محدوده حریم چشم‌انداز فرهنگی پاسارگاد، ازجمله محوطه‌های مهم کشور به حساب می‌آید که با وجود ثبت ۱۵۰ محوطه تاریخی آن، هنوز صدها محوطه تاریخی شناسایی شده دارند که جایی در فهرست میراث ملی ندارند.
به گزارش خبرنگار ایلنا، در محدوده میراث جهانی پاسارگاد شاهد ثبت ۱۵۰ محوطه تاریخی هستیم که بیشتر این محوطه‌ها تاکنون فاقد هرگونه تابلوی معرفی بودند تا حدود عرصه و حریم حفاظتی را مشخص کند. در این راستا به جهت حفاظت کارآمد از محوطه‌های باستانی ثبت شده در فهرست میراث ملی ایران که در محدوده حریم چشم‌انداز فرهنگی پاسارگاد قرار گرفته‌اند، طرح تعیین عرصه و حریم حفاظتی مقدماتی به همراه ساخت و نصب تابلوهای آگاهی رسان و هشداردهنده به اجرا درآمد.
حمید فدایی (مدیر سابق محوطه جهانی پاسارگاد) که این طرح در زمان مدیریت او بنیان گذاشته شد، در این خصوص گفت: این تابلوها در پاسارگاد نصب شده‌اند. می‌دانید که بسیاری از محوطه‌های ما ثبت شده‌اند اما تابلوهایی برای معرفی این آثار وجود ندارد. از این رو وقتی تعرضی به این محوطه‌های باستانی انجام می‌شود و نسبت به آن شکایت می‌کنیم، اولین موضوعی که گفته می‌شود این است که چرا عرصه یا محوطه تابلو معرفی ندارد.
او ادامه داد: بسیاری از محوطه‌های تاریخی شواهد روشنی دال بر تاریخی بودن و ثبت در فهرست میراث ملی را ندارند، چراکه ممکن است در قالب تپه باستانی نباشند یا عناصری مانند داده‌های سفال در آنها مشخص نباشد، از این رو بر آن شدیم تا در نخستین فاز، ۸۰ محوطه‌ای که دارای اولویت بود را انتخاب کنیم. برای این محوطه‌ها متن معرفی و راهنما تهیه کردیم.
به گفته فدایی، برای تهیه و نصب این تابلوها از اعتبارات سال ۹۶ استفاده شده. این تابلوها در ابعاد بزرگ حدود یک در یک و نیم متر هستند و نوشته‌های آن با برش لیزری انجام شده. اعتباری که برای تهیه این تابلوها در نظر گرفته شده حدود ۱۰۰ میلیون تومان است و مبلغی حدود ۳۵ میلیون تومان نیز برای نصب آن ارائه شده است.
این فعالیت در زمان مدیریت فدایی آغاز شد و در زمان افشین ابراهیمی (مدیر جدید پایگاه میراث جهانی پاسارگاد) به پایان رسید. تاکنون فقط برای ۸۰ محوطه تاریخی محدوده حریم چشم‌انداز فرهنگی پاسارگاد نصب تابلوهای آگاهی‌رسان و هشدار دهنده انجام شده، این درحالی است که بیش از ۱۵۰ محوطه تاریخی در این منطقه قرار دارد. درواقع می‌توان گفت تاکنون فقط نیمی از این محوطه‌ها دارای تابلوی معرفی شده‌اند تا ضمن کاستن از تعرض‌ها و دخل و تصرف‌های ناخواسته در صورت وقوع تعرض عامدانه به محدوده آنها مورد پیگیری قانونی قرار گیرند.
تمام این صحبت‌ها درحالی مطرح می‌شود که تاکنون بیش از ۲۰۰ محوطه تاریخی دیگر نیز در پاسارگاد شناسایی شده اما نه تنها تابلوی معرفی ندارند بلکه هنوز در فهرست آثار ملی به ثبت نرسیده‌اند.
معدن الماس‌بری، عرصه و حریم مصوب ندارد
افشین یزدانی (مشاور طرح تعیین عرصه و حریم حفاظتی مقدماتی و نصب تابلوها و مشاور حریم پاسارگاد) درخصوص نصب تابلوها گفت: قبل از نصب این تابلوها، این محوطه‌ها مورد مطالعه قرار گرفتند و پرونده‌های ثبتی آثار به عنوان پیشینه مطالعات باستان‌شناسی مورد بررسی قرار گرفت. در رابطه با هر اثر، محوطه‌های مورد نظر به جهت شناسایی محدوده عرصه و حریم حفاظتی پیرامونی مورد بررسی و بازدید میدانی قرار گرفتند. در نهایت سعی شد باتوجه به ماهیت حفاظتی تابلوها در بیرون از عرصه و در حریم حفاظتی اثر نصب شوند، تا بتوان جدای از عرصه اثر از هرگونه دخل و تصرف در حریم‌های پیرامونی اثر نیز جلوگیری کرد.
یکی دیگر از عوامل تعیین‌کننده در مکان‌یابی محل نصب تابلوهای آگاهی‌رسان و هشداردهنده، انتخاب حاشیه مسیرهای دسترسی به عرصه آثار است. مکان‌هایی که مورد بیشترین بازدید توسط افرادی که از منطقه عبور می‌کنند، قرار گیرد.
او با اشاره به تعرض‌هایی که به معدن الماس بری کوه تنب کرم سیوند، شده است، گفت: ۳ بهمن ماه نیز به روال عادی کار برای نصب تابلوها رفته بودیم و نصب تابلو برای معدن الماس بری کوه تنب کرم سیوند نیز در برنامه ما قرار داشت چراکه این معدن تاریخی در فهرست میراث ملی به ثبت رسیده و جدای از آن پشت پرده فعالیت‌های عظیم معماری باستان در پاسارگاد و تخت جمشید به شمار می‌رود.
یزدانی ادامه داد: با وجود ثبت ملی این معدن، هنوز عرصه و حریم مصوب ندارد. به دلیل عدم وجود یک عرصه و حریم مصوب اختصاصی در سالیان اخیر شاهد دخل و تصرف و تملک‌های متعدد در حریم بلافصل اثر به شکل تملک اراضی، برداشت گسترده شن و ماسه و تصرف و تغییر کاربری دامنه‌های کوهستان تنب کرم هستیم.
نظرات