علت ترس کودکان از تاریکی چیست و چگونه آن را از بین ببریم؟

صرف نظر از اینکه ترس کودکان از کجا نشات می گیرد، والدین می توانند گام هایی را برای کاهش و در نتیجه از بین بردن استرس و اضطراب در کودکان بردارند. در این مقاله به بررسی ترس در کودکان و اقداماتی برای رفع آن می پردازیم.

ترس از تاریکی

به ترس از تاریکی نیکتوفوبیا گفته می‌شود. برای برخی از افراد ترس از تاریکی می‌تواند علائم بسیار شدیدی ایجاد کند. ترس از تاریکی غالباً از کودکی شروع می‌شود و به عنوان بخشی طبیعی از رشد تلقی می‌شود. یک مطالعه که توسط دانشگاه سنت لئو در فلوریدا انجام شد نشان داد علت ایجاد ترس از تاریکی بیشتر به دلیل از دست دادن محرک‌های بینایی در تاریکی است. به همین دلیل ساده که ما نمی‌توانیم آنچه که در اطرافمان هست را ببینیم دچار ترس می‌شویم.

همین ترس می‌تواند علائمی همچون اضطراب و افسردگی را ایجاد کند. زمانی ترس به یک فوبیا تبدیل می‌شود که بیش از حد، غیرمنطقی و روزانه (مکرر) باشد. در حالی که بسیاری از ترس‌ها طبیعی هستند، اما اگر به یک مشکل روزانه و مکرر تبدیل شود و بر روی الگوهای خواب فرد تاثیر ‌بگذارد وقت آن است که به روانشناس مراجعه کنید.

علت ترس کودکان از تاریکی

دانشیار دانشکده روانشناسی دانشگاه دیکین، دکتر جید شین می‌گوید سنی که ترس از تاریکی آغاز می‌شود می‌تواند متفاوت باشد، اما کودک معمولاً از حدود سه سالگی در معرض طیف وسیعی از محرک‌ها قرار می‌گیرد. در سن سه الی چهار سالگی، بسیاری از کودکان تلویزیون نگاه می‌کنند و به عکس کتاب‌ها دقت می‌کنند. این کارها می‌تواند تخیلات کودکان را فعال کند. نگرانی‌های اصلی زمانی به وجود می‌آید که آن‌ها در معرض تصاویر و کارتون‌های ترسناکی که هیولاها و سایر موارد ترسناک را نشان می‌دهد باشند. در این سنین این نوع ترس ممکن است روندی طبیعی از رشد کودک به شمار بیاید.

همچنین ترس از ارواح، هیولاها، تنها خوابیدن و صداهای عجیب و غریب امری طبیعی است. برای بسیاری از کودکان، خوابیدن با چراغ مطالعه یا چراغ خواب تا زمانی که ترس را پشت سر بگذارند می‌تواند کمک کننده باشد. زمانی که ترس از تاریکی مانعی همیشگی برای خوابیدن می‌شود، باعث ترس و اضطراب همیشگی می‌شود و یا تا بزرگسالی ادامه پیدا می‌کند ممکن است فرد به نیکتوفوبیا مبتلا شده باشد. از دیگر عللی که می‌توان باعث ایجاد ترس در کودکان شود می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• والدین مضطرب:برخی از کودکان یاد می‌گیرند که با دیدن اضطراب والدین در مورد برخی مسائل باید بترسند.
• والدینی که بسیار مراقب کودکشان هستند:برخی از کودکان اگر بسیار به والدین خود وابسته شوند ممکن است دچار اختلال اضطراب فراگیر شوند.
• وقایع استرس‌زا:تراما هایی مانند آسیب دیده‌گی یا تصادفات می‌توانند کودک را دچار ترس‌های شدیدی کنند.
• ژنتیک:برخی از کودکان بیش از سایر افراد در مقابل ایجاد ترس آسیب پذیرتر هستند و این امر می‌تواند به دلیل ژنتیک کودک نیز باشد.

علائم ترس از تاریکی کودک

• این علائم بیشتر از ۶ ماه در فرد ادامه دارند و در عملکرد وی در زندگی اجتماعی و روابط بین فردی و شغلی تاثیر منفی می گذارد.
• اضطراب افراطی در هنگام مواجهه با جاهای تاریک.
• ایجاد علائم جسمانی و روانی ترس مانند بالا رفتن ضربان قلب و احساس دلهره شدید بلافاصله بعد از مواجه شدن با مکان تاریک.
• تلاش بسیار زیاد برای عدم مواجهه با جاهای تاریک.
• لکنت زبان و ناخن جویدن
• شب ادراری و اختلال در خواب
• گوشه گیری، کم رویی و ناتوانی در تصمیم گیری
• کودکی که از تاریکی می ترسد و با شروع شب و تاریک شدن هوا بی قرار می شود، ممکن است بهانه بگیرد و مدام به والدین بچسبد.
• همچنین ممکن است مشکلات جسمانی نظیر دل درد را بهانه کند تا بتواند پیش پدر مادر خود بماند و در اتاق آن ها بخوابد.

فوبیای تاریکی می تواند بر کیفیت خواب کودک اثر بگذارد، با ادامه این شرایط ممکن است دچار اضطراب و افسردگی و دیگر اختلالات روانی و جسمانی شود که تمام این ها بر کیفیت زندگی فرد تاثیر می گذارد.

راهکارهای از بین بردن ترس از تاریکی در کودکان

۱- در برابر این ترس کودک با او همدردی کنید و شب ها قبل از خواب با صدایی آرام با او حرف بزنید؛ قصه یا داستان بخوانید.
2- سعی کنید از بازی هایی که می تواند در تاریکی انجام داد مانند درآوردن سایه حیوانات بر روی دیوار، ترس کودک از تاریکی را کاهش دهید.
3- می توانید توی اتاق فرزندتان استیکر های شبرنگ بچسبانید به سقف اتاقش تا یه مقدار روشن شود.
4- لازم است والدین در مورد ترس کودک با او صحبت کنند، از او بخواهند تعریف کند چه چیزی در ذهنش می گذرد و دقیقا از چه چیزهایی می ترسد. صحبت در مورد ترس و اضطراب تا حد زیادی کودک را آرام می کند. همچنین شناخت علت ترس برای کمک به حل مشکل ضروری است.
5- باید در اتاق فرزندتان یه نور کوچکی روشن باشد مثل چراغ خواب، چراغ خواب ها انواع مختلفی دارند مثل چراغ خواب ماه یا ستاره، یا چراغ خواب های رنگاورنگ.
6- کودکان می توان از یک وسیله که برای آنان آرام بخش است و کودک به آن علاقه خاص دارد مثل پتوی نرم، عروسک مورد علاقش و… استفاده کرد که کودک موقع خواب با آن آرام تر شود و احساس ایمنی بیشتری کند.
7- بهتر است موقع خواب دست کودکتان را بگیرید تا احساس امنیت کند.
8- باید به پزشکی مراجعه کنید که قشنگ بتواند کودکمان را درک کند و با مهربانی با او برخورد کند و حتما باید سابقه اش را هم نگاه کنید.
9- به فرزند خود نشان دهید که ترس او را درک می کنید، اما لزوماً آنها را با او شریک نشوید.
10- به آنها اطمینان دهید که ایمن هستند. توضیح دهید هیچ چیز به عنوان هیولا و دزد وجود ندارد.

۱۱- سعی نکنید با بازرسی در کمد یا زیر تخت به کودک خود اطمینان دهید؛ زیرا این امر ممکن است به کودک پیشنهاد دهد که فکر می کنید هیولاها میتونن اونجا باشن.
12- اگر فرزند شما به دلیل احتمال وجود مزاحمان از تاریکی می ترسد، ممکن است به شما کمک کند اقدامات امنیتی اطراف خانه مانند قفل ها را نشان دهید.
13- دریابید که ترس آنها از تاریکی ناشی از نگرانی های دیگر است. به عنوان مثال، برخی از کودکان ممکن است از جدایی یا مرگ پدرو مادر خود ترس داشته باشند و این اضطراب هنگامی که در تاریکی تنها هستند، بدتر می شود. در مورد چنین مسائلی با فرزند خود حرف بزنید.
14- از فرزندتان درمورد اینکه چه چیزی احساس امنیت بیشتری در او ایجاد می کند، از خودش بپرسید یا خودتان پیشنهاد دهید.
15- مطمئن شوید که عادت تماشای تلویزیون و مطالب خواندن آنها متناسب با سن آنها است. فیلم های خبری، فیلم ها یا کتاب های ترسناک می توانند کودک را به راحتی بترسد.
16- ورزش منظم به کاهش سطح استرس کمک می کند. اطمینان حاصل کنید که کودک شما در طول روز فعالیت بدنی زیادی دارد.
17- در مورد ترس فرزندتان در مقابل او یا افراد دیگر حرفی نزنید.
18- ترس آنها را مسخره نکنید و آنها را کوچک نکنید.
19- کتاب های زیادی در زمینه کنترل ترس در دوران کودکی وجود دارد، هم برای والدین و هم برای کودک که می توانید مطالعه کنید.
20- رفتار مثبت را تقویت کنید. به کودکتان اجازه دهید گام های کوچکی در جهت غلبه بر ترس خود بردارد و از هر موفقیتش تعریف کند. هر زمان که فرزندتان حتی یک قدم مثبت برداشت، به او پاداش دهید. کودکان نوپا به خوبی به سیستم های پاداش ساده مانند برچسب ها یا مهرهای موجود در نمودار دیواری پاسخ می دهند.

ترس از تاریکی کودک سه ساله

معمولا ترس از تاریکی در سن ۳ سالگی بیشتر دیده می‌شود و دلیل این امر این است که کودک سه ساله نمی‌تواند میان تخیلات و واقعیت تمایز قائل شود. برای حل این مشکل در کودک ۳ ساله یک ساعت خواب منظم را برای کودکتان در نظر بگیرید. داشتن یک ساعت خواب منظم می‌تواند اضطراب و ترس کودک را کاهش دهد. یا می‌توانید تا زمانی که کودک به ترس از تاریکی‌اش غلبه کند در نزدیکی او از چراغ خواب استفاده کنید.

چند توصیه به والدین

۱- کودک خود را بابت ترس هایش مسخره یا تهدید و سرزنش نکنید و از گفتن جملاتی مانند: تو دیگر بزرگ شدی، یا ببین مگر من می ترسم، پرهیز کنید.
2- کودک برای غلبه بر ترس خود باید به مهر و محبت والدین اطمینان کند و پدر و مادر باید در این خصوص هر عمل شجاعانه و کوچک او را تحسین کنند.
3- هیچ گاه کودک خود را با هم سن و سالانش مقایسه نکنید مثلا نگویید سارا را نگاه کن چه دختر شجاعی است تو هم باید مثل او باشی.