مطالعات پژوهشگران نشان می دهد که زمین در دشت شیراز فرونشست حداقل ۲۰ سانتی متری داشته است که جای نگرانی و اتخاذ تصمیمات ویژه از سوی متولیان امر دارد.
مهر: پیش از این اعلام شده بود که فرونشست زمین در فارس همچنان در سطح جهان رکورددار است و از وضعیت بحرانی نیز بدتر تخمین زده شده بود و کارشناسان ضمن هشدار در این رابطه اعلام کرده بودند که وضعیت فرونشست در برخی از دشت‌ها به ویژه دشت مرودشت بحرانی است.
وضعیت فرونشست در دشت شیراز نیز بهتر از شهرستان مرودشت نیست و کارشناسان بر این باورند که در صورت ادامه این روند، وضعیت فرونشست در مرکز استان نیز نگران کننده خواهد بود.
طی چند سال گذشته مطالعات زیادی از سوی دانشگاهیان پیرامون بررسی وضعیت فرونشست در دشت‌های مختلف استان فارس از جمله مرودشت و شیراز انجام شده و نتایج نشان دهنده وضعیت بحرانی در برخی از دشت‌های استان است.
بر اساس مطالعاتی که دانشگاه شیراز بر روی دشت شیراز انجام داده است زمین حدوداً ۲۰ الی ۳۰ سانتی متر در برخی از نقاط این شهر فرونشست داشته که نگران کننده است. البته کارشناسان بر این باورند به دلیل اینکه این فرونشست‌ها توسط مردم عادی قابل مشاهده نیست آنها در جریان وضعیت نگران کننده قرار نمی‌گیرند اما لازم است که دستگاه‌های ذی ربط هر چه سریع‌تر به این موضوع ورود کنند و از برداشت بی رویه آب جلوگیری کرده تا شرایط در دشت شیراز از این بدتر نشود.
مدیر مرکز زمین شناسی و اکتشافات معدنی جنوب کشور با اشاره به وضعیت فرونشست در دشت شیراز توضیح داد: نرخ میانگین سالانه فرونشست زمین در شیراز را حدود هفت سانتی متر در سال در بخش جنوب شرقی شیراز است و این میانگین در دشت مرودشت که دارای بالاترین نرخ در فارس بود ۱۷ سانتی متر است.
طهمورث یوسفی با اشاره به اینکه در دشت شیراز دو نمونه نشست وجود دارد، بیان کرد: اولین نوع فرونشست در بخش‌هایی است که سطح آب زیر زمینی بالاست و به وسیله زهکشی سطح آب را پایین آورده‌اند مثل منطقه پشم شیشه، والفجر، و احمد آباد در این منطقه به خاطر زهکشی و داشتن رسوبات ریز دانه نشست ایجاد شده است.
وی ادامه داد: بخشی دیگری از فرو نشست مربوط به جنوب شرق شیراز از حاشیه دریاچه مهارلو تا فرودگاه است، در این منطقه نشست‌ها طوری است که حدود هفت سانتی‌متر زمین افت ارتفاع پیدا کرده و به صورت تغییر ارتفاع قائم است و زمین به طور قائم نشست کرده است.
مدیر مرکز زمین شناسی و اکتشافات معدنی جنوب کشور به مخاطرات فرونشست اشاره کرد و افزود: در چند سال گذشته فرو نشست باعث ایجاد چند فروچاله کوچک در قسمت شرقی دریاچه مهارلو شده و در قسمت جنوب دریاچه هم به علت خشک شدن چشمه‌های آب شیرین حاشیه جنوبی با متصاعد شدن گازهای متان از زمین شروع به خودسوزی کرد.
برداشت آب از عمق ۲۰۰ متری زمین
یوسفی گفت: متأسفانه برخی از ذخایر آب‌های زیر زمینی که برای کشاورزی برداشت می‌شود از عمق ۲۰۰ متری است که در دشت‌های مثل مرودشت حتی برداشت آب از عمق‌های بیش از ۳۰۰ متری انجام می‌شود و این‌ها آب‌هایی است که طول عمر هزار ساله دارند و یعنی هزار سال طول کشیده تا این آب‌ها در سفرهای زیر زمینی جمع شوند و آب‌های زیر زمین را تشکیل دهند و در حال حاضر از آب‌های استراتژیک، آب‌هایی که می‌توان اسم آن را آب‌های فسیلی گذاشت، برداشت می‌شود که این موضوع نگران کننده است.
وی خواستار مدیریت منابع آب شد و بر لزوم جلوگیری از برداشت بی رویه آب تاکید کرد و ادامه داد: در این راستا باید نظارت بیشتری انجام و از کشت محصولات پر آب جلوگیری شود.
پدرعلم آب شناسی ایران و پژوهشگر، زمین شناس و عضو هیئت علمی دانشگاه شیراز پیرامون وضعیت فرونشست در دشت شیراز توضیح داد: طی چند سال اخیر مطالعات زیادی از سوی دانشگاه شیراز بر روی وضعیت فرونشست در دشت شیراز و سایر دشت‌های استان انجام شده است.
عزت الله رئیسی با اشاره به اینکه جلوگیری از فرونشست فقط با کارهای مطالعاتی شدنی نیست، ادامه داد: بر اساس مطالعات انجام شده در دشت شیراز زمین بین ۲۰ الی ۳۰ سانتی متر فرونشست داشته که این آمار نگران کننده است.
فرونشست‌ها برای مردم قابل مشاهده نیست
وی افزود: این میزان فرونشست قابل مشاهده نیست بلکه برای دیدن آن باید تصاویر ماهواره‌ای را دید بر همین اساس چون قابل مشاهده نیست مردم نمی‌توانند بحران ناشی از این برداشت‌های بی رویه آب در نقاط مختلف استان به ویژه دشت شیراز و مرودشت را احساس کنند.
پدر علم آب شناسی ایران بیان کرد: بر اساس مطالعات صورت گرفته از سوی پژوهشگران دانشگاه شیراز متأسفانه وضعیت فرونشست در برخی از نقاط این شهر زیاد و در برخی نقاط کم است و عمدتاً این نوع فرونشست‌ها در ساختمان‌ها و جاده‌ها مشاهده می‌شود.
رئیسی در بخش دیگری از سخنان خود به فرونشست قنات‌های قدیمی نیز اشاره کرد و گفت: بخشی فرونشست‌ها مربوط به قنات‌های قدیمی است این قنات‌ها در شمال شرق شیراز قرار دارند که اگر شناسایی نشوند و روی آنها ساخت و ساز انجام شود می‌تواند روی استحکام سازه‌ها تأثیر بگذارد و پدیده‌ای با عوارضی چون عوارض فرونشست ایجاد کند.
وی با اشاره به پایین افتادن سطح آب و آبخوان‌ها در شهر شیراز افزود: برای پیشگیری از نشست تنها راه، جلوگیری از افت سطح آب زیرزمینی است که مستلزم مسدود کردن چاه‌های غیرمجاز، نصب کنتور هوشمند برای کنترل برداشت آب، افزایش راندمان آبیاری، عدم حفر چاه جدید و جلوگیری از کف شکنی چاه‌های موجود است.
به نظر می‌رسد برای برون رفت از مشکلات ناشی از فرونشست باید متولیان امر نسبت به اتخاذ تدابیر لازم اندیشه کنند تا وضعیت از چیزی که هست بحرانی‌تر نشود.
باهر
تاریخ : ۲۹ - دی - ۱۴۰۰
بخشی از اب اشامیدنی مردم شیراز از چاه های عمیقی هست که در دشت شیراز حفر شده است و این موارد تاثیر زیادی روی فرونشست رمین شیراز دارد.لذا اول باید فکری برای تامین اب اشامیدنی این بخش از شهر شیراز را نمود و گرنه خودکرده را تدبیر نیست.