عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام در حساب کاربری خود در اینستاگرام نوشت: لاله‌های جوانمان در پرواز P2752 پرپر شدند و غم تمام وجودم را فرا گرفته است.
به گزارش اول فارس| سیاست داخلی: ، متن یادداشت اینستاگرامی محمدباقر قالیباف به شرح زیر است:
بهت‌زده‌ام از این فاجعه؛ لاله‌های جوانمان در پرواز P2752 پرپر شدند. غم تمام وجودم را فرا گرفته است. جز تسلیت به خانواده‌های داغدارشان چه می‌توانم بگویم. خدایا به همه مردم ایران خصوصاً خانواده‌های عزیز این فرزندان رشید ایران در سوگ آنها صبر و آرامش عطا فرما و همه آن عزیزان را با بهترین بندگانت همنشین کن. اندوه و بهت باهم راه گلو را بسته‌اند.
همه‌چیز درباره سامانه «تور ام-۲»/پدافند موشکی که به اشتباه هواپیمای اوکراینی را سرنگون کرد
انهدام یک پهپاد کوچک هرمس اسرائیلی در یکم شهریورماه سال ۱۳۹۳ که از خاک جمهوری آذربایجان بلند شده بود توسط همین این سامانه صورت گرفت.
حادثه سقوط هواپیمای مسافربری خط تهران -کیف یا پرواز اس پی ۷۵۲ که بامداد چهارشنبه ۱۸ دی ۹۸ در اطراف تهران رخ داد با بیانیه ستاد کل نیروهای مسلح روشن شد که با شلیک اشتباه پدافند موشکی روی داده است.
بر اساس این گزارش در ادامه با این پدافند موشکی به نام سامانه های تور-ام-۱ آشنا می شوید.
سامانه های تور-ام-۱
تور-ام-۱ سامانه دفاع هوایی کوتاه برد، ارتفاع پایین و تمام متحرک است. این سامانه برای درگیری مؤثر با انواع اهداف هوایی ازجمله هواپیماهای بال ثابت و بالگردهای سرنشین دار و بی‌سرنشین، موشک‌های کروز و حتی بمب‌ها و موشک‌های رهاشده از هواپیماها در تمام شرایط آب و هوایی ساخته شده و بهره‌گیری از رایانه کنترل آتش و سامانه‌های دیجیتال و استقرار موشک‌ها به‌صورت عمودی باعث کاهش زمان واکنش سامانه شده است.
در تور-ام-۱ برای خروج موشک‌ها از پرتابگر، از روش پرتاب سرد بهره‌گیری شده و این سامانه ظرف چند ثانیه پس از اولین شلیک آماده شلیک به هدف بعدی می‌شود. موشک‌ها به‌صورت عمودی در داخل پرتابگر جای گرفته‌اند که سبب کاهش حجم مورد نیاز برای استقرار ۸ موشک می‌شود.
پس از پرتاب عمودی موشک و با ارتفاع گرفتن موشک از پرتابگر، موتورهای راکتی کوچک (تراستر) در نزدیکی دماغه
مراحل شلیک موشک از سامانه تور-ام-۲ (این فرایند مشابه تور-ام-۱ است)
وجود هر دو رادار کشف و ردگیری روی خودروی پرتابگر، ۸ موشک آماده شلیک، پرتاب به‌صورت عمودی، چابکی و مانورپذیری بالای موشک، برد کشف و ردگیری راداری به ترتیب ۲۷ و ۲۰ کیلومتر، شناسایی و تفکیک هم‌زمان ۴۸ هدف، ردگیری مسیر ۱۰ هدف و شلیک هم‌زمان به ۲ هدف از قابلیت‌های سامانه موشکی تور-ام-۱ است.
کل مجموعه روی یک خودروی زره‌پوش و شنی دار مستقر شده و قابلیت آماده به کار شدن از لحظه توقف در کمتر از ۵ دقیقه را دارد. این خودرو خصوصیات حرکتی بسیار خوبی در زمین‌های دارای عارضه و ناهموار دشت‌ها و بیابان را دارد.
رادار کشف در سامانه تور-ام-۱ از نوع پالس داپلر با آنتن سهموی و رادار ردگیری از نوع آرایه فازی است که مقاومت بالایی نیز در شرایط جنگ الکترونیک دشمن دارد. یک سامانه جانبی الکترواپتیک نیز در تور-ام-۱ تعبیه شده که امکان درگیری با یک هدف را در صورتی که سامانه‌های راداری دچار مشکل شوند فراهم می‌کند.
ردیاب اپتیکی روی سامانه موشکی تور-ام-۱
وجود سامانه‌های راداری برای هر پرتابگر باعث کاهش احتمال اشباع توسط جنگ الکترونیک دشمن و نیز عدم ازکارافتادن کل آتشبار (متشکل از چند سامانه تور-ام-۱) درصورت هدف قرار گرفتن یکی از رادارها در قیاس با سامانه‌هایی که یک رادار به چند پرتابگر اختصاص دارد می‌شود.
ویژگی‌های راداری سامانه و نیز استفاده از سامانه‌های غیرفعال اپتیکی نیز باعث پدید آمدن توانایی فوق‌العاده‌ای در تحمل شرایط جنگ الکترونیک و پایداری بسیار بالای سامانه در محیط نبرد شده است. این سامانه در زمان کمتر از دو دقیقه به آمادگی عملیاتی کامل رسیده و در کمتر از ۶ ثانیه موشک خود را شلیک می‌کند.
موشک ۳,۵ متری این سامانه ۱۶۷ کیلوگرم جرم دارد که ۱۴.۸ کیلوگرم آن را سرجنگی تشکیل می‌دهد. بیشینه سرعت موشک ۸۵۰ متر بر ثانیه (حدود ۲.۸ برابر سرعت صوت یا ۲.۸ ماخ) بوده و توانایی درگیری با اهدافی با سرعت ۷۰۰ متر بر ثانیه (بیش از ۲ ماخ در ارتفاع پائین) را دارد. موشک توانمند این سامانه توانایی مانور تا ۳۰ برابر شتاب گرانش (g) را داشته اما اگر این مانورپذیری سنگین موشک نیز کافی نبود، فیوز مجاورتی عمل کرده و با انفجار سر جنگی هدف را نابود خواهد کرد.
احتمال اصابت موشک به هدف برای این سامانه، ۹۲ تا ۹۵ درصد در مقابل هواپیماها، ۸۰ تا ۹۶ درصد در برابر بالگردها، ۶۰ تا ۹۰ درصد برای موشک‌های کروز، ۷۰ تا ۹۰ درصد در رویارویی با بمب‌ها و موشک‌های هدایت‌شونده و ۹۰ درصد در مقابله با هواگردهای بدون سرنشین است. به‌طورمعمول حد پایین این احتمال‌ها با شلیک یک موشک و حد بالای آنها با شلیک دو موشک به یک هدف حاصل می‌شود. کمینه برد موشک حدود ۱۰۰ متر و کمینه ارتفاع درگیری نیز ۱۰ متر است که باید گفت عملاً هر هدفی که در حال پرواز پایدار باشد از تیررس تور-ام-۱ در امان نخواهد بود. بیشترین ارتفاع هدف قابل درگیری برای این سامانه ۶۰۰۰ متر در نمونه روسی است.
لحظه اولیه خروج موشک از سامانه به روش پرتاب سرد
خودروی پرتابگر موشک در سامانه تور، حدود ۳۷ تن وزن، ۵۰۰ کیلومتر برد و ۶۵ کیلومتر بر ساعت سرعت داشته و حفاظت کامل NBC(هسته‌ای، میکروبی و شیمیایی) برای سه خدمه آن فراهم است.
مجموع این ویژگی‌ها و سایر نکات فنی سامانه باعث شده بود که تور-ام-۱ گزینه مطمئنی برای دفاع لایه آخر از تأسیسات و اماکن مهم باشد. آزمایش عملی درگیری با مهمات رهاشده از هواپیما با این سامانه در رزمایش‌های داخلی نیز گواه دیگری بر امکان استفاده از حداکثر قابلیت‌های تور-ام-۱ در ایران بود.
انهدام یک پهپاد کوچک هرمس اسرائیلی که از خاک جمهوری آذربایجان بلند شده و در حال نزدیک شدن به مناطق حساس نطنز و تأسیسات هسته‌ای بود در یکم شهریورماه سال ۱۳۹۳ توسط همین این سامانه صورت گرفت.
اولین نشانه‌ها از تمایل سپاه به تسلط بر فناوری‌های تور-ام-۱ با خبر افزایش سقف ارتفاع قابل درگیری با این سامانه مشاهده شد. متخصصان سپاه به کمک هم‌رزمان خود در وزارت دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح موفق به برداشتن محدودیت ارتفاع قابل درگیری توسط موشک سامانه تور-ام-۱ شدند که خبر آن در سال ۱۳۸۸ اعلام شد.
به‌این‌ترتیب این سامانه قابلیت درگیری با اهدافی با ارتفاع پروازی ۳۵۰۰۰ پا معادل حدود ۱۰,۵ کیلومتر را به جای ۶ کیلومتر اولیه (در بردهای متناسب با انرژی موشک) پیدا کرد.
دومین تغییر در سامانه تور-ام-۱ در اختیار ایران، اضافه شدن یک آنتن مربعی شکل به این سامانه بود که در رژه‌های نیروهای مسلح و نمایشگاه‌های دفاعی داخلی چندین بار مشاهده شد. از ماهیت کارکرد این آنتن خبری منتشر نشده اما هر چه بود نشان از یک حرکت روبه‌جلوی دیگر توسط متخصصان ایرانی برای افزایش قابلیت‌های این سامانه داشت.
کمی بعد از خرید تور-ام-۱ توسط ایران برای اولین بار سامانه تور-ام-۲ توسط روس‌ها در نمایشگاه‌های دفاعی این کشور رونمایی شد. ازجمله تغییرات این سامانه نسبت به نسل قبلی، افزایش قابلیت درگیری با ۴ هدف به جای ۲ هدف، بهبودهای مختلف در سامانه‌های راداری ازجمله استفاده از آنتن‌های پیشرفته‌تر با برد بیشتر و همچنین قابلیت شلیک در حال حرکت توسط گونه‌هایی از این سامانه بود.
در سامانه تور-ام-۱ رادار قابلیت اکتساب هدف در حال حرکت خودرو را داشته اما برای شلیک موشک نیازمند توقف حرکت داشت؛ اما بر اساس مشخصات اعلام شده از تور-ام-۲ این محدودیت در این نمونه برطرف شده و موشک بدون نیاز به توقف حرکت پرتابگر قابل شلیک است.
به‌واسطه همین قابلیت، نیاز به استقرار کامل سامانه و سپس شروع به فرایند کشف و ردیابی و ردگیری اهداف از بین رفته و درواقع سامانه‌های تور-ام-۱ و خصوصاً نمونه تور-ام-۲ به طور کامل یک پدافند متحرک و هشیار در لحظه را درواقعیت به نمایش گذاشتند.
مراحل شلیک موشک از سامانه تور-ام-۲ (فرایند مشابه تور-ام-۱ است)
جنگ تحمیلی تروریست‌ها علیه سوریه نشان داد که سامانه‌های پدافند هوایی برد کوتاه به همان اندازه که در دفاع از اهداف حیاتی و متمرکز حائز اهمیت هستند، خود نیز در معرض تهاجم دشمن قرار دارند. کاری که موشک‌ها و پهپادهای مهاجم رژیم صهیونیستی در چند نوبت انجام دادند؛ یعنی مستقیماً به سامانه‌های پدافند هوایی خصوصاً سامانه پنتسر-اس-۱ روسی که در مقاطعی از جنگ تحمیلی سوریه درخشش‌های خیره‌کننده‌ای داشت حمله کردند.
یک راه برای کاهش آسیب‌پذیری سامانه‌های پدافندی، جابجا کردن آنها در اطراف هدف به‌صورت مستمر است تا در صورت شناسایی شدن محل استقرار فعلی سامانه، با تغییر موضع، مجدداً مکان دقیق سامانه برای مهاجمین ناشناخته شود.
اما هر بار جابجا کردن سامانه باعث خارج شدن آن از چرخه دفاعی و افزایش آسیب‌پذیری منطقه تحت پوشش تا زمان استقرار در مکان جدید می‌شود. راهکار اولیه برای رفع این مشکل، افزایش تعداد سامانه‌های پدافندی است که خود مشکلاتی خصوصاً با بودجه‌های محدود به همراه دارد. وجود قابلیت درگیری با اهداف در حین حرکت در یک سامانه پدافند هوایی، همین پنجره زمانی نقل‌وانتقال سامانه را برای تهاجم مؤثر دشمن از وی گرفته و باعث حفظ پوشش پدافندی در اطراف محوطه مد نظر می‌شود و راهکار مؤثرتری به جای افزایش تعداد سامانه‌های پدافندی در یک منطقه است.
نظرات