وضعیت بحرانی سدهای کشور: ۱۹ سد در آستانه خشکی کامل/ جیره‌بندی آب با نام «توزیع عادلانه»

اول فارس: آخرین گزارش‌های وزارت نیرو و مرکز ملی اقلیم و مدیریت بحران خشکسالی حاکی از وضعیت وخیم منابع آبی کشور است. طبق این گزارش‌ها، ۱۹ سد مهم کشور تنها کمتر از ۵ درصد ظرفیت خود را آب دارند و در آستانه خشک شدن کامل قرار گرفته‌اند. این سدها شامل سدهای فریمان، کریت، دوستی، بار و طرق در حوضه فلات مرکزی و شرقی؛ سدهای بارزو، ووشمگیر، دانشمند، لار و آلاک در حوضه اترک و شمالی؛ سدهای رودبال، تنگاب و استقلال در حوضه زهره و جنوبی؛ سدهای عباس‌آبادلیکه و بانه در حوضه کرخه و غرب؛ سد قوری‌چای در حوضه ارس؛ و سدهای آی‌دوغموش، سفیدرود و سنگه‌سیاه در حوضه سفیدرود هستند.

کاهش بی‌سابقه ورودی آب و افت ذخایر سدها

علاوه بر این، میزان ورودی آب به تمامی سدهای کشور نیز در مقایسه با سال‌های گذشته کاهش چشمگیری داشته است. گزارش وزارت نیرو نشان می‌دهد که از ابتدای مهر سال گذشته تا ۱۳ آبان امسال، ورودی آب به سدها ۱.۳۵ میلیارد مترمکعب بوده که در مقایسه با ۲.۱۹ میلیارد مترمکعب در مدت مشابه سال قبل، ۳۹ درصد کاهش یافته است. همچنین، حجم آب موجود در مخازن سدها به ۱۷.۲۱ میلیارد مترمکعب رسیده که نسبت به ۲۲.۹۲ میلیارد مترمکعب در سال گذشته، ۲۵ درصد کاهش را نشان می‌دهد و تنها ۳۳ درصد از ظرفیت سدها پر است.

خشکسالی بی‌سابقه در تهران و کشور

مسئولان وزارت نیرو و سازمان هواشناسی کشور، وضعیت خشکسالی تهران در ۶۰ سال اخیر و خشکسالی کشور در ۵۰ سال اخیر را بی‌سابقه توصیف کرده‌اند. تهران در فاصله ابتدای مهر ۱۴۰۳ تا پایان شهریور ۱۴۰۴ تنها ۱۵۶ میلی‌متر بارندگی داشته که این میزان، ۳۱ درصد کمتر از سال قبل و ۴۲ درصد کمتر از میانگین بلندمدت است. این آمار رکورد کمترین میزان بارندگی پایتخت در یک قرن اخیر را شکسته و ضرورت اتخاذ راهکارهای اضطراری برای مدیریت آب را بیش از پیش نمایان می‌سازد.

کاهش فشار آب: راهکاری اضطراری و دائمی در تهران

در مواجهه با این بحران، کاهش فشار آب در تهران به عنوان یک راهکار اضطراری و دائمی مطرح شده است. این اقدام که گفته می‌شود باید زودتر از اینها برای جلوگیری از مصارف اسراف‌گونه همچون شست‌وشوی خودرو و پیاده‌روها آغاز می‌شد، از هفته‌های پایانی سال گذشته به صورت غیررسمی در برخی مناطق تهران آغاز شد. شرکت آب و فاضلاب پایتخت ضمن تأکید بر دائمی شدن کاهش فشار آب، به ساکنان طبقات سوم به بالای آپارتمان‌ها توصیه کرده است که از مخزن و پمپ آب استفاده کنند.

تهدید جدی جیره‌بندی آب در سال ۱۴۰۴

معاون بهره‌برداری و توسعه شرکت آبفا تهران، با اشاره به کاهش ۴۶ درصدی بارندگی در سال ۱۴۰۳ نسبت به سال‌های نرمال و کاهش ۲۵ درصدی نسبت به سال ۱۴۰۲، احتمال جیره‌بندی آب در سال ۱۴۰۴ را بسیار جدی دانست.

وی خاطرنشان کرد که ذخایر سدهای پنج‌گانه تهران به ۶ درصد کاهش یافته و چاره‌ای جز کنترل فشار آب نیست، به طوری که کاهش فشار آب برای ساکنان طبقات سوم به بالای آپارتمان‌ها کاملاً محسوس خواهد بود. آبفا تهران افزایش فشار آب را به صرفه‌جویی ۲۰ درصدی در مصرف آب مشروط کرده، اما متاسفانه مصرف آب در برخی روزها نه تنها کاهش نیافته، بلکه با رشد ۲۰ درصدی نیز مواجه شده است.

هشدارهای مسئولان و توصیه‌های آبفا به شهروندان

استاندار تهران نیز با ابراز نگرانی از وضعیت کم‌آبی پایتخت، هشدار داد که ۷۰ درصد از ساکنان استان تهران بیش از الگوی مجاز مصرف می‌کنند. وی اعلام کرد که سرانه مجاز مصرف آب باید ۱۳۰ لیتر در شبانه‌روز باشد، حال آنکه میانگین سرانه مصرف در تهران ۲۰۰ لیتر است.

بخش عمده این مصرف مازاد مربوط به شست‌وشوی حیاط، خودرو و آبیاری باغچه‌ها است. از تابستان امسال، کاهش فشار آب بدون اطلاع‌رسانی در برخی مناطق پایتخت آغاز شده که استاندار تهران آن را «تعدیل فشار آب» برای صرفه‌جویی و مدیریت آب توضیح داده است.

 مدیریت فشار آب و آبرسانی عادلانه

سخنگوی صنعت آب با اشاره به لزوم کاهش نشت شهری و امکان آبگیری مخازن، از مدیریت فشار آب در شب‌ها خبر داد و اعلام کرد که این محدودیت‌ها از این پس با برنامه‌ریزی و اطلاع‌رسانی قبلی انجام خواهد شد. وی همچنین به “تنش آبی در ۵۰ شهر و ۲۴ استان کشور” اشاره کرد و گفت که نشت آب از خطوط لوله نیز یک معضل است؛ به طوری که در تهران حدود ۸۰ میلیون مترمکعب آب در سال به دلیل نشت هدر می‌رود. وی تأکید کرد که در صورت عدم کاهش ۱۰ درصدی مصرف، “توزیع عادلانه آب” در دستور کار قرار خواهد گرفت.

 عقب‌گرد به ۱۰ سال قبل: لزوم نصب پمپ و مخزن

شرایط کنونی آب تهران، یادآور توصیه مدیر وقت شرکت آبفا در سال ۱۳۹۴ است که به ساکنان ساختمان‌های بالای چهار طبقه یا بیش از ۱۰ واحد، نصب پمپ آب را توصیه کرده بود. حال، پس از یک دهه، پایتخت دوباره با همین چالش مواجه است، اما این بار با بحرانی گسترده‌تر و جدی‌تر. شرکت آبفا استان تهران در اطلاعیه‌ای رسمی، خشکسالی‌های بی‌سابقه و کاهش شدید ذخایر سدها را دلیل اصلی وضعیت موجود دانست و از شهروندان مناطق پرطبقه خواست تا برای جبران محدودیت‌های ناشی از افت فشار، نسبت به نصب مخزن و پمپ اقدام کنند.

این وضعیت نشان‌دهنده ناکارآمدی برنامه‌ریزی‌ها و عدم توجه به هشدارهای گذشته در زمینه مدیریت منابع آبی کشور است.منبع:اعتماد