میراث مکتوب فارس به شدت در معرض خطر است

کتابهای خطی و اسناد و اوراق تاریخی و حتی روز نامه های خیلی قدیمی و کتابهای چاپ سنگی و نایاب با قدمت صد سال به بالا و… دچار اسیبهای فراوان گردیده و رو به نابودی و اضمحلال میروند

به گزارش “اول فارس”سید محی الدین حسینی ارسنجانی پژوهشگر فرهنگ و تمدن فارس و مجموعه دار فرهنگی در شیراز در گفتگوی اختصاصی با “اول فارس” با اظهار تاسف از وضعیت نابسامان میراث مکتوب در معرض خطر اظهار داشت: بسیاری از نسخه های خطی که هم گرانبها و هم از جهات گوناگون ارزشمندند،در مراکز استاندارد نگهداری نسخ خطی همچون مخازن کتابهای خطی مرکز اسناد و کتابخانه ملی فارس یا کتابخانه های دانشگاهی شیراز،کتابخانه حرم احمد بن موسی (ع)، کتابخانه شهید آیت اله دستغیب (رض)،نهاد کتابخانه های عمومی و…،نگاهداری و از سلامت بهتر و جدیت بیشتر در رابطه با حفاظت از انها که در فضایی امن تر باشند برخوردارند اما متاسفانه افزون بر دو تا سه برابر تعداد نسخه های خطی نگهداری شده در مراکز استاندارد و موزه ای فارس،در خانه ها و حوزه های علمیه و برخی کتابخانه های محلی، کتابفروشیهای قدیمی و….در اختیار افرادی قرار دارد که با نحوه و شیوه های نگاهداری اینچنین ذخایر ارزشمند هیچ گونه آشنایی ندارند.

وی گفت:به مرور زمان اینگونه اثار از جمله کتابهای خطی و اسناد و اوراق تاریخی و حتی روز نامه های خیلی قدیمی و کتابهای چاپ سنگی و نایاب با قدمت صد سال به بالا و… دچار اسیبهای فراوان گردیده و رو به نابودی و اضمحلال میروند.
این مجموعه دار فرهنگی(دارنده نسخ خطی،اسناد و اوراق تاریخی و…) افزود: لازم است دستگاههای متولی حفاظت از اینگونه اثار فرهنگی و میراث مکتوب با اعلان فراخوان ملی نسبت به جمع اوری و یا خرید و اهدای نسخ خطی، تمام تلاش و همت خود را برای ایجاد مکانی مجهز و استاندارد جهت نگاهداری اینچنین گنجهای ارزشمند و پر بها نمایند و نگذارند میراث مکتوب ایرانیان در این خطه از کشور یعنی فارس پهناور و متمدن از بین برود یا به نوعی دستخوش تغییرات و تحولات ناخواسته گردد.

به مرور زمان اینگونه اثار از جمله کتابهای خطی و اسناد و اوراق تاریخی و حتی روز نامه های خیلی قدیمی و کتابهای چاپ سنگی و نایاب با قدمت صد سال به بالا و… دچار اسیبهای فراوان گردیده و رو به نابودی و اضمحلال میروند.

*حفاظت دائمی از نسخ خطی وظیفه ای ملی و همگانیست!

اهداگر نسخ خطی(کتاب و اسناد تاریخی) به مرکز اسناد و کتابخانه ملی فارس بیان داشت:چه بسیار نسخه های منحصر به فرد از این اثار نایاب و پربها که توسط نویسندگان بزرگ،بویژه دانشمندان و مولفان نامی اعصار پیشین،خوشنویسان مطرح و تذهیب کاران و جلدساران و کتاب آرایان نامی عصر خود با رنج و مشقت فراوان با ان همه ذوق و زیبایی به نگارش درامده و تزیینها شده اما اینک در این جزء از زمان که به همه چیز بها داده میشود جز به کتاب و کتابخوانی و نگهداری کتب قدیمیها و نیاکانمان که برای ما به میراث گذاشته شده اند در معرض انواع خطرات و آسیبها از جمله سرقت و آب گرفتگی،سوختگی،پارگی و حذف جلد رو و پشت جلد اثر،برخی صفحات اول و آخر اثر و دیگر اسیبهای مختص کتب خطی همچون حشره زدگی و ریشمیز زدگی و …گردد.
این نویسنده و شیراز پژوه در ادامه خاطر نشان کرد: در بسیاری از این کتابها اطلاعات دست اول و جالبی به مردم دیروز و امروز و فردا تقدیم شده است که میتواند و میتوانسته راهگشای زندگی و زمانه مردم باشد بنابراین بعنوان دارنده نسخ خطی و مجموعه دار فرهنگی معتقدم حفاظت و حراست و مرمت اصولی از اینگونه کتابها وظیفه ای همگانیست و به نوعی حفاظت از علم و دانایی و مواظبت از خرد و اندیشه و پاسداشت مقام والای نویسندگان،شارحان، خطاطان،کتاب آرایان،صحافان،جلد سازان،تزیینگران و هنرمندان خوش ذوق و سلیقه ای است که چنین اثار گرانبهای مادی و معنوی را پدید اورده اند. روزنامه نگار مطرح معاصر تصریح کرد:لازم است طرحی ضربتی،فراخوانی فوری در مقیاس ملی یا بخشنامه ای عمومی در کل استانهای کشور درباره ساماندهی اوضاع نسخ خطی توسط وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و موسسات فرهنگی و پژوهشی همچون مرکز اسناد و کتابخانه ملی ایران مرتبط با کتاب و کتابخوانی داده شود و یک بار برای همیشه نسبت به نگاه داشت کتابهای خطی بازمانده از قرون و اعصار متمادی و پیشینیان که در این اثار اطلاعات ذیقیمتی را به همگان ارائه میدهند حساسیت به خرج داده و اقداماتی عملی داشته باشیم.

شهر شیراز و استان فارس به واسطه تعدد نویسندگان و مشاهیر رجال و دانشمند ان نامی در طی قرون و اعصار متمادی و تنوع فعالیتهای فرهنگی،ادبی و هنری و همچنین رونق مراکز علمی از جمله حوزه های علمیه و مکتبخانه های معروف خصوصا در دوره های صفویه و زندیه و قاجاریه از بیشترین اثار مکتوب و اسناد و اوراق تاریخی برخوردار بوده و هست

موزه های تخصصی نسخ خطی در مراکز استانها ایجاد شود.

سید محی الدین حسینی ارسنجانی که افزون بر ده هزار جلد کتب چاپی کتابخانه شخصی خود در شیراز را به مراکز فرهنگی استان از جمله مرکز اسناد و کتابخانه ملی فارس،کتابخانه معلم شیراز،کتابخانه های مدارس روستایی،عشایری،مناطق محروم و مراکز فرهنگی شیراز،ارسنجان، سرچهان، کامفیروز و…‌اهدا نموده اظهار امیدواری کرد:ان شاالله باعزم و همت عمومی و دلسوزی دوستداران شیراز و فارس میراث مکتوب و در معرض خطر استانمان از این وضعیت اسفناک بیرون آید و شاهد ایجاد موزه های تخصصی نسخ خطی در مراکز استانهای کشور مان از جمله شاهد ایجاد موزه تخصصی نسخ خطی فارس در شیراز باشیم تا همگان بتوانند نسخه های زیبا و جذاب و چشم نواز خطی همشهریها،هم استانیها و هموطنانمان را از نزدیک دیده وعلاوه بر اشنایی با نویسندگان و اطلاع یافتن از مشخصات چنین کتابها،در مورد نویسندگان و موضوعات چنین اثار ارزشمند به تحقیق و مطالعه و پژوهشهای مختلف نیز بپردازند.

شیراز پژوه و گردآورنده نسخه های اصلی نشریات قدیمی آربوط به اواخر قاجاری و اوایل پهلوی در پایان با اشاره به اینکه همینک در شیراز و فارس بیش از بیست هزار جلد از انواع کتابهای خطی در دست مردم است با انتقاد از برخی متولیان نگهداری اسناد خطی در استان فارس و شهر شیراز خواستار اجرای طرح و برنامه ای اسان برای در دسترس تر بودن اثار خطی و نسخه های مکتوب موجود در شیراز برای استفاده بهتر و اسان تر محققان و پژوهشگران علوم انسانی و…از اینگونه اثار شد.

لازم به یادآوریست شهر شیراز و استان فارس به واسطه تعدد نویسندگان و مشاهیر رجال و دانشمند ان نامی در طی قرون و اعصار متمادی و تنوع فعالیتهای فرهنگی،ادبی و هنری و همچنین رونق مراکز علمی از جمله حوزه های علمیه و مکتبخانه های معروف خصوصا در دوره های صفویه و زندیه و قاجاریه از بیشترین اثار مکتوب و اسناد و اوراق تاریخی برخوردار بوده و هست و لذا بر عهده عموم مورخان و محققان، مولفان و پژوهشگران حوزه شیراز و فارس است که در این رابطه به تحقیقات و مطالعات بهتر و بیشتر بپردازند.