فرق سابقه بیمه با سابقه کار چیست؟ / تأثیر سابقه بیمه و کار بر حقوق و مزایای کارمندان در قانون ایران
سابقه کار و سابقه بیمه دو مفهوم کلیدی و مجزا در زندگی شغلی شهروندان ایرانی هستند که اغلب با یکدیگر اشتباه گرفته می‌شوند. در حالی که هر دو بر آینده شغلی و مزایای اجتماعی افراد تأثیرگذارند، تفاوت‌های اساسی در تعریف، نحوه محاسبه و اثرگذاری بر حقوق و بازنشستگی دارند.
به گزارش اول فارس، کار و تأمین اجتماعی ستون‌های اصلی زندگی عمومی شهروندان در هر کشوری محسوب می‌شوند و دولت‌ها موظف به طراحی سیاست‌ها و سازوکار‌هایی برای تضمین برخورداری عموم از این حقوق هستند. در جمهوری اسلامی ایران، قوانین مهمی نظیر قانون کار و قانون مدیریت خدمات کشوری، چارچوب حقوقی روابط کار و تعیین حقوق و مزایای کارمندان را مشخص کرده‌اند. یکی از حیاتی‌ترین تکالیف قانونی کارفرمایان، بیمه نمودن کارمندان است. عدم پرداخت حق بیمه توسط برخی کارفرمایان، افراد با سابقه کار طولانی را از داشتن سابقه بیمه محروم می‌سازد و همین امر، لزوم درک تفاوت سابقه بیمه و سابقه کار و بررسی تأثیر آنها بر حقوق را ضروری می‌سازد.
سابقه کار و سابقه کار مرتبط چیست؟
بحث سابقه کار و سابقه بیمه همواره یکی از دغدغه‌های اصلی میان کارگران و کارمندان فعال در بازار کار است.
سابقه کار
سابقه کار به مجموع زمان‌هایی اطلاق میشود که یک فرد، بدون در نظر گرفتن رشته تحصیلی یا تخصص خاص، به فعالیت شغلی مشغول بوده است. این مفهوم، صرفاً به زمان فعالیت و اشتغال اشاره دارد و لزوماً مشروط به پرداخت حق بیمه نیست.
سابقه کار مرتبط
در مقابل، سابقه کار مرتبط به فعالیتی گفته میشود که به نوعی با رشته تحصیلی، تخصص یا مهارت‌های اصلی فرد در ارتباط بوده و او را در مسیر تخصص‌گرایی یاری کرده است. به عنوان مثال، فردی با تحصیلات مدیریت، می‌تواند سابقه فعالیت در زمینه‌هایی، چون مدیریت پروژه، کارشناس اداری یا کارمندی را به عنوان سابقه کار مرتبط در نظر بگیرد، حتی اگر سوابق دیگری مانند آشپزی یا رانندگی در کارنامه کاری او وجود داشته باشد. سابقه کار مرتبط به طور مستقیم در استخدام‌های تخصصی و ارتقاء شغلی تأثیرگذار است.
سابقه بیمه چیست؟
بر اساس قانون کار، بیمه نمودن کارگران و کارمندان امری اجباری و الزامی است. همچنین، کارکنان زیرمجموعه دولت نیز طبق قانون مدیریت خدمات کشوری از مزایای بیمه برخوردار می‌شوند.
تعریف سابقه بیمه
سابقه بیمه عبارت است از مدت زمانی که حق بیمه فرد به سازمان تأمین اجتماعی (یا سایر صندوق‌های بازنشستگی) پرداخت شده است.
ممکن است فردی چندین سال سابقه کار داشته باشد، اما تنها برای چند ماه حق بیمه وی پرداخت شده باشد. در این حالت، سابقه بیمه فرد صرفاً همان مدت پرداخت حق بیمه است. سابقه بیمه نه تنها از طریق بیمه شدن توسط کارفرما حاصل میشود، بلکه شامل مواردی، چون بیمه خویش‌فرما، بیمه مشاغل آزاد، بیمه زنان خانه‌دار یا بیمه دانشجویی نیز میشود که شخص بدون کارفرما، خود اقدام به پرداخت حق بیمه کرده است.
تفاوت سابقه بیمه با سابقه کار چیست؟
اصلی‌ترین و حیاتی‌ترین تفاوت سابقه بیمه و سابقه کار در مبنای محاسبه آنها است:
ویژگی
سابقه کار
سابقه بیمه
مبنای محاسبه
مجموع بازه زمانی اشتغال و فعالیت شغلی.
مجموع مدت زمانی که حق بیمه پرداخت شده است.
الزام قانونی
صرفاً بیانگر فعالیت فیزیکی است و الزام پرداخت حق بیمه ندارد.
نتیجه یک تکلیف اجباری قانونی (پرداخت حق بیمه توسط کارفرما یا شخص).
اثر بر حقوق
تأثیر غیرمستقیم از طریق پایه سنوات و ارتقاء شغلی.
تأثیر مستقیم بر پایه سنوات و اصلی‌ترین معیار مزایای تأمین اجتماعی و بازنشستگی.
اهمیت حیاتی
مهم برای رزومه، استخدام و تعیین سطح حقوق اولیه.
حیاتی برای بازنشستگی، دریافت مستمری، خدمات درمانی و سایر مزایای تأمین اجتماعی.
ممکن است فردی از ابتدا، همزمان با شروع کار، دارای سابقه بیمه باشد (سابقه کار = سابقه بیمه)؛ اما در بسیاری از موارد، علی‌رغم داشتن سابقه کار طولانی، سابقه بیمه فرد کوتاه است. امروزه، برای استفاده از مزایای کلیدی تأمین اجتماعی (مانند بازنشستگی)، آنچه اهمیت اصلی را دارد، صرفاً سابقه بیمه است.
نحوه اعمال و تأثیر سابقه کار و بیمه بر حقوق
یکی از مهم‌ترین سؤالات برای هر شاغل این است که سابقه کار و سابقه بیمه چه تأثیری بر میزان حقوق دریافتی دارند و نحوه اعمال آنها چگونه است؟
تأثیر سابقه بیمه و کار بر حقوق (افزایش پایه سنوات)
سابقه کار و سابقه بیمه بر میزان حقوق دریافتی فرد تأثیر مهمی می‌گذارد. این تأثیر به طور مستقیم از طریق افزایش پایه سنوات اعمال میشود:
۱. پایه سنوات چیست؟
پایه سنوات مبلغی است که در پایان هر سال کاری (پس از یک سال سابقه کار یا گذشت یک سال از دریافت آخرین پایه سنوات)، به مزد و حقوق کارگر یا کارمند افزوده میشود.
این مبلغ به کارگرانی تعلق می‌گیرد که یک سال سابقه کار در همان محل را داشته باشند.
نحوه محاسبه پایه سنوات بر اساس مبلغی است که هرساله توسط شورای عالی کار تعیین و ابلاغ می‌گردد.
۲. ارتباط با سابقه بیمه و کار:
با افزایش سابقه کار و به تبع آن، افزایش سابقه بیمه (به دلیل قانونی بودن پرداخت حق بیمه)، پایه سنوات فرد نیز افزایش می‌یابد.
این افزایش در پایه سنوات، به طور مستقیم، بر مبلغ نهایی حقوق دریافتی و مزد کارگر یا کارمند در سال‌های آتی اثرگذار خواهد بود.
هرچه فرد سابقه بیمه بیشتری داشته باشد، پایه سنوات او بیشتر شده و حقوق و دستمزد وی در مجموع بالاتر خواهد رفت. این مکانیزم، پاداش قانون برای سوابق طولانی کار و وفاداری شغلی محسوب میشود.
اهمیت حقوقی
در نهایت، سابقه کار صرفاً نشان‌دهنده فعالیت است، اما سابقه بیمه، کلید طلایی دسترسی به حقوق و مزایای اجتماعی، به‌ویژه بازنشستگی و مستمری، در جمهوری اسلامی ایران است. به دلیل اهمیت حیاتی سابقه بیمه در تعیین پایه سنوات و تضمین آینده مالی، کارمندان و کارگران باید همواره بر تکلیف قانونی کارفرما مبنی بر پرداخت حق بیمه خود نظارت داشته باشند تا علی‌رغم داشتن سابقه کار طولانی، از مزایای سابقه بیمه محروم نشوند.
