فیلم دیده نشده اولین مجمتع آپارتمانى باستانی جهان در استان فارس

دژ ایزدخواست یا بنای قلعه ایزدخواست یکی از آثار تاریخی استان فارس مربوط به دوره ساسانیان است و در شمال ایزدخواست و در ۶۰ کیلومتری شمال آباده واقع شده‌است. این قلعه نخستین آپارتمان نشینی در جهان را دارا است .

اول فارس: مجموعه قلعه با شماره ثبت آثار ملی ۹۸۰۰ در تاریخ ۱۱ شهریور ۱۳۸۲ در آثار ملی ایران به ثبت رسیده‌است .چهارطاقی درون این قلعه در سال ۱۳۲۷ با شمارهٔ ثبت ۳۷۶ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده‌است.

این دژ نخستین بنای طبقاتی دنیا و بعد از ارگ بم، بزرگترین سازه خشتی دنیا محسوب می شود.

این دژ باستانی را که با نام‌های دیگری همچون قلعه سرسنگ یا قلعه کهنه نیز می‌خوانند در شرق جاده اصفهان به شیراز قرار دارد و نخستین اثر تاریخی دوره ساسانیان که پس از ورود به خاک فارس می‌توان نام برد.ین دژ همسانی بسیاری به ارگ بم کرمان دارد

قرار گرفته بر صخره اى با ارتفاع حدود پانزده متر نزدیک ایزدخواست شهرستان آباده استان فارس .ارتفاع صخره نفوذ به این دژ را غیر ممکن میکرد و به علت وسعت کم داخل دژ مردمان مجبور به ساخت سازه هاى طبقاتى ( آپارتمانى ) از ٣ تا ٧ طبقه شدند.

جالب آنکه تا حدود ١۵٠سال قبل مسکونى بوده و به مرور و با برقرارى امنیت ، ساکنین به کمک مصالح این قلعه از جمله تیرهاى چوبى اقدام به ساخت خانه هایى در خارج قلعه کردند که شوربختانه این اقدام منجر به تخریب قلعه شد.
این قلعه چونان کشتى به گل نشسته ای در ورودى استان فارس نزدیک اتوبان جدیدالاحداث منتظر بازدیدکنندگان است تا با دیدنش به شکوه گذشتگان پی ببرند.آتشکده این دژ اولین آتشکده ای بود که توسط مسلمانان به مسجد تبدیل شد.

سازندگان این دژ باستانی از عوامل طبیعی بیشترین بهره را برده‌اند و شهر خود را روی یک صخره رسوبی بزرگ بر پا ساخته‌اند که از سه سوی رو به پرتگاهی با بلندای ۶ تا ۱۵ متر دارد و تنها از یک سو که کمابیش همسطح زمین است و تنها راه درونشد به دژ را در خود جای داده‌است که دری کوچک در ضلع جنوبی دژ است. همین عامل مایه آسودگی و امنیت دژ و دژنشینان درون آن شده و راه دستیابی دشمن به درون دژ را را نشدنی می‌کرده‌است.

بلندای این دژ قلعه استوار از کف زمین‌های پیرامونی با در نظر گرفتن ساختمان‌های آن بیشینه پنج طبقه نزدیک به ۲۲ متر می‌رسد. اندازه ضلع شمالی دژ نزدیک به ۱۰ متر و ضلع جنوبی ۷۰ متر است و درازای دژ که خیابان اصلی است از آغاز تا پایان آن ۳۳۲ متر می‌باشد. بر پایه دیدگاه کارشناسان باستان‌شناسی چگونگی معماری ساختمان‌های قلعه به دوران پیش از اسلام و دوره ساسانیان بازمی‌گردد.

در درون دژ خانه‌های بسیار کوچک با کوچه‌های بسیار تنگ و باریک دیده می‌شود. خانه‌های درون دژ حیاط نداشته‌اند و پشت بام طبقه یکم در واقع حیاط طبقه دوم بوده‌است. همچنین با بکاربردن چوب اضافه سقف‌ها، برای خانه‌های پیرامونی حصار قلعه بالکن ساخته‌اند که آثار آن هنوز هم به چشم می‌خورد.

در پیرامون ایزدخواست چندین قلعه دیرینه و برماندهایی از یک سد تاریخی و کاروانسرایی از دوره صفوی بر جای مانده‌است.