شاید برایتان پیش آمده باشد که پس از مصرف نوعی دارو حال بدی پیدا کنید و یا شاید نشانه هایی در بدن خود پیدا کنید این می تواند نشانه هایی برای حساسیت دارویی باشد.در حقیقت واکنش های آلرژیکی به دارو ها مکررا رخ نمی دهد و به ندرت در اولین مصرف اتفاق می افتد.در این قسمت در مورد این حساسیت ها بیشتر توضیح خواهیم داد.پس تا انتها با ما همراه باشید.
علت آلرژی دارویی چیست؟
دو مکانیسم کلی وجود دارد:
الف) آلرژی دارویی زمانی اتفاق می‌افتد که سیستم ایمنی بدن شما دارو را به اشتباه یک ماده‌ی آسیب زا مثل میکروب جابه‌جا می‌گیرد و علیه آن دارو، آنتی بادی (پادتن) تولید می‌کند این اتفاق ممکن است در اولین بار استفاده از دارو یا پس از چندین بار استفاده از دارو اتفاق بیوفتد.
ب) در مصرف بعدی دارو سیستم ایمنی بدن با کمک پادتن، دارو را مشخص می‌کند و با آزادسازی مواد شیمیایی به دارو حمله می‌کند و این مواد شیمیایی علایم و نشانه‌های مرتبط با واکنش آلرژِی را ایجاد میکنند.پس برای ایجاد این نوع آلرژی نیاز به دو بار تماس با دارو است (شما ممکن است از زمان اولین تماس با دارو آگاه نباشید).
بعضی از الرژی‌ها نیز ممکن است به علت تماس مستقیم دارو با سلول‌های ایمنی (T-cell ها) ایجاد شوند که در اولین مصرف دارو ایجاد میشوند.
علائم واکنش آلرژیک و حساسیت دارویی
علائم و واکنش های آلرژی جدی به دارو اغلب ظرف یک ساعت پس از مصرف دارو رخ می دهد که برخی از این علائم عبارتند از:
- خارش شدید پوست
- کهیر
- بثورات پوستی
- تب
- تورم و التهاب
- تنگی نفس
- سرفه کردن
- آبریزش بینی
- آبریزش وخارش چشم
علائم شدید آلرژی دارویی
آنافیلاکسی، یک واکنش آلرژیکی شدید و مرگبار است. علامت های آنافیلاکسی از قرار زیر اند:
- گرفتگی گلو و مجاری هوایی که باعث اختلال در تنفس می شود
- افت شدید فشارخون
- ضربان قلب ضعیف و تند
- ورم لب ها، دهان و پلک ها
- درد شکمی
- سرگیجه یا احساس سبکی سر
- تهوع، استفراغ و اسهال
- گیجی
- تپش قلب(احساس ضربان قلب شدید و تکان دهنده)
دارو هایی که باعث حساسیت میشوند
اگرچه هر دارویی می تواند باعث واکنش آلرژیک شود ، اما بعضی از دارو هایی که بیشتر با آلرژی همراه هستند شامل موارد زیر می شود:
- آنتی بیوتیک ها، مانند پنی سیلین
- مسکن ها، مانند آسپرین، ایبوپروفن (Advil، Motrin IB) و ناپروکسن سدیم (Aleve)
- داروهای شیمی درمانی برای درمان سرطان
- داروهایی برای بیماری های خود ایمنی ، مانند آرتریت روماتوئید
چگونه می توان متوجه واکنش های آلرژیک به دارو شد؟
وقتی دارویی مصرف می کنید و به آن آلرژی دارید، علائم متفاوت است. واکنش های آلرژیک به دو نوع تقسیم می شوند. بهتر است به محض ظاهر شدن آلرژی نسبت به دارو ، مصرف آن را متوقف کنید.
۱- واکنش فوری
این نوع واکنش شامل مواردی است که به محض مصرف دارو رخ می دهد. این موارد معمولاً زمانی اتفاق می افتد که شما دوز اول یا دوم را مصرف می کنید و نیم ساعت تا یک ساعت از آن گذشته است. شایع ترین آن ها واکنش های پوستی مانند کهیر و تورم لب و چشم است. با این حال، گاهی اوقات ممکن است واکنش های جدی مانند آنافیلاکسی نیز رخ دهد.
علائم و نشانه های آنافیلاکسی
برخی از علائم و نشانه های آنافیلاکسی عبارتند از:
- سفت شدن مجاری تنفسی و گلو که باعث ایجاد مشکلات تنفسی می شود
- حالت تهوع یا گرفتگی شکم
- استفراغ یا اسهال
- سرگیجه یا سبکی سر
- نبض ضعیف یا سریع
- تشنج
- افت فشارخون
- ازدست دادن هوشیاری
سایر شرایط ناشی از آلرژی به دارو
- بیماری سرمی ، که ممکن است باعث تب ، درد مفصل ، بثورات ، تورم و حالت تهوع شود
- کم خونی ناشی از دارو، کاهش گلبول های قرمز خون که می تواند باعث خستگی، ضربان قلب نامنظم، تنگی نفس و علائم دیگر شود
- بثورات دارویی همراه با ائوزینوفیلی و علائم سیستمیک (DRESS)، که منجر به بثورات، کاهش گلبول های سفید خون، تورم عمومی، تورم غدد لنفاوی و عود عفونت هپاتیت خفته است
- التهاب در کلیه ها (نفریت)، که می تواند باعث تب، خون در ادرار، تورم عمومی، گیجی و سایر علائم شود.
۲- واکنش های تاخیری
واکنش های تأخیری معمولاً روی پوست تأثیر می گذارند. شایع ترین آن بثورات است که ممکن است تا دو هفته پس از مصرف دارو ظاهر شود. مشخصه آن یک رنگ مایل به قرمز و خارش است که به قسمت های مختلف بدن گسترش می یابد.
این موارد کمتر اتفاق افتاده و شدیدتر است و حتی ممکن است باعث سوختگی روی پوست شود. در این موارد، ممکن است بستری در بیمارستان لازم باشد زیرا خطر مرگ وجود دارد.از بعدی دیگر واکنش دارویی را به دو دسته پیش بینی شده و غیر پیش بینی نشده تقسیم میکنند که هر کدام دلایلی دارند که در ادامه میخوانید.
واکنش پیش بینی شده
واکنش های پیش بینی شده یا نوع A بیشترین اثر آلرژیکی را دارند. آن ها بر اثر دارویی که مصرف کرده اید ایجاد می شوند و ممکن است به دلایل زیر رخ دهند:
- مصرف بیش از حد یا سمیت دارو
- عوارض جانبی دارو
- تداخل با سایر دارو ها
به طور کلی با کاهش دوز، علائم از بین می روند و می توانید در صورت نیاز بدون هیچ خطری از دارو استفاده کنید.
واکنش غیر قابل پیش بینی
نوع دیگری از واکنش که ممکن است رخ دهد، واکنش های اصطلاحاً غیر قابل پیش بینی یا نوع B است. این واکنش ها مربوط به عدم تحمل دارو یا واکنش های شبه آلرژیک است. دارو هایی که بیشتر با این نوع آلرژی در ارتباط هستند، عبارتند از:
- آسپرین
- رنگ های مورد استفاده در آزمایش های تصویربرداری (محیط رادیو کنتراست)
- افیون برای معالجه درد
- بی حس کننده های موضعی
واکنش شبه آلرژیک واکنشی است که در آن، مصرف دارو باعث ایجاد آلرژی شده و علائم مشخصی دارد. با این حال، هیچ پایه ایمونولوژیکی برای اثبات آن وجود ندارد.
نکات مصرف دارو
- هنگام مصرف دارو و بروز حساسیت در مراجعه به پزشک تاریخچه مصرف دارو را به‌طور دقیق بیان کنید،
- گاهی بسیاری از داروهای گیاهی یا مسکن‌ها عامل حساسیت‌زا هستند.
- برای واکنش‌های حساسیت داروی هیچ تست پوستی باارزشی وجود ندارد.
- تست‌های خونی فقط برای برخی از آنتی‌بیوتیک‌ها وجود دارد.
- بیشتر متخصصان اولین قدم برای مبارزه با حساسیت را دوری از ماده حساسیت‌زا عنوان میکنند.
- اگر بتوان عامل حساسیت‌زا را پیداکرده و به همین ترتیب از آن دوری کرد دیگر نیازی به دارو نخواهیم داشت.
- مصرف داروهای ضدحساسیت مشکلی را حل نخواهد کرد، فقط درمان تسکینی است.
- در برخی مواقع پزشک دارویی که قبلا موجب بروز عوارض جانبی برای فرد شده را برای او تجویز می‌کند،
- اما به ندرت دارویی را تجویز می‌کند که فرد در گذشته نسبت به آن حساسیت نشان داده است.
- بنابراین هنگام ویزیت پزشکان به آنها سابقه حساسیت دارویی خود را اطلاع دهید.
- آلرژی‌های غذایی برای آنهایی که دچار واکنش‌های شدید حساسیتی میشوند، مهم است.
- گرده گیاهان و سایر اجزای گیاهی حساسیت‌زا از علل شایع حساسیت‌های فصلی هستند،
- این احتمال وجود دارد که عامل حساسیت‌زا در خانه وجود داشته باشد و در خانه ماندن موجب
- تشدید حساسیت فرد شود بنابراین باید تلاش شود تا خانه از تهویه مناسب برخوردار باشد.
- درصورتی که فرد سابقه حساسیت دارویی دارد با شروع علایم باید به پزشک مراجعه کند.
- برای بهبود علایم طبق دستور پزشک می‌توان از داروهای آنتی‌هیستامین استفاده کرد.
- از ترکیبات گیاهی ناشناخته (موضعی یا خوراکی) به هیچ عنوان نباید استفاده شود.
- از خاراندن ضایعات باید خودداری شود، خارش ضایعات باعث زخمی و عفونی شدن پوست می‌شود.
راه چاره؛ در صورت بروز واکنش های آلرژیک به دارو چه باید کرد؟
به محض تأیید این که یک واکنش آلرژیک دارید، باید اقدامات لازم برای درمان علائم انجام شود با این حال، بسته به اینکه یک واکنش فوری باشد یا یک واکنش تأخیری ، متفاوت است.
در واکنش های فوری، از داروهایی مانند آدرنالین، کورتیکواستروئیدها و آنتی هیستامین ها استفاده می شود و علاوه بر این، از داروهایی برای درمان علائم آسیب دیده ترین اندام هم استفاده خواهد شد که این داروها شامل گشاد کننده برونش و کاردیوتونیک هستند.با این حال، در واکنش های غیر فوری یا تاخیری درمان اساساً بر اساس استفاده از کورتیکواستروئید ها است. در کل دارویی که تجویز می شود، به علائم آن بستگی دارد به طور مثال؛ در مورد درماتیت تماسی، آن ها به صورت موضعی استفاده می شوند.
نظرات