ساخت توالت بدون مجوز در محوطۀ جهانی تخت جمشید!

سیاوُش آریا پژوهشگرتاریخ ایران و میراث فرهنگی-خبرنگار آزاد-کُنشگر میراث فرهنگی،گردشگری و زیست بوم – راهنمای گردشگری-دبیر اَنجمن مهرگاندر گزارشی نوشت :مسولان پایگاه جهانی پارسه یا همان تخت جمشید در اِقدامی شگفت اَنگیز و غیرقانونی و بدون داشتن پروانۀ(مجوز)شورای فنی استان و پایگاه پارسه و داشتن طرح مصوب،به تازگی آغاز به ساخت سرویس بهداشتی و دخالت های گسترده در درون محوطه و عَرصۀ ممنوعۀ میراث جهانی پارسه کرده که برابر با قانون و ضابطه های میراث فرهنگی،تخلفی آشکار است.

میراث جهانی پارسه(تخت جمشید)روزگار سخت و دشواری را سپری می کند و در بدترین شرایط نگهداری و حفاظتی به سر برده و دچار تصمیم های فردی و غیرعلمی و غیرکارشناسی مدیر پایگاه پارسه شده است. در چندین ماه گذشته،روزی نبوده که خبرهای ناگواری از دست درازی ها به عَرصه و حریم های ممنوعۀ میراث جهانی پارسه و نقش رستم، بدون پروانه و یا با پروانه(مجوز)و چراغ سبز مسولان پایگاه جهانی پارسه در خبرگزاری ها به گوش نرسد.

به باور کارشناسان میراث فرهنگی،چنین حجمی از دخل و تصرف در عرصه تخت جمشید نشانه جهل متولیان امر است

از ریزش بخشی از سقف آرامگاه اَردشیردوم هخامنشی تا کَندن کف محوطۀ باستانی نقش رستم،بدون داشتن پروانۀ شورای فنی و پژوهشکدۀ باستان شناسی کشور و داشتن طرح مصوب. از ساخت میدان در عَرصه و حریم ممنوعۀ مجموعۀ باستانی نقش رستم بدون طرح مصوب و پروانه(مجوز)از شورای فنی استان تا ساخت و سازها در حریم ممنوعۀ میراث جهانی پارسه به بهانه های گوناگون،تنها بخش کوچکی از دست درازی های گسترده در چندین ماه گذشته بوده است.

اگر بخواهیم به همۀ دست درازی ها و دخالت های بدون کارشناسی و پروانه از سوی مسولان پایگاه در میراث جهانی پارسه(تخت جمشید)و نقش رستم اشاره کنیم،باید “مثنوی هفتاد منی” را نگاشت که در این جُستار نمی گنجد. با این همه،میراث جهانی پارسه بر اثر ضعف شدید مدیریتی روزگار غم اَنگیز و تلخی را پشت سر می گذارد.

ساخت سرویس بهداشتی بدون مجوز در محوطۀ جهانی تخت جمشید!

اما به تازگی مسولان پایگاه جهانی پارسه(تخت جمشید)در اقدامی شگفت اَنگیز و بدون پروانه(مجوز)شورای فنی استان و داشتن طرح مصوب،آغاز به ساخت سرویس بهداشتی در درون محوطه و عَرصۀ میراث جهانی پارسه کرده اند که در تضاد با ضابطه و قانون های میراث فرهنگی است و به باور کارشناسان میراث فرهنگی تخلفی آشکار است و نباید چُنین دخالت های گسترده ای در عَرصۀ محوطۀ جهانی پارسه،انجام گیرد. از سویی،مدیر پایگاه جهانی پارسه بدون داشتن طرح مصوب و با تصمیم های فردی شتاب زدۀ همیشگی و غیرکارشناسی خود،دست به ساخت و ساز به بهانۀ بازسازی سرویس های بهداشتی زده که برابر با ضابطه های عَرصۀ میراث جهانی پارسه(تخت جمشید)تخلف بوده و غیرقانونی است و باید هرچه زودتر از دنبالۀ کار آن،پیشگیری کرد. زیرا مسولان پایگاه پارسه به بهانۀ زیرسازی و بازسازی سرویس های بهداشتی،دست به دخالت های گسترده در عَرصه زده اند که در تضاد با قانون های میراث فرهنگی است.

داستان ساخت سرویس های بهداشتی در تخت جمشید چیست؟

داستان ساخت سرویس های بهداشتی در مکان کنونی که کمی بالاتر از کارگاه کاوش های باستان شناختی در اوایل دهۀ نود خورشیدی است و بالاتر از موزه و نزدیک بَرزن جنوبی قرار دارد،به بیش از یک دهه پیش می رسد. بر پایۀ شواهد و اسناد سرویس های بهداشتی همان زمان با جانمایی نادرست و بدون مطالعۀ کافی و بر روی خاک باستانی و محل اَنباشت خاک کاوش های«اِشمیت»(باستان شناسی که در پیش ازدهۀ پنجاه خورشیدی،بخش هایی از محوطۀ پارسه را کاوش کرده)و به نوعی امتداد تختگاه بر روی خاک های کاوش اَنجام گرفته و دارای ایراد بوده است.

با این همه و به تازگی مسولان پایگاه پارسه(تخت جمشید)در همان بخش پیشین،ولی با گستره ای بسیار بیشتر و اَفزودن فضاهای دیگر به بهانۀ بازسازی و زیرسازی سرویس های بهداشتی،دست به ساخت و ساز با مصالح ناهمخوان و شناژبندی،بتن ریزی،خاک برداری گسترده،بهره گیری از میل گرد و دخل و تصرف های فراوان زده که در تضاد با ضابطه و قانون های میراث فرهنگی است و تخلف به شمار می آید و به لایه های تاریخی محوطه آسیب جدی می رساند.

به باور باستان شناسان و کارشناسان میراث فرهنگی ساخت سرویس های بهداشتی در مکان کنونی از پایه و بُن نادرست بوده و بدون مطالعه اَنجام گرفته است. کارشناسان میراث فرهنگی می گویند،هم اینک که سرویس های بهداشتی پیشین ایراد پیدا کرده و از دسترس خارج شده،نباید در مکان کنونی ساخت و سازی اَنجام گیرد و باید به مکان دیگری جا به جا شود و از عَرصه بیرون رود.

کارشناس میراث فرهنگی:ساخت سرویس بهداشتی با این نوع مصالح،نشانۀ جهل متولیان است

یکی از کارشناسان میراث فرهنگی پس از دیدن نگاره های(تصاویر)ساخت سرویس های بهداشتی به تارنمای فرهنگی مهرگان گفت:«شوربختانه نوع سازه ای که ساخته شده،یعنی شناژبتونی مسلح،از پایه و اساس گزینش آن برای عَرصۀ پارسه(تخت جمشید)نادرست و اشتباه است و نشانۀ نادانی(جهل)متولیان اَمر است. همچنین با هیچ کدام از ضابطه های مداخله در محوطه های تاریخی و به ویژه میراث جهانی پارسه مطابقت ندارد و تخلفی آشکار است. از سویی،چُنین دخالت هایی با روح قانون های میراث فرهنگی در تضاد است».

همچنین باستان شناسان نیز با ساخت و سازهای گسترده به بهانۀ بازسازی سرویس های بهداشتی مخالف هستند. آن ها می گویند،این کار ناپخته و کج سلیقگی است و دخل و تصرف درعرصۀ میراث جهانی پارسه(تخت جمشید)با هر بهانه ای نادرست است و بیشتر ویرانی ها(تخریب)در همین زیرسازی ها انجام می شود. از سویی،شناژکشی در درون عَرصه،تخلف از ضابطه های میراث فرهنگی است. و هرگونه مجوزی که آشکارا ضابطۀ عَرصه را خَدشه دار کند،بدون تردید از درجۀ اعتبار ساقط است و دفاع از اقدام خلاف ضابطه های میراث فرهنگی،خودش تخلف به شمار می آید و باید هرچه زودتر مسولان مربوطه از دنبالۀ کار پیشگیری کنند.

با این همه و بر پایۀ اسناد و شواهد و پرس و جوها،ساخت و بازسازی سرویس های بهداشتی بدون داشتن طرح مصوب و پروانه از شورای فنی استان و بدون مطالعه اَنجام گرفته است.

سکوت معنادار مسولان وزارتخانۀ میراث فرهنگی کشور

اما آنچه مایۀ شگفتی و اَندوه است و فریاد کارشناسان و کُنشگران میراث فرهنگی را بلند کرده است،سکوت معنادار و بی تفاوتی مسولان در معاونت میراث فرهنگی کشور،امور پایگاه های جهانی و ملی و مدیرکل حفظ و اِحیای بناها،محوطه ها و بافت های تاریخی کشور است که در چندین ماه گذشته با وجود آگاهی از تخلف های بی شمار مسولان پایگاه جهانی پارسه و دست درازی های گسترده و شکستن عَرصه و حریم های ممنوعۀ محوطه های پارسه(تخت جمشید)،نقش رستم و شهر باستانی اِستخر که خبرهای آن در رسانه ها بازتاب گسترده داشته،است. سکوتی که مایۀ دل نگرانی شدید کُنشگران و کارشناسان میراث فرهنگی و باستان شناسان شده است و موجی از ناامیدی و دل زدگی را در میان آن ها پدید آورده است.

ضابطه و قانون های میراث فرهنگی چه می گوید

در این جا برای آگاهی خوانندگان و روشنگری بیشتر نگاهی به ضابطۀ عَرصۀ میراث جهانی پارسه یا همان تخت جمشید می اَندازیم.

هرگونه دخل و تصرف در درون محدودۀ عَرصه ممنوع است. مگر فعالیت های باستان شناسی،ساماندهی،مرمت و حفاظت که تنها پس از فراهم سازی طرح و تصویب آن از سوی وزارت میراث فرهنگی،گردشگری و صنایع دستی اِمکان پذیر است.

به سخنی روشن تر،هرگونه فعالیت باستان شناسی و مرمت و حفاظت و یا ساماندهی نیازمند پروانه از شورای فنی استان و داشتن طرح مصوب است و پس از آن باید در پژوهشکده های مربوطه میراث فرهنگی و گردشگری کشور به تایید برسد. روندی که در ساخت و بازسازی سرویس های بهداشتی در درون محوطه و عَرصۀ میراث جهانی پارسه،نه تنها رعایت نشده است که دخل و تصرف های گسترده ای در آن صورت گرفته است.

میراث جهانی پارسه یا همان تخت جمشید روزگار اَندوه باری را پشت سر می گذارد و همانند کودک یتیمی است که به حال خود رها شده است. محوطۀ جهانی پارسه بر اثر ضعف شدید مدیریتی و تصمیم های فردی و غیرکارشناسی در سراشیبی سقوط جای دارد. هویت و شناسنامۀ بالنده و غرورآمیز ایرانیان مدتی است خَدشه دار و لکه دار شده است،کاش مرحم دردهایش باشیم.

پارسه یا تخت جمشید در ۵۷ کیلومتری شهر شیراز و در شهرستان مَرودشت جای دارد و در زمان داریوش بزرگ هخامنشی و جانشینانش ساخته شده است و امروزه مهم ترین و ارزشمندترین میراث جهانی ایرانیان است و جهانیان کشور ایران را با آن می شناسند.منبع: مهرگان

نگاره های زیر را که به تازگی گرفته شده است،ببینید:

ساخت و ساز و دخالت های گسترده در عرصه تخت جمشید تخلفی آشکار است

به باور کارشناسان میراث فرهنگی،چنین حجمی از دخل و تصرف در عرصه تخت جمشید نشانه جهل متولیان امر است