فروش گیاه سمی و مرگبار «اقونیطون» به‌جای «جدوار» در عطاری‌های فارس؛ چند نفر شدیداَ مسموم شدند

به گزارش اول فارس روابط عمومی، دکتر «محمدجواد خشنود» معاون غذا و داروی دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی شیراز با اشاره به گزارش‌های اخیر مسمومیت‌های شدید و در مواردی نیز تهدیدکننده حیات ناشی از عرضه اشتباه گیاه «جدوار» در برخی عطاری‌ها، تأکید کرد: در حوزه سلامت مردم کوچک‌ترین خطایی موجه نیست و هرگونه سهل‌انگاری در عرضه گیاهان دارویی، پذیرفتنی نخواهد بود.

وی افزود: در بررسی‌های آزمایشگاهی انجام‌شده روی نمونه‌های گیاهی ارائه‌شده با عنوان «جدوار»، متاسفانه مشاهده شده که در موارد زیادی، گیاه بسیار سمی و کشنده «اقونیطون» به‌جای گیاه «جدوار» به خریداران تحویل داده شده است که چنین اشتباهی می‌تواند در کوتاه‌ترین زمان، عوارض جدی و حتی مرگبار ایجاد کند.

دکتر خشنود ضمن هشدار جدی درباره پیامدهای این خطا اعلام کرد: از این‌ پس، نگهداری و عرضه جدوار در عطاری‌ها تنها زمانی مجاز است که گیاه، توسط یک هرباریوم معتبر شناسایی، تأیید و ثبت شده و مدارک آن در محل عطاری موجود و قابل ارائه باشد.

او با تاکید بر این موضوع که استانداردسازی عرضه گیاهان دارویی دیگر یک انتخاب نیست؛ یک ضرورت سلامت‌محور است، به خطرات «اقونیطون» اشاره کرد و افزود: اقونیطون، که در برخی مناطق با نام‌های «هلاهل»، «تاج‌الملوک» یا «قاتل‌الذئب» شناخته می‌شود، یکی از سمی‌ترین گیاهان دارویی دنیا است و کوچک‌ترین میزان مصرف خوراکی آن می‌تواند منجر به بی‌حسی، تپش قلب، افت شدید فشار خون، تشنج و حتی ایست قلبی شود. استفاده خوراکی از این گیاه حتی زیر نظر پزشک نیز با مخاطرات جدی همراه است.

معاون غذا و داروی دانشگاه علوم پزشکی شیراز مسوولیت عطاری‌ها و واحدهای عرضه گیاهان دارویی را در این زمینه حائز اهمیت ویژه برشمرد و گفت: تمامی عطاری‌ها موظف‌ هستند تنها در صورت تأیید هرباریوم، اقدام به عرضه جدوار کنند؛ در غیر این صورت عرضه این گیاه تخلف محسوب می‌شود و با آن برخورد قانونی می شود.

توصیه مهم به مردم

دکتر خشنود با توصیه اکید به مردم در زمینه خرید گیاهان دارویی از مراجع معتبر نیز توصیه کرد: لازم است گیاهان دارویی تنها از عطاری‌های معتبر تهیه و در صورت مشاهده هرگونه علامت مانند تهوع، اسهال، سرگیجه، بی‌حسی یا تپش قلب پس از مصرف گیاهان، مصرف قطع و به مراکز درمانی مراجعه شود.

وی سلامت مردم را اولویت نخست مجموعه دانشگاه علوم پزشکی شیراز خواند و از مردم، عطاری‌ها و فعالان حوزه طب سنتی خواست تا با حساسیت و دقت بیشتری نسبت به شناسایی و عرضه گیاهان دارویی اقدام کنند.، چرا که کوچک‌ترین خطا در این زمینه می‌تواند جان انسان‌ها را به خطر بیندازد.

جدوار چیست؟

معاون غذا و داروی دانشگاه علوم پزشکی شیراز با معرفی گیاه جدوار با نام علمی Curcuma zedoaria نیز گفت: این گیاه از خانواده زنجبیلیان و در متون طب سنتی ایران بسیار شناخته‌شده است؛ ابن‌سینا آن را «پادزهر همه سموم» معرفی کرده و زکریای رازی از نقش آن در تقویت قلب و حتی رفع سفیدی مو نام برده است. در منابعی مانند «مخزن‌الادویه» و «قرابادین کبیر»، از حب جدوار برای بهبود بینایی، پاکسازی بدن از سموم، بهبود کیست و سنگ کلیه و کمک به درمان فلج یاد شده است. اثرگذاری جدوار اغلب ناشی از ترکیبات فعال آن مانند کورکومین، فلاونوئیدها، روغن‌های فرار و ترپن‌ها است. این گیاه خواص ضدالتهابی، آنتی‌اکسیدانی و محرک گوارشی داشته و در تسریع گردش خون، تسکین عفونت‌ها و حتی کمک به ترک اعتیاد مؤثر ذکر شده است.

چرا اقونیطون خطرناک است؟

دکتر خشنود اضافه کرد: اقونیطون (Aconitum napellus) گیاهی با گل‌های آبی و ارغوانی و یکی از مرگبارترین گیاهان دارویی جهان است. در فرهنگ برخی مناطق مواردی از مصرف سنتی آن ثبت شده، اما استفاده خوراکی آن به‌هیچ‌وجه ایمن نیست و می‌تواند منجر به نارسایی قلبی و تنفسی شود. سم موجود در ریشه اقونیطون به دلیل داشتن مقادیر زیادی از ترکیبات آلکالوئید سود اکونیتین به شدت کشنده است.