قلعه دختر فیروزآباد در آستانه فروپاشی /افشاگری جدید از معدن‌کاوی بی‌رحمانه در سکوت زشت مسئولان فارس
کنشگر میراث فرهنگی، سیاوُش آریا، از برداشت بی‌رویه سنگ در حریم قلعه دختر فیروزآباد خبر داد و هشدار داد که این اقدام میراث جهانی ساسانیان را در خطر خروج از یونسکو و نابودی محیط زیست قرار داده است. او از سکوت نهادهای مربوطه انتقاد کرد.
به گزارش اول فارس، سیاوُش آریا به گزارش اول فارس ، سیاوش آریا پژوهشگر تاریخ ایران و میراث فرهنگی، خبرنگار آزاد ، کُنشگرمیراث فرهنگی،گردشگری و زیست بوم- راهنمای گردشگری و دبیراَنجمن مهرگان نوشت: تصاویری را از فعالیت ماشین‌آلات سنگین در نزدیکی قلعه دختر در استان فارس منتشر ونوشت:
دژ دختر یا به زبانی دیگر قلعه دختر فیروزآباد که از آن با نام نخستین بنای گنبددار ایرانی یاد می. کنند در شرایط حفاظتی نامناسبی به سر می‌برد و معدن‌کاوی و برداشت گسترده و شبانه‌روزی سنگ با بیل مکانیکی و ابزارآلات سنگین در نزدیکی و حریم چسبیده به عَرصۀ یادگار ساسانیان، سرنوشت اندوهباری را رقم می‌زند، که به باور کارشناسان میراث فرهنگی و باستان‌شناسان سبب فرو ریختن سازه‌های معماری سست و ضعیف آن خواهد شد.
این کنشگر میراث فرهنگی افزود: هم‌اینک برداشت سنگ تا حدود ۵۰۰ متری میراث جهانی بنای پرآوازۀ دژ دختر (قلعه) فیروزآباد رسیده و تهدیدی جدی برای آن به شمار می‌آید. همچنین دیگر آثار تاریخی در پیرامون دژ دختر از جمله «اِشکفت گاوی» که از آنِ هزارۀ دوم پیش از میلاد است، تُل «نقاره خانه»، گورهای سنگ‌چین یا توده سنگی ساسانی که به فراوانی در کوه‌های پیرامونی وجود دارد، همگی بر اثر معدن‌کاوی در خطر نابودی قرار دارد.
پوشش جنگلی و گیاهی این منطقه نیز براثر برداشت بی‌رویه سنگ، نابود شده است.
پژوهشگر تاریخ ایران و میراث فرهنگی ادامه داد: باستان‌شناسان دژ دختر را که به قلعه دختر هم شناخته می‌شود، از آنِ اواخر دورۀ اشکانی می‌دانند که هنوز قدرت در دست شاهنشاه پارتی بوده و اَردشیر بابکان پیش از رسیدن به پادشاهی آن را ساخته است و از آن با نام نخستین بنای گنبددار ایرانی یاد می‌کنند که الگوی ساخت کاخ اَردشیر (از دید گنبد) و دیگر بناهای گنبددار ایرانی در دورۀ ساسانیان بوده است. از همین رو، دژ دختر از ارزش و اهمیت فراوانی نزد باستان‌شناسان و پژوهشگران برخوردار است و نشانۀ هوش و توان مهندسی ایرانیان به شمار می‌آید. با این همه، میراث جهانی ساسانیان در خطر ریزش بر اثر فعالیت‌های معدن‌کاوی قرار دارد.
آریا گفت: اما آنچه موضوع را نگران‌کننده و غم انگیزتر می‌کند ناتوانی ادارۀ میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان فارس در پیشگیری از دست درازی‌ها و تهدیدهای معدن‌کاوی است؛ زیرا به گفتۀ معاون میراث فرهنگی استان و مدیر پایگاه جهانی منظر باستان شناسی ساسانی فارس تا کنون دوبار ادارۀ میراث فرهنگی استان از بهره‌بردار و معدن‌کار شکایت کرده و به نتیجه‌ای نرسیده است!
سیاوش آریا، پژوهشگر می‌گوید با وجود نابودی بسیاری از کوه‌ها و منابع طبیعی این منطقه، معلوم نیست چرا منابع طبیعی و محیط زیست دربرابر این معدن‌کاوی و تخریب سکوت کرده‌اند!؟
این کنشگر میراث فرهنگی به اظهارات افشین ابراهیمی، معاون میراث فرهنگی استان فارس اشاره کرد که درباره شکایت از فعالیت این معدن، گفته است: «باید از ادامۀ معدن‌کاوی در حریم درجه یک میراث جهانی دژ دختر پیشگیری کرد؛ زیرا یادگارهای تاریخی و فرهنگی از آنِ همۀ مردم است و امانتی است نزد ما و به آیندگان تعلق دارد. از سویی، دژ دختر فیروزآباد به ثبت جهانی در سازمان یونسکو رسیده و از آنِ همۀ جهانیان است و اگر روند معدن‌کاوی و برداشت بی‌رویۀ سنگ هرچه زودتر متوقف نشود، میراث جهانی ایرانیان در خطر خروج از یونسکو قرار می‌گیرد.»
کُنشگرمیراث فرهنگی،گردشگری و زیست بوم- راهنمای گردشگری افزود: موضوع دیگری که در کنار میراث فرهنگی دارای اهمیت است نابودی کوه‌ها و درختان فراوان منطقه است که تهدیدی جدی برای زیست بوم به شمار می‌آید و جنگل را به نابودی می‌کشاند. با این همه، روشن نیست که چرا سازمان حفاظت از محیط زیست و منابع طبیعی تا کنون سکوت کرده و بدتر از آن، مجوز معدن‌کاوی را امضاء کرده‌اند. همچنین باید استانداری، فرمانداری و دادستانی به کمک میراث فرهنگی آمده تا بتوان از میراث جهانی ایران به درستی حفاظت و پاسداری کرد.»
آریا، دبیراَنجمن مهرگانمی‌گوید برداشت بی‌رویه سنگ به حدود ۶۰۰ متری قلعه دختر رسیده است.
این قلعه در پرونده منظر ساسانی در فهرست میراث جهانی یونسکو ثبت شده است.
این پژوهشگر و کنشگر میراث فرهنگی تاکید کرد: دژ دختر یا همان قلعه دختر فیروزآباد در پرونده‌ای با نام «منظر باستان‌شناسی ساسانی فارس» به همراه دیگر بناها و آثار تاریخی شهرستان فیروزآباد و بیشاپور، کازرون و کاخ ساسانی سروستان به ثبت جهانی در سازمان یونسکو رسیده است و امانتی است نزد ما و باید به درستی از آن حفاظت و نگهداری کنیم تا به دست آیندگان که صاحبان اصلی این سرزمین هستند، برسد.
دژ دختر در فاصلۀ ۹۰ کیلومتری شهر شیراز قرار دارد و با شمارۀ ۱۵۶۸ در سازمان یونسکو به ثبت جهانی رسیده است.
در ادامه عکس‌های بیشتری از محدوده قلعه دختر را که در تهدید معدن‌کاوی قرار گرفته است می‌بینید. این عکس‌ها از سوی سیاوش آریا در روز ۱۳ فروردین ماه ۱۴۰۴ گرفته شده است.
این تخریب محیط زیست هست نه معدن کاوی و برداشت از معدن و افزایش تولید برای مصرف داخلی و یا صادرات.