هشدار مدیرعامل آبفا فارس: خشک شدن ۴۰ حلقه چاه، زنگ خطر بحران آب در استان/انتقال آب از گچساران در ۷۷۰ کیلومتری به شهرستان لامرد
به گزارش اول فارس، مدیرعامل شرکت آب و فاضلاب استان فارس، علی شبانی، در نشست‌های خبری اخیر خود با ابراز نگرانی شدید از وضعیت منابع آبی استان، از خشک شدن ۴۰ حلقه چاه عمیق در سال گذشته خبر داد و نسبت به وقوع یک بحران تمام‌عیار در صورت عدم همکاری مردم و صنایع هشدار داد. وی با تشریح وضعیت نامتوازن بارش‌ها و افت بی‌سابقه سطح آب‌های زیرزمینی، بر ضرورت مدیریت مصرف و اقدامات فوری برای جلوگیری از فروپاشی آبخوان‌ها تأکید کرد.
کاهش بی‌سابقه بارش‌ها و افت سطح آب‌های زیرزمینی
شبانی به میانگین بارش ۱۷۰ میلی‌متری سال زراعی گذشته اشاره کرد که به صورت نامتوازن در مناطق مختلف استان توزیع شده است. این نامتوازنی منجر به کاهش قابل‌توجه بارش در مناطق شمالی، شرقی و جنوب شرقی شده؛ به طوری که بارش در لار ۷۸ درصد، لامرد و مهر ۸۰ درصد، آباده ۷۰ درصد، ایزدخواست ۶۰ درصد و جهرم ۶۳ درصد نسبت به سال گذشته کاهش یافته است.
وی با تأکید بر اینکه ۸۴ درصد از منابع تأمین آب استان زیرزمینی است، از افت شدید سطح آب‌های زیرزمینی خبر داد. عمق چاه‌ها به طور متوسط به ۳۰۰ متر رسیده و در برخی مناطق بحرانی مانند مهدی‌آباد فسا این عمق به ۴۹۵ متر نیز می‌رسد. این وضعیت باعث افزایش هزینه‌های تأمین آب و کاهش کیفیت آن شده است.
چالش‌های تأمین و مدیریت مصرف آب در استان
مدیرعامل آبفا فارس اعلام کرد که سالانه ۶۰۰ میلیون مترمکعب آب شرب در استان تولید می‌شود که ۲۲۰ میلیون مترمکعب آن مربوط به شیراز است. در مقابل، میزان برداشت کل آب در استان (عمدتاً در کشاورزی و صنعت) به ۶.۵ تا ۷ میلیارد مترمکعب می‌رسد که نشان‌دهنده اختلاف فاحش بین تولید و مصرف است.
شبانی با پوشش ۳.۵ میلیون نفر در ۳۶ شهرستان، ۱۲۲ شهر و ۲ هزار و ۵۰۰ روستا (با ۳۳ درصد مشترکان روستایی که مصرف بالاتری دارند)، بر اهمیت مدیریت مصرف تأکید کرد. وی همچنین به تلاش‌های سنگین مهندسی برای انتقال آب به مناطق بحرانی نظیر لامرد از فاصله ۷۷۰ کیلومتری (سد کوثر گچساران) اشاره کرد که نشان‌دهنده ابعاد بحران است.
پروژه‌های در دست اجرا و راهکارهای اضطراری
مدیرعامل آبفا فارس از اجرای ۹۹ پروژه فعال در ۳۳ شهرستان و ۳۹۱ روستا با ۶۸۰ کیلومتر لوله‌گذاری و احداث ۱۵ هزار و ۸۵۰ مخزن ذخیره آب خبر داد. در سال گذشته نیز ۱۴۰ پروژه آبی با اعتبار ۱,۴۰۰ میلیارد تومان به بهره‌برداری رسیده است.
در بخش توسعه شبکه فاضلاب، ۱۳۵ میلیارد تومان اعتبار ملی (۸۰ درصد تخصیص‌یافته) برای ۶ شهر غیرشیرازی (فسا، فیروزآباد، داراب، سپیدان و دو شهر دیگر) تخصیص یافته است. همچنین، ۳,۵۰۰ میلیارد تومان از بانک توسعه اسلامی برای این منظور دریافت شده است.
شبانی از راه‌اندازی نیروگاه‌های خورشیدی در کنار تصفیه‌خانه‌ها برای بهره‌برداری بهینه از منابع آبی و انرژی خبر داد. وی از اجرای ۳,۰۰۰ کیلووات نیروگاه خورشیدی در سطح استان و آمادگی نیروگاه آباده برای بهره‌برداری تا پایان تابستان ۱۴۰۴ خبر داد.
تدابیر برای مقابله با بحران و هشدار به صنایع و کشاورزان
شبانی بر ممنوعیت استفاده از آب شرب در صنایع تأکید کرد و استفاده از پساب را برای آن‌ها الزامی دانست. وی هشدار داد که هرگونه استفاده از آب شرب یا چاه‌ها پیگرد قانونی خواهد داشت. همچنین، بر لزوم همکاری کشاورزان در نصب کنتورهای هوشمند کشاورزی تأکید شد و خاطرنشان کرد عدم همکاری کشاورزان، توزیع عادلانه آب را ناممکن می‌کند.
با اشاره به آمار ۱.۲ میلیون مشترک در کل استان و ۹۰۰ هزار مشترک در شیراز، شبانی اعتبارات ملی تخصیص یافته (۹۰ میلیارد تومان) را ناکافی خواند. وی با تأکید بر جمعیت ۴.۸ میلیونی فارس (بر اساس آمار مشترکین)، خشک شدن ۴۰ چاه را زنگ خطر فروپاشی آبخوان‌ها دانست.
سه اقدام اساسی برای عبور از بحران
مدیرعامل آبفا فارس عبور از این بحران را مشروط به سه اقدام اساسی دانست:
۱. جایگزینی فوری پساب به جای آب شرب توسط صنایع: صنایع باید فوراً مصرف آب شرب را قطع کرده و از پساب تصفیه شده استفاده کنند.
۲. همراهی کشاورزان با طرح هوشمندسازی آب: کشاورزان باید در نصب کنتورهای هوشمند و مدیریت مصرف آب همکاری کنند.
۳. اصلاح الگوی مصرف و حذف برخوردهای نامناسب فرهنگی با آب توسط مردم: مردم باید با صرفه‌جویی و تغییر نگرش در مصرف آب، در این راه مشارکت فعال داشته باشند.
شبانی در پایان هشدار داد اگر امروز اقدامی صورت نگیرد، فردا حتی انتقال آب از ۱۰۰۰ کیلومتری نیز پاسخگو نخواهد بود. این گزارش بر ضرورت تخصیص فوری اعتبارات ملی و همکاری استانداری با دستگاه قضایی برای اجرای طرح‌های هوشمندسازی و گذر از این وضعیت بحرانی تأکید دارد.
