اثرات ویرانگر مواد مخدر صنعتی بر نوجوانان در گفتگو با سرهنگ حمیدرضا افرامن
حمله خاموش مواد مخدر صنعتی به نوجوانان، نه‌تنها جسم بلکه روان آن‌ها را هدف قرار می‌دهد. عوارضی چون تغییرات رفتاری شدید، توهم، هراس ناگهانی و اختلالات جسمی تنها بخشی از تأثیرات مخرب این مواد است که سلامت جسم و روان مصرف‌کنندگان را به چالش می‌کشد.
در کوچه‌پس‌کوچه‌های زندگی نوجوانان امروز، طنین خنده‌های سرشار از امید و رویای فردایی روشن باید به گوش برسد؛ اما گاهی این صداها زیر سایه تهدیدهایی خاموش و ویرانگر کم‌رنگ می‌شود. تهدیدهایی که در قالب مواد مخدر صنعتی با چهره‌ای رنگارنگ و اغواکننده وارد زندگی جوان‌ترین و آسیب‌پذیرترین اقشار جامعه می‌شوند و طوفانی از آشفتگی‌های روانی و جسمی به پا می‌کنند.
زندگی نوجوانان همچون برگی نو در فصل آغازین حیات است؛ برگی که قرار است با نقش‌های زیبای دانش، تجربه و عشق به آینده‌ای سرسبز ختم شود. اما مواد مخدر همچون لکه‌ای سیاه این برگ پاک را تهدید می‌کند. تأثیرات مخرب این مواد جسم نوجوانان را در هم می‌شکند و روان آن‌ها را در سیاه‌چاله‌ای از توهم، افسردگی و اضطراب غرق می‌کند.
تغییر خلق‌وخو، کاهش کنترل بر رفتار و حتی بروز توهم و هذیان تنها بخشی از آسیب‌های روانی این مواد هستند. تأثیراتی که مغز، مرکز فرماندهی سلامت روان را به بی‌راهه می‌کشانند و هویت فرد را دچار بحران می‌کنند. همان‌گونه که معاون فرهنگی اجتماعی فرماندهی انتظامی استان فارس، در گفت‌وگویی تحلیلی به درستی تأکید می‌کند، «سلامت روان و سوءمصرف مواد مخدر دو امری هستند که هرگز در کنار هم اتفاق نمی‌افتند.»
حمیدرضا افرامن، به‌صراحت از حملات ناگهانی هراس و بی‌ثباتی روانی پس از مصرف مواد مخدر صنعتی سخن می‌گوید: «پس از مصرف، ممکن است فرد دچار حمله ناگهانی هراس شود که در آن ضربان قلب افزایش می‌یابد و مصرف‌کننده دچار تعریق، لرزش، تنفس کوتاه و ترس از دست دادن کنترل می‌شود.» این بحران‌ها تنها به روان مصرف‌کننده ختم نمی‌شود؛ بلکه جسم او نیز با زنجیره‌ای از آسیب‌ها مواجه می‌شود؛ از تپش قلب و التهاب تارهای صوتی گرفته تا ضعف قوای جسمانی و افزایش احتمال ابتلا به سرطان و سکته قلبی.
اما مسئله به همین جا ختم نمی‌شود؛ چرا که این مواد به راحتی در دسترس نوجوانان قرار گرفته و به شکلی فریبنده به آنان عرضه می‌شوند. زمانی که خستگی‌ها، نارضایتی‌ها یا فشارهای محیطی به نوجوانان تحمیل می‌شود، ممکن است این وسوسه شوم راه خود را به ذهن آنان باز کند. آیا می‌توان دست روی دست گذاشت و نظاره‌گر این بحران خاموش بود؟
مواد مخدر مانند روانگردان‌ها و هروئین می‌توانند بر خلق و خوی مصرف‌کننده تاثیر بگذارند و مصرف آن‌ها با تحریک برخی احساسات و خنثی کردن برخی دیگر همراه است.
پاسخ روشن است: پیشگیری و آگاهی‌بخشی تنها راه نجات است. افزایش سواد رسانه‌ای خانواده‌ها، آموزش مهارت‌های زندگی به نوجوانان و فراهم کردن محیطی سالم و پویا برای آنان می‌تواند سپری مستحکم در برابر این خطر باشد. این گزارش به بررسی دقیق‌تر اثرات روانی و جسمی مواد مخدر صنعتی بر نوجوانان و راهکارهای مقابله با آن پرداخته و از نگاه حمیدرضا افرامن، جزئیاتی دقیق و هشداردهنده را به تصویر می‌کشد.
مغز در دام توهم و اضطراب
افرامن در تشریح اثرات روانی این مواد می‌گوید: «سلامت روان و سوءمصرف مواد مخدر دو امری هستند که هرگز در کنار هم اتفاق نمی‌افتند؛ مواد مخدر مانند روانگردان‌ها و هروئین می‌توانند بر خلق و خوی مصرف‌کننده تاثیر بگذارند و مصرف آن‌ها با تحریک برخی احساسات و خنثی کردن برخی دیگر همراه است. شاید به همین دلیل است که برخی از افراد به آن‌ها رو می‌آورند.»
وی با تأکید بر نقش مغز به‌عنوان کنترل‌کننده سلامت روان ادامه می‌دهد: «تغییر خلق و خو و رفتار که در اثر مصرف مواد مخدر به وجود می‌آید، نتیجه تغییر در مغز است. مواد مخدر بر هورمون‌های مغز و پیام‌های صادره از آن تاثیر می‌گذارند. پس از مصرف ممکن است فرد دچار حمله ناگهانی هراس شود که در آن ضربان قلب افزایش می‌یابد و مصرف‌کننده دچار تعریق، لرزش، تنفس کوتاه و تند و ترس از دست دادن کنترل می‌شود.»
این اختلالات روانی به مرور زمان فرد مصرف‌کننده را از زندگی طبیعی دور می‌کند و او را به چرخه‌ای از بی‌ثباتی‌های احساسی و فکری می‌کشاند. به گفته افرامن، «مواد روانگردان می‌توانند باعث ایجاد توهم و هذیان در مصرف‌کننده شوند. فرد احساس می‌کند که با چیزی عجیب و غیر واقعی احاطه شده و هویت و احساس خود نسبت به واقعیت را از دست داده است.»
مواد روانگردان می‌توانند باعث ایجاد توهم و هذیان در مصرف‌کننده شوند. فرد احساس می‌کند که با چیزی عجیب و غیر واقعی احاطه شده و هویت و احساس خود نسبت به واقعیت را از دست داده است.
تخریب بدن و آینده مبهم
افرامن در ادامه به اثرات جسمی این مواد نیز پرداخته و هشدار می‌دهد: «از عوارض جسمی مصرف مواد مخدر صنعتی می‌توان به آلودگی و آسیب‌پذیر شدن دندان‌ها، ملتهب شدن مخاط دهان، نقصان ترشحات غدد بزاقی، ضعف قوای جسمانی و کاهش شدید وزن بدن اشاره کرد. این مواد حتی می‌توانند باعث عقیم شدن مردان و نازایی زنان و اختلال در دستگاه عصبی شوند.»
او همچنین خطرات جدی این مواد بر سایر اندام‌های حیاتی بدن را برشمرد و گفت: «تنبلی کبد، ابتلا به یرقان، اثرات ناگوار بر دستگاه گوارش، ورم کلیه‌ها و اشکال در دفع ادرار توأم با درد از جمله عوارض مصرف این مواد هستند. التهاب مزمن تارهای صوتی، احتمال ابتلا به بیماری‌های برونشیت مزمن، آسم، سل، تپش قلب، تنگی نفس و دوران سر نیز در میان این عوارض جای دارند.»
افرامن به جنبه خطرناک دیگری نیز اشاره کرد: «یکی از خطرات جدی مصرف این مواد، خشکی پوست و شکنندگی ناخن‌ها است که به ظاهر فرد آسیب می‌زند. علاوه بر این، خطر ابتلا به انواع سرطان و سکته قلبی افزایش می‌یابد و بسیاری از بیماری‌های خطرناک به دلیل کاهش احساس درد ناشناخته باقی می‌مانند.»
نشانه‌هایی که نباید نادیده گرفت
شناخت علائم اعتیاد در مراحل ابتدایی می‌تواند گام مهمی در پیشگیری از گسترش این معضل باشد. افرامن در این باره توضیح می‌دهد: «علائم اعتیاد به مواد مخدر در نوجوانان ممکن است شامل تغییرات رفتاری، روابط نامناسب با همسالان، نشانه‌های جسمانی مانند خستگی، تنگی نفس و سردرد، تغییرات در روابط خانوادگی و اختلالات روحی و رفتاری باشد.»
او تأکید می‌کند که والدین و مربیان باید به این نشانه‌ها حساس باشند و در صورت مشاهده تغییرات غیرطبیعی، به‌سرعت اقدامات لازم را انجام دهند.
راهکارهای پیشگیری و مقابله با این بحران
پیشگیری از اعتیاد به مواد مخدر صنعتی نیازمند اقدامات جامع در سطح خانواده، مدارس و جامعه است. آموزش مهارت‌های زندگی، ایجاد فضایی امن برای گفت‌وگو درباره مشکلات نوجوانان و تشویق آن‌ها به فعالیت‌های فرهنگی و ورزشی از جمله راهکارهایی هستند که می‌توانند به کاهش این معضل کمک کنند.
باید با آموزش و حمایت، نوجوانان را از دام این مواد مخرب نجات دهیم.
حمیدرضا افرامن در پایان بر نقش دستگاه‌های فرهنگی و انتظامی تأکید کرد و گفت: «ما به‌عنوان مسئولان انتظامی و فرهنگی وظیفه داریم که در کنار خانواده‌ها باشیم و با همکاری مدارس و رسانه‌ها برای آگاهی‌بخشی به نوجوانان تلاش کنیم. برخورد قهری تنها راه‌حل نیست؛ بلکه باید با آموزش و حمایت، نوجوانان را از دام این مواد مخرب نجات دهیم.»
وظیفه‌ای همگانی برای حفظ سلامت نسل آینده
زنگ خطر مصرف مواد مخدر صنعتی برای نوجوانان به صدا درآمده است. این بحران تنها با همکاری همه‌جانبه خانواده‌ها، نهادهای آموزشی، دستگاه‌های انتظامی و فرهنگی قابل مهار است. آینده این کشور در دستان نوجوانانی است که امروز در معرض تهدیدهای گوناگون قرار دارند. حفظ سلامت جسم و روان آن‌ها وظیفه‌ای همگانی است که نباید از آن غافل شد. منبع:شبستان
