علل ، عوارض و نحوه درمان آرتروز یا سائیدگی زانو

 اُستئوآرتریت یا آرتروز، همان سائیدگی مفصل زانو، یک بیماری غیرواگیر شایع در سنین میانسالی و سالمندی و مهمترین عامل در کاهش و حتی از بین رفتن کامل تحرک افراد مبتلا و در نهایت، بروز مشکلاتی در انجام امور شخصی روزانه است.

پاها به عنوان اصلی ترین ارکان حرکتی، از مفصل‌های مختلفی تشکیل شده است که زانو، جزو مهمترین و البته آسیب‌پذیرترین این مفصل‌هاست که به دلیل کارکرد فراوان، تحمل فشار زیاد و برخی اشکالات مادرزادی و اکتسابی، حتی در سنین جوانی هم امکان وارد شدن آسیب به آن وجود دارد؛ آسیبی که عملکرد صحیح زانو را از بین خواهد بود؛ آرتروز یا سائیدگی مفصلی، رایجترین این مشکلات به شمار می‌رود.

استئوآرتریت، آرتروز یا سائیدگی زانو چرا ایجاد می‌شود

به استناد متون پزشکی، آرتروز یا ساییدگی مفصل، یک بیماری غیرواگیر پیش‌رونده بوده و عوامل مختلفی بر ابتلا به آن تاثیرگذار است؛ در این بیماری، فرد شاهد تخریب و فرسایش غضروف مفصلی و از بین رفتن این بافت لغزنده و استخوانی شدن آن خواهد بود، به طوریکه دامنه حرکت مفصل زانو کم شده و فرد دچار درد و التهاب در این ناحیه می‌شود.

غضروف بافتی‌ست بدون عروق خونی، و فاقد عصب. به دلیل آنکه خونرسانی در این بافت وجود ندارد، ترمیم خود به خودی غضروف امکان پذیر نیست و به دلیل فقدان عصب در صورت آسیب، دردی احساس نخواهد شد؛ بنابراین روند تخریب غضروف سریع و بی علامت است.

براساس مطالعات مختلف، میزان شیوع آرتروز زانو، خصوصا در گروه سنی ۶۵ سال و بالاتر، زیادتر دیده می‌شود اما این موضوع دلیل آن نیست که کودکان، نوجوانان و جوانان به این بیماری مبتلا نشوند زیرا سبک زندگی افراد، به شکل مستقیم بر ابتلا به آرتروز مفاصل، خصوصا مفصل زانو به عنوان پرکاربرترین مفصل پا، تاثیرگذار است.

به اعتقاد متخصصان، نوع نشستن افراد (دوزانو و چهارزانو و …)، فشار مداوم و طولانی به مفصل زانو، شغل و شرایط شغلی افراد، انجام حرکات ورزشی و تمرینات غیر علمی، انجام ورزشهای سخت، وارد شدن ضربه به زانو و …. ابتلا به بیماری‌های عفونی مختلف که مفاصل و عضلات را درگیر می‌کند و البته ابتلا به برخی بیماری‌های مادرزادی نظیر دفرمیتی زانوها، پای پرانتزی، پای ضربدری و …. بر ابتلا به این بیماری، تاثیر مستقیم دارد.

به گفته متخصصان ارتوپدی، این عارضه ممکن است هر یک از مفاصل بدن را درگیر کند اما شایع‌ترین مفاصل درگیر آرتروز، مفصل ران، ستون فقرات، دست و زانو است که البته به جرأت می‌توان مدعی بود که متداول ترین و ناتوان کننده ترین آرتروز، درگیر شدن مفصل زانوها است.

درمان آرتروز زانو

یک متخصص ارتوپدی و عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی شیراز در این باره گفت: آرتروز زانو یکی از شایع ‌ترین علت‌ های درد و ناتوانی حرکتی در افراد میانسال و مسن است، درد و تورم، احساس خشکی، محدودیت حرکتی و کاهش انعطاف پذیری مفصل زانو و التهاب از علائم شایع این بیماریست که می‌ تواند باعث لنگیدن فرد حین راه رفتن و همچنین لاغر و ضعیف شدن عضلات ران و ساق پا شود.

دکتر سید محمد طحامی با یادآوری اینکه ناتوانی در انجام فعالیت‌های روزمره، یکی از مهمترین عوارض آرتروز زانو، قلمداد می‌شود، فیزیوتراپی را درمان اصلی برای این بیماری ذکر و اضافه کرد: تقویت عضلات اطراف زانو و ران زیر نظر متخصص، به واسطه کمک به تقویت ماهیچه‌ها و کاهش التهاب، سبب کاهش فشار بر مفصل زانو و افزایش دامنه حرکتی مفصل خواهد شد و این موضوع، کاهش درد و ایجاد امکانی برای انجام بهتر فعالیت‌های روزمره و بهبود کیفیت زندگی است.

این عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی شیراز، با بیان اینکه مبتلایان به آرتروز، گاهی برای کاهش درد و دشواری‌های حرکتی ناشی از این بیماری، تحرک خود را کمتر می‌کنند، تمرین‌های ارائه شده از سوی فیزیوتراپیست به بیمار را عاملی مهم در کاهش سفتی و خشکی مفصل زانو و افزایش دامنه حرکتی و خم و راست شدن این مفصل مهم در بدن انسان، دانست.

طحامی با بیان اینکه به طور کلی فیزیوتراپی می ‌تواند علاوه بر بهبود فعالیت افراد و کاهش درد و تورم، سبب کاهش مصرف داروهای مسکن و ضدالتهابی شود، تاکید کرد: استفاده از داروهای مسکن و ضدالتهابی برای کاهش درد و التهاب مفصل زانو، در فاز حاد بیماری کمک کننده است؛ هر چند به دلیل عوارض جانبی مصرف طولانی مدت آنها می‌ تواند مشکلاتی را برای بیمار ایجاد کند.

تقویت ماهیچه‌ها الگوی صحیح برای کاهش عوارض 

این متخصص ارتوپدی ادامه داد: الگوی صحیح برای مبتلایان به آرتروز زانو، انجام تمرینات و ورزش‌های مناسب تجویز شده یا تحت نظر فیزیوتراپیست و پزشک متخصص است.

او با بیان اینکه هرچه درمان بیماری آرتروز سریعتر و در مراحل اولیه بیماری آغاز شود، تاثیر آن بیشتر خواهد بود، ادامه داد: با انجام تمرین ها و ورزش ‌های مناسب، ماهیچه ها تقویت شده و افراد مبتلا به آرتروز زانو امکان حرکتی بهتری را همراه با کاهش التهاب در مفصل زانو، تجربه می‌کنند.

این عضو هیئت علمی علوم پزشکی شیراز به بیماران توصیه کرد که برای دریافت این تمرینات، حتما به مراکز فیزیوتراپی دارای مجوز رسمی مراجعه و تمرین، ورزش‌های مناسب و مشاوره لازم را دریافت کنند.

او با بیان اینکه درمان جراحی برای تعویض مفصل زانو، تنها زمانی توصیه می‌شود که درمان ‌های فیزیوتراپی در کاهش درد و ناتوانی موفق نباشد، گفت: نتایج تحقیقات نشان می‌ دهد بازتوانی و آموزش تمرین ها قبل از عمل جراحی می‌ تواند به بازگشت سریع فرد به زندگی روزمره و کاهش دوره استفاده از وسایل کمکی همانند واکر و عصا بعد از عمل جراحی کمک کند.

این پزشک متخصص ارتوپدی خاطرنشان کرد: به دنبال عمل جراحی تعویض مفصل زانو، فیزیوتراپی می تواند نقش بسزایی در بهبود وضعیت بیمار و بازگشت سریعتر او به زندگی داشته باشد.

عضو هیئت علمی علوم پزشکی شیراز با تاکید بر اینکه فیزیوتراپی از همان روز یا فردای روز عمل در بیمارستان برای بیماران جراحی شده، آغاز می ‌شود، گفت: تداوم فیزیوتراپی هم در مراکز تخصصی هم در منزل ضروریست.

طحامی خاطرنشان کرد: کاهش درد، کاهش التهاب، افزایش قدرت عضلات، افزایش حرکات خم و راست کردن زانو از مهمترین اهداف بعد از تعویض مفصل زانو است که با انجام فیزیوتراپی تخصصی، به سادگی قابل حصول خواهد بود.