ما ایرانیان سفره‌ی هفتسین را در عید نوروز بر زمین یا روی میز می‌گسترانیم. هنگام تحویل سال، اعضای خانه و خویشاوندان همگی دور سفره جمع می‌شویم. بعضی خانواده‌ها این سفره را تا سیزدهم نوروز نگه می‌دارند و سپس در پایان این مدت سبزه را به دست آب می‌سپارند. در این مقاله تلاش می‌کنیم شما را با تاریخچه هفت سین بیشتر آشنا کنیم و به شما بگوییم هر کدام از عناصر سفره‌ی هفتسین نماد چیست.
طبق نوشته دانشنامه ایرانیکا، مردمان دیگری (مثل افغان‌ها، ارمنی‌ها و تاجیک‌ها) که با ایرانیان فرهنگ و مناسبت‌های متشرک دارند، چنین سفره‌ای نمی‌چیدند و این سفره در میان اقوام کرد که خود را پاسبان آیین‌های باستانی می‌پندارند هم رسم نبوده است.
سفره‌ی هفتسین نماد چیست؟
چیدن سفره‌ی هفتسین در زمره‌ی مشهورترین رسم‌های نوروزی است. روی این سفره چیزهایی می‌گذاشتند که نام آن‌ها با حرف سین شروع شود، پارسی باشد، ریشه گیاهی داشته باشد، خوردنی باشد، اسم مرکب نباشد و برای بدن سودمند باشد.
مهم‌ترین سین‌های سفره‌ی هفتسین عبارتند از
- سیر: به نام و عنوان اهورامزدا
- سیب: به نام و عنوان سپندارمذ (اسفند)
- سبزی: به نام فرشته اردیبهشت
- سنجد: به نام فرشته خرداد
- سرکه: به نام فرشته امرداد
- سمنو: به نام فرشته شهریور
- سماق: به نام فرشته بهمن
با اینکه باید چیدنی‌های سفره با حرف «سین» شروع شوند، اما خانواده‌های ایرانی برای زینت و آرایش هر چه دلپذیرتر سفره، از وسایل و چیدنی‌های دیگری هم استفاده می‌کنند. در این بین خوش‌سلیقگی و هنر هر فردی در چیدن می‌تواند دخیل باشد.
هر یک از اجزا و آذین‌های سفره خود یک نماد و دلیل محسوب می‌شود. برای مثال؛
- سبزه: نماد نوزایی و تولد مجدد
- سمنو: نماد برکت و فراوانی
- سماق: نماد طلوع خورشید
- سکه: نماد دارایی
- سیب: نماد زیبایی و سلامتی
- سرکه: نماد شکیبایی و عمر
- سیر: نماد پزشکی درمان یا طب
- سنبل: نماد بهار
دیگر چیدنی‌های سفره‌ی هفتسین عبارتند از؛
- کتاب (دیوان حافظ، شاهنامه یا قرآن)
- آینه
- ماهی سرخ
- شمعدان اصیل ایرانی
- تخم‌مرغ رنگی
- کاسه‌ای از آب با نارنج یا سیب در آن
- شیرینی ایرانی
- گلاب
در برخی سنت‌ها در شمعدان به تعداد فرزندان خانه شمع قرار داده می‌شود.
تاریخچه‌ی سفره‌ی هفتسین
در دانشنامه ایرانیکا تاریخ این رسم مبهم دانسته شده است و «هفت سین» آنچنان رسم کهنی به شمار نمی‌رود.
در بعضی واکاوی‌های دیگر، هفت سین را به هفت «سینی» نسبت داده‌اند یا اصلش را «هفت میم» تلقی کرده‌اند. برخی منابع هم آن را از ریشه «هفت‌چین» به معنی هفت چیدنی روی سفره می‌دانند.
غیر از اشاره‌ای مبهم به این سفره در منبعی مربوط به دوره صفویه، حتی در دست‌نوشته‌های سیاحان و مورخین قرن نوزده میلادی هم اثری از آن نمی‌بینیم. فقط هاینریش بروگش که در سال ۱۸۶۰ میلادی در دوره ناصری از تهران بازدید کرده است می‌نویسد ایرانیان برای نوروز گل‌هایی می‌کاشتند که حرف اول‌شان با حرف سین شروع می‌شده است.
از طرف دیگر، با توجه کردن به چیزهایی که در سفره می‌چینیم راحت‌تر خواهیم توانست سفره نوروزی را به سنت‌ها و اعتقادات ایرانی ربط دهیم.
برای مثال امشاسپندان و نمادهایش در این سفره به چشم می‌خورند (شیر به نشانه وهومن، سپند و بیدمشک به نشانه سپندارمذ، ظرف آب و سمنو به نشانه آناهیتا و …). مثلا سمنو را فقط به این دلیل که تقویت‌کننده قوای جنسی بوده است نباید به اله آناهیتا نسبت داد. بلکه باید توجه داشت در تهیه سمنو فقط زنان شرکت می‌جستند و مردان در این کار دستی نداشتند.
در کنار این‌ها خوب است از شمعدان، کتاب شاهنامه فردوسی، حافظ و کتاب مقدس قرآن هم یاد کنیم.
نکته‌ی دیگر این است که در زمان ساسانیان عدد هفت مقدس شمرده می‌شده است. برای مثال، در کتاب المحاسن الاضداد منسوب به جاحظ آمده است که ساسانیان هنگام نوروز هفت دانه را در ستون می‌کاشتند یا نانی متشکل از هفت دانه غله مختلف می‌پختند. ولی این که سنت چیدن سفره‌ی هفتسین را به پیش از اسلام نسبت دهیم کار صحیحی نیست.
دوبیتی معاصری ریشه این سنت را به کیانیان و در اصل هفت شین نسبت داده است.
نوروز در زمان کیان
می‌نهادند مردم ایران
شهد و شیر و شراب و شکر ناب
شمع و شمشاد و شابه اندر خوان
برخی بر این باورند که چون بعد از ورود اسلام به ایران شراب ممنوع اعلام شد و جایش را سرکه گرفت، هفت شین به هفت سین تغییر یافت. اما به نظر می‌رسد این باور هم درست نباشد.
خواص خوراکی‌های سفره‌ی هفتسین
اجازه دهید اندکی درباره خواص و فواید خوراکی‌های سفره‌ی هفتسین صحبت کنیم.
سنجد
در گذشته به این میوه زیاد توجه می‌شده است. اما در جامعه امروزی، مگر در مناسبت‌های خاص، تنها از نوع خشک شده‌اش استفاده می‌شود.
سنجد تازه ترکیبات فیبری زیادی دارد. در محصول خشک شده‌اش چندان ویتامین C یافت نمی‌شود. در عوض، مقدار زیادی ترکیبات کاروتنوئیدی یا پیش سازهای ویتامین A و همچنین املاحی مثل پتاسیم و منیزیم در خود دارد.
سمنو
ماده‌ای نشاسته‌ای است که از گندم به‌دست می‌آید. به دلیل شسته شدن نشاسته در سمنو با آب، هضم و جذب آن به بدن سریع‌تر است. همچنین به خاطر شکسته شدن مولکول‌های بزرگ نشاسته، طعمی شیرین به خود می‌گیرد.
سمنو که از آرد گندم کامل به دست می‌آید مقدار فراوانی ویتامین‌های گروه B و املاحی مثل نمک دارد.
سیر
سیر در رده سبزیجات قرار دارد و حاوی ترکیبات آنتی‌اکسیدان و ویتامین C است.
از طرفی، ترکیبات گوگردی در خود دارد که خاصیت ضدعفونی‌کنندگی بدان بخشیده است. سیر میزان قابل توجهی فیبر هم دارد و به همین دلیل برای دستگاه گوارش مفید است.
سرکه
در واقع، سرکه همان اسید استیک تخمیر شده است. سرکه ماده غذایی به شمار نمی‌رود و مصرف نکردنش مشکلی برای بدن ایجاد نمی‌کند. این مایع تنها یک طعم‌دهنده محسوب می‌شود و برای ترش کردن خوراکی‌هایی مثل سالاد از آن استفاده می‌کنیم.
سرکه خون را رقیق و باکتری‌های مضر دستگاه گوارشی را نابود می‌کند. همچنین توانایی تنظیم اسید درون معده را دارد.
سماق
سماق در زمره‌ی ادویه‌جات دسته‌بندی می‌شود. با شنیدن نام سماق احتمالا اکثرمان یاد کباب بیفتیم. جالب است بدانید این ادویه علاوه بر اشتها‌آور بودن برای جوان‌سازی پوست، از بین بردن لکه‌های روی پوست، کاهش چربی خون، کبد و لاغری هم مفید است.
خوردن سماق با ماست درمانی برای چاقی است. ترکیب سماق با عسل هم برای دیابت مفید است.
سیب
هر چه از خاصیت این میوه بهشتی بگوییم کم گفته‌ایم.
سیب سرشار از ویتامین C، فیبر، ترکیبات کاروتنوئیدی، بتاکاروتن و پیش‌سازهای ویتامین A و C است. بهتر است این میوه را با پوستش بخورید، چون فیبر پوستش بیشتر از خودش است.
فیبرهایی که در سیب وجود دارند مانع از جذب زیاد چربی در بدن می‌شوند. مصرف روزانه سیب برای هر کسی توصیه می‌شود.
سفره هفت سین زیباترین و مهم‌ترین نماد عید نوروز ایرانیان است که تا آخرین روز عید نوروز یعنی ۱۳ بدر روی زمین یا میز که قدیمی‌ها به آن خوان می‌گفتند گسترده است. سفره هفت سین امروز در محدوده جغرافیایی ایران باستان که علاوه بر ایران شامل کشورهای تاجیکستان، آذربایجان، افغانستان، ترکمنستان، قرقیزستان، قزاقستان و بخش‌های کردنشین عراق، ترکیه و سوریه هنوز هم برگزار می‌شود.
جالب است بدانید برگزاری جشن نوروز در «زنگبار» آفریقا که زمانی سکونتگاه ایرانیان مهاجر به این منطقه بوده هم مرسوم است. هفت سین که به قول عده‌ای زمانی هفت شین یا هفت چین بوده نماد زندگی و حیات است. اگر چه به نظر می‌رسد تاریخچه هفت سین قدمتی به اندازه تاریخ ایران باستان دارد، اما حقیقت این است که سفره هفت سین ایده‌ی مدرن شده آیین‌های قدیمی ایران باستان یعنی هفت امشاسپند است. پیشنهاد می‌کنیم مقاله‌ی فلسفه و نمادهای سفره هفت سین را هم مطالعه کنید.
اصول چیدن و تزیین سفره هفت سین ۱۴۰۱
برای سفره هفت سین رنگ مناسبی انتخاب کنید
اولین موضوعی که باید در مورد تزیین سفره هفت سین شیک بدانید این است که یک رنگ مناسب و هماهنگ برای آن انتخاب کنید. سعی کنید ظروف، تزئینات و هر آن چیزی که قرار است در سفره هفت سین از آن استفاده کنید را هماهنگ با همین رنگ انتخاب نمایید.
استفاده از رنگ‌های مکمل و هماهنگ نیز در کنار هم می‌تواند جلوه بی‌نظیری به سفره هفت سین شما بدهد. برای تزیین یک سفره هفت سین ساده می‌توانید از ظروف تک رنگ و بدون نقش استفاده کنید و اگر به رنگ‌ها علاقه دارید، می‌توانید رنگ‌های تند را برای ظروف و تزئینات سفره هفت سین به کار ببرید.
سبک سفره هفت سین خود را انتخاب کنید
قبل از چیدن سفره هفت سین بهتر است انتخاب کنید که دوست دارید سفره هفت سین شما به سبک مدرن چیدمان شود یا کلاسیک. سبک سفره‌ای که برای زیر کار انتخاب می‌کنید، آینه و شمعدان و ظروف شما باید همگی با سبک کلی سفره‌تان هماهنگ باشد. برای سفره هفت سین مدرن می‌توانید از ایده‌هایی خلاقانه‌تر کمک بگیرید و برای چیدن یک سفره هفت سین ساده و سنتی بهتر است این موضوع را در مورد انتخاب تمام عناصر رعایت کنید.
برای چیدن هفت سین از ظروف هماهنگ استفاده کنید
برای چیدمان مدل سفره هفت سین به هر سبکی، بهتر است از ظروف هماهنگ و ست استفاده کنید. قرار دادن هر یک از سین‌های سفره داخل یک ظرف متفاوت می‌تواند جلوه و مدل سفره هفت سین شما را زشت و ناهماهنگ کند. به منظور چیدمان سفره هفت سین مدرن می‌توانید از ایده‌های چندگانه برای قرار دادن سین‌ها استفاده کنید. اما توجه داشته باشید که هماهنگ بودن سبک و مدل ظروف به شما کمک می‌کند تا در نهایت سفره‌ای زیباتر داشته باشید.
از آینه و شمع غافل نشوید
شاید آینه و شمع از اجزای اصلی هفت سین نباشند، اما باید بدانید که هیچ سفره هفت سینی بدون شمع و آینه کامل نخواهد شد. زیبایی آینه و شمعدان را دست کم نگیرید و در صورتی که به آینه و شمعدان دسترسی ندارید، خودتان دست به کار شوید و با استفاده از یک ایده جذاب یک ست آینه و شمعدان ساده درست کنید. برای این کار می‌توانید از آینه شمعدان عروسی‌تان نیز استفاده کنید.
میز مناسبی را برای چیدمان هفت سین انتخاب کنید
سفره هفت سین شما باید روی یک میز مناسب قرار بگیرد که هم جلوه زیبایی داشته باشد و هم اینکه روی میزی نباشد که برای پذیرایی از مهمان یا غذا خوردن به آن نیاز دارید. سعی کنید سفره هفت سین را روی میزی بچینید که تا پایان ۱۳ روز عید سفره هفت سین شیک شما جلوه‌گر خانه‌تان باشد.
استفاده از میزهایی که کمی بزرگ‌تر هستند برای این کار مناسب‌تر است. اگر به میز بزرگ دسترسی ندارید، می‌توانید از دو یا سه میز در کنار هم استفاده کنید. بهتر است در کنار چیدن سین‌های سفره، برای زیباتر شدن میز هفت سینتان از گلدان گل، ظرف آجیل، میوه و شیرینی نیز استفاده کنید.
برای چیدن هفت سین این خلاقیت ها را به خرج دهید
برای سفره هفت سین ۱۴۰۱ بهتر است کمی خلاقانه فکر کنید. همیشه لازم نیست برای داشتن یک سفره هفت سین شیک هزینه زیادی کنید. گاهی می‌توانید تنها با به کار بردن ایده‌هایی جدید، تنوعی باورنکردنی در دکوراسیون و چیدمان سفره هفت سین ایجاد کنید. به نحوه قرار دادن ظروف توجه کنید و سعی کنید تزیین سبزه عید و تزیین تخم مرغ‌های رنگی سفره هفت سین ۱۴۰۱ را با خلاقیت بیشتری انجام دهید.
برای تزئین سماق می‌توانید آن را روی توپک‌های یونولیتی بچسبانید و داخل ظرف قرار دهید. یا در میان سکه‌های سفره هفت سین چند گوی رنگی قرار دهید. سفره هفت سین مدرن خودتان را با هر وسیله‌ای که در دست دارید تزئین کنید و برای تزئین سفره هفت سین ۱۴۰۱ کمی از هنر دستانتان کمک بگیرید.
ایده سفره هفت سین سال ببر
سال ۱۴۰۱ سال ببر است و از همین رو خیلی از ما به دنبال ایده سفره هفت سین ببر هستیم و دوست داریم با قرار دادن ببر هفت سین، سفره امسال را متفاوت بچینیم. برای چیدن هفت سین مدل ببر می‌توانید ظروفی به شکل ببر درست کنید و یا با قرار دادن یک مجسمه یا شمع ببر در سفره هفت سین جلوه‌ای جذاب و به روز به سفره‌تان ببخشید.
برای تزیین سفره هفت سین از ظروف چند طبقه کمک بگیرید
یک ایده ساده و در عین حال شیک و مدرن استفاده از ظروف شیرینی خوری چند طبقه برای چیدمان سفره هفت سین ۱۴۰۱ است. اگر دوست دارید سفره هفت سین امسال شما کاملاً متفاوت و جمع و جور باشد، می‌توانید یک ظرف سه طرفه شیرینی خوری را انتخاب کنید و سین‌های سفره هفت سین را به هر شکلی که دوست دارید داخل این ظرف بچینید.
برای جلوه بخشی بیشتر می‌توانید از گل و برگ‌های طبیعی نیز لابه‌لای ظرف استفاده کنید و جلوه‌ای خاص و منحصر به فرد به سفره هفت سینتان ببخشید. یکی از مهم‌ترین مزیت‌های این سبک سفره هفت سین است که می‌توانید آن را در هر قسمتی از خانه که دوست دارید قرار دهید و از تماشای آن لذت ببرید.
تزیین سفره شب عید نوروز روی چوب
یک ایده متفاوت دیگر برای تزیین هفت سین نوروز امسال استفاده از یک تکه برش چوب است. برای این تزیینات شب عید نوروز می‌توانید یک تکه چوب برش خورده با اندازه متوسط تهیه کنید. سپس سبزه عید را در میان آن قرار دهید و طرح سفره جدیدتان را روی آن پیاده کنید.
برای زیباتر شدن این سفره برای هفت سین ۱۴۰۱ می‌توانید از چندین تخم مرغ رنگی استفاده کنید و سین‌های سفره ۷سین را به شکل‌های خلاقانه داخل آن بچینید. این ایده هفت سین فوق‌العاده زیبا و جمع و جور است و شما می‌توانید آن را مثل یک وسیله دکوری در هر قسمتی از خانه که دوست دارید قرار دهید. اگر هم برای هدیه عروس می‌خواهید هفت سین ببرید این یک ایده عالی برای تزیین هفت سین عیدی عروس است.
برای تزیین ظروف سفره هفت سین از گندم استفاده کنید
یکی دیگر از بهترین تزیینات شب عید نوروز استفاده از گندم خشک است. شما می‌توانید با خرید یک دسته گندم خشک برای هفت سین خاص‌ترین سفره را طراحی کنید. برای تزیین سفره شب عید نوروز با گندم می‌توانید ظروف ساده شیشه‌ای را انتخاب کنید و سپس دور تا دور ظروف شیشه‌ای را با گندم بپوشانید و زیر گندم‌ها را با چسب محکم کنید.
سپس برای این که چسب مشخص نشود، می‌توانید دور آن را با کنف بپوشانید تا جلوه زیباتری پیدا کند.
قرار دادن دسته‌های گندم به صورت تزیینی برای سفره هفت سین سال ببر نیز ایده فوق‌العاده‌ای است. می‌توانید دسته‌های گندم را روی میز هفت سین یا داخل گلدان قرار دهید و با این کار جلوه‌ای خاص به سفره هفتسین امسالتان ببخشید.
تزیین هفت سین نوروز با ظروف خاص و قدیمی
برای تزیینات شب عید نوروز همیشه نباید به دنبال ظروف گران قیمت و مدرن باشید. گاهی اوقات می‌توانید با استفاده از ظروف قدیمی فلزی یا سرامیکی زیباترین سفره۷سین را بچینید و از تماشای آن لذت ببرید.
برای این کار می‌توانید سبزه عیدتان را داخل یک قوری سرامیکی قدیمی سبز کنید و برای قرار دادن سین‌های هفت سین و تزیین شب عید نوروز از ظروف قدیمی که در دسترس دارید، استفاده کنید. قرار دادن شمع‌های رنگی و گل‌های طبیعی در کنار کمی خلاقیت می‌تواند ایده هفت سین شما را به خاص‌ترین سفره‌ای که تا به حال دیده‌اید تبدیل کند.
تزیین سفره هفت سین با تکههای چوب
یک ایده جالب و کم هزینه برای تزیین سفره هفت سین این است که به جای استفاده از ظروف مختلف و گرانقیت از تکههای چوب یا کنده درخت تزیینی برای چیدمان هفت سین استفاده کنید. برای این کار می‌توانید قطعات چوب را در اندازه‌های مختلف تهیه کنید.
سپس سین‌های هفت سین را روی آن قرار دهید. برای فرم دادن بیشتر به سین‌های هفت سین می‌توانید آن‌ها را با چسب گرمایی روی چوب بچسبانید. برای این کار هم می‌توانید از قطعات بزرگ چوب استفاده کنید و هم چند قطعه کوچک‌تر تهیه کنید و هر یک از سین‌های هفت سین را روی آن قرار دهید.
استفاده از ظروف شیشه‌ای برای تزیین سفره هفت سین
یکی از روش‌های ساده و شیک برای تزیین هفت سین نوروز، استفاده از ظروف شیشه‌ای استوانه‌ای شکل است. برای این کار می‌توانید از ظروف شیشه‌ای با اندازه یکسان استفاده کنید و یا چند ظرف شیشه‌ای استوانه‌ای با اندازه‌های مختلف را برای سفره۷سین به کار ببرید. داخل هر یک ظروف شیشه‌ای یکی از سین‌های هفت سین را قرار دهید.
حتی می‌توانید از این ظروف شیشه‌ای به عنوان شمعدان نیز استفاده کنید. در صورتی که به ظروف شیشه‌ای دسترسی ندارید، می‌توانید از لیوان‌های بلند و باریک برای این کار استفاده کنید و برای جلوه بخشیدن به سفره هفت سین زیر هر کدام از شیشه‌ها یک زیر لیوانی چوبی یا رنگی قرار دهید.
عکس سفره هفت سین ساده و شیک مدرن و فانتزی یا سنتی ۱۴۰۱
در ادامه می‌توانید چند ایده جذاب برای چیدن سفره هفت سین زیبا و شیک و مدرن یا سنتی را ببینید و برای چیدمان سفره هفت سین ۱۴۰۱ از آن ها ایده بگیرید.
سبک این سفره هفت سین به خاطر کمک گرفتن از المان های سنتی مثل ظروف مسی سنتی و در عین حال شیک و مطابق با سلیقه امروزی است. این نمونه سفره هفت سین به هفت سین مسی هم مشهور است.
یک نمونه سفره هفت سین شیک با چیدمان مدرن که نمادهای سفره هفت سین را به شیوه ای امروزی و جوان پسندانه در کنار هم چیده است.
یک نمونه تزیین ساده و در عین حال شیک سفره هفت سین که با استفاده از نمادهای سنتی مثل پارچه ترمه رنگ و بویی نوستالژیک به خودش گرفته است.
یک نمونه سفره هفت سین شیک و مدرن که برای استفاده از نماد شمع سفره هفت سین از شمعدان‌های برنزی استفاده شده و رنگ و بوی کلاسیک به آن بخشیده است.
اگر فضای کمی در منزل دارید و نمی توانید سفره هفت سین را روی میز بچینید از این ایده سفره هفت سین درختی استفاده کنید.
ایده چیدمان سفره هفت سین سفالی که در آن از ظروف سفالی برای تزیین سفره هفت سین استفاده می‌شود هم در سال‌های اخیر حسابی پرطرفدار شده است. در ادامه جند نمونه سفره هفت سین سفالی را مشاهده می‌کنید.
در چیدمان این سفره هفت سین فانتزی از شاخ و برگ طبیعی یا مصنوعی با شکوفه های ریز به عنوان نماد آمدن بهار می توانید ایده بگیرید و استفاده کنید.
سوالات متداول
بهترین ایده برای سفره هفت سین ببر چیست؟
اگر به دنبال تزیین برای عید نوروز با طرح سفره جدید هستید، می‌توانید از یک شمع یا مجسمه به شکل ببر کمک بگیرید و یا از ظروف فانتزی به شکل ببر استفاده کنید.
چه نمادهایی برای تزیین عید نوروز در سفره هفت سین استفاده می‌شوند؟
برای چیدن سفره برای هفت سین شما به سیب، سمنو، سیر، سرکه، سنجد، سمنو، سبزه و سماق نیاز دارید که از نمادهای سفره۷سین محسوب می‌شوند.
نظرات