ناصر تقوایی، خالق «ناخدا خورشید» و «دایی جان ناپلئون» درگذشت
ناصر تقوایی، کارگردان بزرگ و نام ماندگار سینمای ایران و خالق تعدادی از بهترین آثار تاریخ سینما و تلویزیون، در سن ۸۴ سالگی درگذشت.
به گزارش اول فارس، مرضیه وفامهر، همسر ناصر تقوایی، با اعلام این خبر، فقدان این هنرمند را تأیید کرد و نوشت: «ناصر تقوایی هنرمندی که دشواری آزاده زیستن را برگزید به رهایی رسید. پروازش را به خاطر بسپاریم.»
وفامهر در پیام خود از دوستداران تقوایی خواست تا یاد او را با اقداماتی متناسب با علایق هنری و زیست محیطی او گرامی بدارند و افزود: «او عاشق گیاهان بود، به یادش درخت بکاریم. او عاشق نور بود، شمع خویش را بیافزاییم. او عاشق جامه سپید بود، به یادش سپید بپوشیم. او عاشق ادبیات بود، به یادش بخوانیم. او عاشق سینما بود، به یادش تماشا کنیم. یاد او را با نواختن و شنیدن موسیقی و تماشای هنرها گرامی بداریم نه غیر از این. راهش پررهرو.»
ناصر تقوایی با خلق آثاری در سینما و تلویزیون، نام خود را به عنوان یکی از چهره‌های شاخص سینمای موج نو ایران ثبت کرد.
زندگی و تحصیلات
- تولد: ناصر تقوایی در ۲۲ تیر ۱۳۲۰ در آبادان، خوزستان به دنیا آمد. (برخی منابع زادروز او را ۲۱ تیر ذکر کرده‌اند).
- علاقه به هنر: به دلیل شغل پدرش که کارمند اداره گمرک بود، مدتی از کودکی را در بندر لنگه گذراند. علاقه او به ادبیات و سینما از دوران نوجوانی در آبادان آغاز شد و در همان دوران به نوشتن داستان کوتاه پرداخت.
- تحصیلات: او تحصیلات خود را تا مقطع دیپلم ریاضی و فیزیک در دبیرستان رازی آبادان ادامه داد.
فعالیت‌های هنری و سبک فیلم‌سازی
- آغاز با مستندسازی: تقوایی فعالیت هنری خود را از اواسط دهه ۱۳۴۰ با ساخت فیلم‌های مستند برای تلویزیون آغاز کرد. مستندهایی چون «تاکسی متر»، «مشهد قالی»، «اربعین»، «باد جن» و مستند مهمی دربارهٔ «فروغ فرخزاد»، جایگاه او را به عنوان فیلم‌سازی نوگرا تثبیت کرد.
- ورود به سینمای داستانی: اولین فیلم بلند داستانی تقوایی، «آرامش در حضور دیگران» (۱۳۴۹)، اقتباسی از داستانی از غلامحسین ساعدی بود. این فیلم به عنوان یکی از آثار کلیدی در شکل‌گیری موج نوی سینمای ایران شناخته می‌شود و موفق به دریافت شیر نقره‌ای جشنواره ونیز شد.
- تأکید بر ادبیات و اقتباس: تقوایی از معدود فیلم‌سازانی است که به تسلط بر ادبیات شهرت دارد و بسیاری از آثارش اقتباس‌های درخشانی از متون ادبی بوده‌اند.
- کم‌کاری پس از انقلاب: ناصر تقوایی در سال‌های پس از انقلاب، به دلیل شرایط سانسور، کم‌کار شد و پروژه‌های بزرگی مانند سریال «کوچک جنگلی» و فیلم «چای تلخ» نسرانجام ماندند.
مهم‌ترین آثار
- ازدواج‌ها: ناصر تقوایی سه بار ازدواج کرد.
- همسر اول: شهرنوش پارسی‌پور (نویسنده) که حاصل این ازدواج یک پسر به نام علی است.
- همسر دوم: شهیندخت بهزادی (نویسنده).
- همسر سوم: مرضیه وفامهر (فیلم‌ساز و بازیگر) که تا پایان عمر با او همراه بود.
- نویسندگی: او علاوه بر فیلم‌سازی، در حوزه ادبیات نیز فعال بود و مجموعه‌ای از داستان‌های کوتاه به نام «تابستان همان سال» را منتشر کرد.
ناصر تقوایی در ۲۲ مهر ۱۴۰۴ در سن ۸۴ سالگی درگذشت.
