 برای بیان روان‌ترین و سفت‌ترین وضعیت روغن استفاده می‌شود.

مقدار مناسب روغن برای خودرو

مقدار مناسب روغن برای هر خودرویی در دفترچه سرویس دوره‌ای آن نوشته شده است. ریختن روغن کمتر از میزان تعیین‌شده می‌تواند در روانکاری صحیح موتور خودرو، اختلال ایجاد کند و همچنین ریختن بیش از حد روغن نیز ضررهایی برای پیشرانه دارد.

در دفترچه سرویس دوره‌ای تمام خودروها، مقدار دقیق روغن چه با تعویض فیلتر روغن خودرو و چه بدون تعویض فیلتر نوشته شده است. اگر تعویض روغن بدون تعویض فیلتر باشد، معمولا در حدود ۲۰۰ تا ۶۰۰ سی‌سی روغن کمتری موردنیاز است که بستگی به سایز فیلتر روغن موتور دارد. بخار شدن روغن امری اجتناب‌ناپذیر است. پس با چکاپ خودرو قبل از سفر و در زمان‌های منظم، حجم روغن موتور را بررسی کنید.

روغن موتور تاریخ انقضای خاصی ندارد، چرا که مایع فاسدشدنی نیست. اما اگر در صورت استفاده درون موتور، باید نهایتا بعد از شش ماه تعویض شود. ضمن اینکه با رسیدن مقدار متوسط کارکرد خودرو بر اساس کیلومتر نیز باید روغن موتور را تعویض کرد.

دلایل خراب شدن روغن موتور

روغن موتور با کارکرد در پیشرانه و جمع‌کردن آلودگی‌ها، کم‌کم کیفیت خود را از دست می‌دهد که مشخص‌ترین نشانه آن، تغییر رنگ روغن به سیاه است. همچنین ورود ناخالصی‌هایی مثل آب و رطوبت در اثر سوختن واشر سرسیلندر یا ترسیدن آن، ورود گرد و غبار در اثر کثیفی فیلتر هوا، وجود لجن در کف کارتر پیشرانه، کیفیت پایین روغن، سررسیدن عمر روغن در اثر کارکرد زیاد و… منجر به خراب‌شدن روغن و لزوم تعویض آن می‌شود. روغن سوزی موتور خودرو نیز یکی از عوامل کاهش کیفیت روغن است.

سنسور فشار روغن موتور

وقتی که اویل پمپ شروع به کار می‌کند و روغن را به تمام قسمت‌های موتور می‌رساند، سنسور فشار روغن موتور، فشار کاری اویل پمپ را نشان می‌دهد. در بعضی از خودروها، برای نمایش فشار روغن، درجه‌ و نشانگری وجود دارد و در برخی از خودروها فقط یک چراغ است که در صورت کاهش فشار روغن از حد مشخص، چراغ روغن روشن می‌شود تا راننده را از کاهش فشار روغن، مطلع شود.

کاهش فشار روغن می‌تواند ناشی از خرابی پمپ روغن، مقدار کم روغن در موتور، گرفتگی یکی از مسیرهای اصلی روانکاری، فرار روغن از برخی قطعات، کثیفی و لجن شدن بیش از حد روغن، خرابی حسگر روغن، گرفتگی فیلتر روغن موتور، نشتی روغن از پیشرانه و… باشد.

گاهی مواقع به هر دلیلی مثل سوختن واشر سرسیلندر، آب سیستم خنک‌کاری به روغن راه پیدا می‌کند. در این وضعیت باید روغن تعویض شود. ضمن اینکه بهتر است وقتی موتور خودرو تعمیر می‌شود، به خاطر نو بودن قطعات و ساییده شدن آنها تا زمان آب بندی پیشرانه که منجر به تولید براده‌های فلزی می‌شود، روغن اول را در کارکرد پایین مثل ۵۰۰ یا ۱۰۰۰ کیلومتر تعویض کنیم.

همچنین باید در نظر داشت که در بسیاری از مواقع مثل ماندن در ترافیک، خودرو بدون حرکت و با موتور روشن درجا کار می‌کند. در این زمان کارکرد خودرو روی کیلومترشمار نمایش داده نمی‌شود، اما پیشرانه در حال کار است. پس بهتر است همیشه ۱۰۰۰ کیلومتر زودتر از زمان لازم، روغن را عوض کنیم.

بخار شدن روغن، یک اتفاق طبیعی درون هر موتوری است. پس باید بخار شدن را مد نظر قرار دهید و اگر روغن بیش از حد تبخیر شد، بدانید که با موتور خودرو سازگار نیست و بهتر است آن را زودتر تعویض کنید.

اگر در کارتر موتور، لجن تشکیل شده، بهتر است روغن را زودتر عوض کنید تا لجن ایجادشده درون موتور سریع‌تر از آن خارج شود. برای تمیز شدن بهتر و سریع‌تر، می‌توان از روغن فلاشینگ نیز استفاده کرد.

همچنین گاهی مواقع برای جبران کسری روغن موتور خودرو تا تعویض بعدی، مقداری روغن سرریز می‌کنیم. اگر روغن اضافه‌شده کیفیت خوبی ندارد، بهتر است هرچه سریع‌تر، اقدام به تعویض کل روغن موتور کنیم.

خودرویی که روغن‌سوزی دارد، معمولا به خاطر وجود دود بیشتر در سیلندر و زمان احتراق، آلودگی بیشتری به روغن موتور منتقل می‌کند. چرا که یکی از وظایف روغن موتور، تمیزکاری آلودگی‌های چسبیده به دیواره سیلندر است. روغن در موتوری که روغن‌سوزی دارد، سریع‌تر کثیف می‌شود و کیفیت خود را از دست می‌دهد، پس بهتر است تا هرچه زودتر آن را تعویض کنیم.

با کارشناسی خودرو در زمان تعویض روغن و چکاپ ماشین قبل از سفر، می‌توان از هزینه‌ها و خرابی‌ها در آینده جلوگیری کرد.

بهترین روغن موتور برای خودرو شما

بهترین روغن موتور برای یک خودرو، روغنی است که سازگاری بیشتری با موتور داشته باشد. به این معنی که در کنار کیفیت خوب روغن، از نظر نوع روغن، درجه گرانروی، نزدیک‌ترین وضعیت را به روغن موتور پیشنهادی خودروساز داشته باشد. این مشخصات را می‌توان در دفترچه سرویس دوره ای خودرو و همچنین داخل درب موتور دید.

ضمن اینکه سازنده روغنی که توسط خودروساز توصیه می‌شود، بیشتر جنبه تبلیغاتی دارد و نیازی نیست برند و نشان روغن از همان شرکتی باشد که خودروساز توصیه کرده است. اما باید به گرانروی، کیفیت و نوع روغن توجه بسیار کرد.

تشخیص روغن موتور تقلبی

از ظاهر هیچ روغنی نمی‌توان به کیفیت و اصل بودن آن پی برد. بهترین راه برای خرید روغن موتور اصلی، تهیه روغن از مراکز و فروشگاه‌های معتبر است. تشخیص روغن موتور تقلبی، فقط بعد از استفاده از آن ممکن است و اگر دیر به تقلبی بودن آن پی ببریم، هزینه‌های تعمیر بسیار بالایی دارد.

روغن موتور بازیافتی و تصفیه شده

نمی‌توان گفت که تمام روغن موتورهای تصفیه‌شده و بازیافتی کیفیت پایینی دارند. برخی از شرکت‌های سازنده روغن موتور، با استفاده از تکنولوژی‌های بالا و افزودنی‌های مفید به روغن‌های تصفیه‌شده، کیفیت و کارایی آنها را افزایش می‌دهند. اما از روغن‌های بازیافتی برای ساخت روغن‌های با کیفیت کمتر و همچنین دیگر روانسازها نیز استفاده می‌شود.

مقایسه روغن موتور بنزینی و دیزلی

برخی از شرکت‌های سازنده روغن موتور، روغن‌هایی تولید می‌کنند که برای هر دو نوع پیشرانه بنزینی و دیزلی قابل استفاده است. به این ترتیب، با بودجه ثابت، به طیف گسترده‌تری از مشتریان دسترسی دارند.

این روغن‌ها را می‌توان هم از روی توصیه کمپانی سازنده شناخت و هم اینکه روی ظرف آنها، کیفیت یا همان API مناسب برای هر دو نوع پیشرانه را می‌توان دید. کیفیت روغن‌های بنزینی با حرف S و برای روغن‌های دیزلی با حرف C شروع می‌شود. اما در بسیاری از روغن‌ها می‌بینیم که روغن برای موتور بنزینی یا دیزل توصیه شده است. با این وجود به خاطر اختلاف اندکی که بین ساختار آنها وجود دارد، استفاده مشترک از یک نوع روغن موتور، به‌خصوص برای پیشرانه‌هایی با فناوری قدیمی‌تر، مشکلی ایجاد نمی‌کند.

اما باید بدانیم که افزودنی‌های روغن‌های دیزلی با روغن‌های بنزینی کمی تفاوت دارند. چرا که دما و شرایط کاری موتورهای دیزلی با بنزینی متفاوت است. برای مثال، پاک‌کنندگی روغن دیزل برای موتورهای بنزینی مناسب نیست. همچنین ترکیباتی مثل ضد فوم شدن در روغن دیزلی وجود دارد که برای موتورهای بنزینی لازم نیست. ضمن اینکه گفته می‌شود برخی از ترکیبات روغن‌های دیزلی بعد از سوختن در سیلندر و خروج از اگزوز، می‌تواند به کاتالیزور خودرو آسیب وارد کند.

همچنین اگر روغن موتوری فقط مخصوص خودروهای دیزل باشد، می‌تواند به خاطر داشتن افزودنی‌های خاص یا گرانروی بالاتر، به قطعاتی مثل اویل پمپ فشار وارد کند و با افزایش فشار و اصطکاک بین قطعات، منجر به گرم‌کاری پیشرانه شود.

در نظر داشته باشیم که مجاری و مسیرهای روغن‌رسانی در موتورهای دیزلی نیز با موتورهای بنزینی کمی متفاوت است و می‌تواند در انتقال روغن نیز اختلال ایجاد کند.

بررسی گرید روغن موتور خودرو

برای نشان دادن گرید و گرانروی روغن، از اعداد و حرف W که اول کلمه زمستان در زبان انگلیسی است، استفاده می شود. گرانروی، مقاومتی است که روغن در برابر جاری شدن دارد و در اصطلاح عامیانه به آن غلظت یا روانی نیز گفته می شود.

در روغن‌های تک درجه یا مونو گرید، فقط یک عدد داریم که از صفر شروع می‌شود و به ۶۰ می‌رسد. هرچه عدد پایین‌تر باشد، به معنای روان‌تر بودن روغن است و هرچه به سمت بالا می رود، اشاره به روغن سفت‌تر یا همان گرانروی بالاتر دارد.

اما در روغن های مالتی گرید یا چند درجه، با روغنی سروکار داریم که گرانروی آن در یک بازه دمایی، می‌تواند تغییر کند. برای مثال وقتی گفته می‌شود که روغن 10w40 داریم، یعنی در هوای سرد و وقتی روغن گرم نشده، گرانروی آن برابر با ۱۰ است و در شرایط معمول پیشرانه، گرانروی به ۴۰ می رسد. برای این روغن وقتی که به جدول دمایی روغن موتور مراجعه می‌کنیم، می‌بینیم که برای دمای ۲۵ درجه زیر صفر تا ۴۰ درجه بالای صفر مناسب است.

برای مقایسه می‌توانیم این روغن را با یک روغن 10w30 مقایسه کنیم. هر دو روغن در دمای سرد، گرانروی برابری دارند، اما روغن 10w40 در دمای نرمال، گرانروی بیشتری دارد و ضخامت لایه این روغن، بالاتر است.

پیشرانه به عنوان قلب خودرو است و روغن نیز با اهمیتی بالاتر از دیگر مایعات خودرو، وظیفه روانکاری و زنده نگه داشتن پیشرانه را برعهده دارد. موتور خودرو تحت شرایط سخت و پرفشاری کار می‌کند و کوچک‌ترین اختلال در روانکاری آن، می‌تواند آسیب‌های شدیدی به قطعات پیشرانه بزند. ازاین‌رو، دقت در روانکاری موتور و انتخاب روغن موتور مناسب، اهمیت زیادی دارد. پس هم از روغن موتور باکیفیت و مناسب خودرو استفاده کنیم و هم مراقب روغن موتورهای تقلبی بازار باشیم تا به این ترتیب، با افزایش متوسط کارکرد خودرو، عمر مفید خودرو را بالاتر ببریم. چکاپ ماشین قبل از سفر و ماهی دو بار نیز می‌تواند کیفیت و حجم روغن موتور و دیگر سیالات خودرو را نشان دهد و در نهایت، از غافلگیری و خراب شدن ناگهانی پیشرانه جلوگیری می‌شود.

سوالات متداول درباره روغن موتور

روغن موتور چگونه از موتور خودرو محافظت می‌کند؟

کار روغن موتور، روان‌سازی قطعاتی است که در تماس با هم کار می‌کنند. برای مثال میل‌لنگ بین یاتاقان‌ها می‌چرخد و نبود روغن حتی برای مدت کوتاهی، باعث نابودی یاتاقان و بعد هم میل‌لنگ می‌شود. این روانکاری در قطعات دیگر موتور مثل رینگ و پیستون با جداره سیلندر، انگشتی پیستون، حرکت سوپاپ‌ها در گاید سوپاپ، میل بادامک، انگشتی‌ها و… نیز دیده می‌شود و نبود روغن، باعث خرابی آنها و در نتیجه خرابی موتور خواهد شد.

اگر روغن موتور را تعویض نکنیم چه اتفاقی می‌افتد؟

از مهم‌ترین وظایف روغن موتور، تمیز کردن مجاری و قطعات مختلف پیشرانه و همچنین جمع‌آوری براده‌های فلزی است که در حین کارکرد موتور و سایش قطعات، تشکیل می‌شوند. این آلودگی‌ها کم‌کم زیاد شده و اگر بعد از پایان عمر مفید روغن، از پیشرانه تخلیه نشوند، لجن می‌سازد و در روانکاری موتور به‌شدت اثر منفی خواهند داشت. به نحوی که بسته به کیفیت روغن، می‌تواند منجر به قفل شدن پیشرانه شود.

آیا می‌توانیم انواع مختلف روغن را مخلوط کنیم؟

بهتر است از مخلوط‌کردن دو نوع روغن خودداری کنید. تمام شرکت‌های سازنده روانکار، تاکید می‌کنند که دو روغن موتور مختلف را ترکیب نکید. چرا که در روغن‌های مختلف، مواد افزودنی متفاوتی وجود دارد و همچنین کیفیت ساخت روغن‌ها یکی نیست و اضافه‌کردن یک روغن بی‌کیفیت می‌تواند کیفیت روغن دیگر را نیز کاهش دهد. اما اگر مجبور به این کار شدید، سعی کنید دو روغن بیشترین شباهت را از نظر کیفیت و گرانروی داشته باشند.منبع:خودرو۲۴

۹ نکته کلیدی در آماده کردن باغچه خانگی برای فصل پاییز