اول فارس| اقتصادی: پتروشیمی جهرم یکی از ۵ طرح پتروشیمی استان فارس است که وعده احداث آن در سال ۱۳۸۶ و همزمان با اعلام پایان مطالعات طرح خط لوله اتیلن مرکزی، داده شد.
این پتروشیمی با ظرفیت خوراک سالیانه ۲۹۰ هزارتن اتیلن و ۲۴ هزارتن بوتن و همچنین ظرفیت تولید سالیانه ۳۰۰ هزارتن پلی‌اتیلن سنگین/ سبک خطی قرار است در کیلومتر ۳۷ جاده جهرم- شیراز در استان فارس احداث شود.
پروژه ۲۸۵ میلیون دلاری احداث خط لوله اتیلن مرکز
بر اساس اتان قابل استحصال از گازهای پالایشگاه پارسیان ۱ و ۲ در سفر استانی دولت دهم به استان فارس طرح احداث ۶ واحد پتروشیمی در شهرهای فیروزآباد، فراشبند، کازرون، جهرم، فسا و داراب تصویب شد. از این طرح‌ها، مقرر شد خوراک پتروشیمی کازرون به دلیل نزدیکی به شبکه خط لوله اتیلن غرب، از این خط تأمین شود و برای تبدیل اتان تولیدی در پالایشگاه پارسیان به اتیلن، واحد کراکر در شهر فیروزآباد احداث شود تا خوراک واحدهای پایین دستی در شهرهای فراشبند، جهرم، فسا و داراب اتیلن تولیدی تامین شود.
خط لوله اتیلن مرکزی قرار است در دو بخش کلی شامل خط لوله انتقال گاز اتان از پالایشگاه گاز پارسیان به مجتمع پتروشیمی فیروزآباد به طول ۲۴۰ کیلومتر و خط لوله انتقال گاز اتیلن از مجتمع پتروشیمی فیروزآباد به مجتمع های پتروشیمی جهرم، داراب، فسا و استهبان به طول ۳۱۰ کیلومتر احداث شود که سرمایه گذاری ساخت این خط لوله ۲۸۵ میلیون دلار برآورد شده است.
نقشه زیر مسیر خط لوله اتیلن مرکز و موقعیت پتروشیمی جهرم را نشان می‌دهد:
۶ میلیارد دلار برای ۸ پتروشیمی استان فارس
در دی ماه ۱۳۸۶، غلامحسین نجابت، مدیرعامل وقت شرکت ملی صنایع پتروشیمی با اشاره به طرح احداث ۸ پتروشیمی در فارس عنوان کرد که قرار است پتروشیمی‌های فیروزآباد، جهرم، داراب، فسا و فراشبند در مسیر خط اتیلن مرکزی و پتروشیمی‌های ممسنی و کازرون در منطقه دنا و در خط لوله اتیلن غرب احداث شوند.
وی افزود که مبلغ سرمایه‌گذاری برای این ۸ طرح حدود ۶ میلیارد دلار و مالکیت این واحدها به صورت ۲۰ درصد شرکت ملی صنایع پتروشیمی، ۴۰ درصد شرکتهای سرمایه گذاری بخش خصوصی و ۴۰ درصد پذیره نویسی از مردم خواهد بود. [۱]
تصویب پتروشیمی به عنوان رهاورد سفر استانی هیأت دولت
چند ماه پس از آن، در اردیبهشت سال ۱۳۸۷، جلیل ابراهیم پور مدیر طرح های شرکت ملی صنایع پتروشیمی در مصاحبه‌ای اعلام کرد که عملیات اجرایی ۵ طرح پتروشیمی خط لوله اتیلن مرکز از جمله پتروشیمی جهرم در سال ۱۳۸۷ شروع می‌شود [۲]؛ اما آغاز احداث این واحدها با یکسال تاخیر و همزمان با دور دوم سفر هیأت دولت دهم به استان فارس در اردیبهشت سال ۱۳۸۸ و با وعده اشتغال ۲ هزار نفری به صورت رسمی اعلام شد.
محمدرضا رضایی نماینده مردم جهرم در مجلس شورای اسلامی در مراسم آغاز عملیات اجرایی مجتمع پتروشیمی جهرم گفت که این طرح در زمینی به مساحت ۳۰۰ هکتار و هزینه‌ای معادل ۶ هزار میلیارد ریال در ۴۵ کیلومتری جهرم، منطقه چاه زنگو اجرا خواهد شد. [۳]
عدم رغبت بخش خصوصی برای تامین مالی پتروشیمی‌های بدتعریف
این پتروشیمی در تیرماه سال ۱۳۹۰ به عنوان یکی از شرکتهای زیرمجموعه شرکت مادر تخصصی ملی صنایع پتروشیمی از سوی سازمان خصوصی سازی قابل واگذاری اعلام شد؛ اما در واگذاری‌های مرداد آن سال مورد رغبت بخش خصوصی قرار نگرفت و در فهرست ۲۰ شرکت شرکت پتروشیمی بدون مشتری باقی ماند. همچنین سهام این پتروشیمی با وجود عرضه مجدد در بازار فرابورس در دی ماه آن سال، هچنان خریداری نداشت. [۴]
در بهمن ماه ۱۳۹۳ عباس شعری مقدم، معاون وقت وزیر نفت پتروشیمی جهرم را یکی از ۱۸ طرح پتروشیمی معرفی‌شده به صندوق توسعه ملی جهت تامین منابع مالی معرفی کرد و گفت این طرح‌ها برای تامین منابع مالی به کشور چین نیز معرفی شده اند.
اذعان مسئولان دولتی به موانع جدی پتروشیمی جهرم
با گذشت بیش از ۵ سال از آغاز عملیات اجرایی طرح پتروشیمی جهرم و سایر پتروشیمی‌های استان فارس و عدم پیشرفت فیزیکی قابل توجه آن‌ها، در آبان ماه ۱۳۹۴ محمد حسین مبشری، رئیس وقت اداره امور اقتصادی و دارایی استان فارس در اظهاراتی عنوان کرد: در شرایطی که استان فارس از خشکسالی ممتد رنج می‌برد و منابع آب این استان به شدت آسیب دیده است، چگونه می توان توجیه فنی و اقتصادی برای طرح‌های پتروشیمی که بیشترین مقدار مصرف آب را می‌طلبد تعریف کرد؟
محمد حسین مبشری همچنین گفت: اگر چه اکنون کمیته اجرای طرح‌های پتروشیمی مصوب در فارس فعال است و برای برخی طرح‌ها نیز اقداماتی انجام شده اما این طرح‌ها با وجود مشکلات عدیده، تا رسیدن به مرحله اجرا فاصله بسیاری دارند و برخی از این طرح‌های دارای مجوز احداث در حد یک تابلو باقی مانده است. تامین خوراک، ایجاد راه‌های دسترسی، شرائط حمل و نقل و انتقال محصولات و از همه مهمتر تامین منابع آب از جمله تنگناهای طرح‌های پتروشیمی خط اتیلن مرکزی در استان فارس است. [۵]
مطابق برآوردها، پیش‌بینی می‌شود حدود ۵۳ میلیون لیتر در روز، آب مورد نیاز برای سه پتروشیمی جهرم، فسا و داراب در استان فارس باشد که این عدد معادل میزان آب مصرفی ۲۷۰ هزار نفر در شبانه روز است.
تاخیر ۴ ساله در احداث خط لوله اتیلن مرکز
در طرف دیگر، عملیات احداث خط لوله انتقال اتان و اتیلن مرکز که قرار بود از سال ۱۳۸۶ آغاز شود، قرارداد احداث آن در شهریور سال ۱۳۹۰ امضا شد و مطابق آن اعلام گردید که این خط لوله در مدت ۳۰ ماه به بهره‌برداری خواهد رسید [۶]؛ اما تا سال ۱۳۹۵ تنها با پیشرفت ۲۳ درصدی همراه بود و پیش‌بینی زمان بهره‌برداری آن با ۸۰ ماه تاخیر به سال ۱۳۹۹ موکول شد.
حال این خط لوله که قرار بود شکل‌دهنده قطب جدید تولید محصولات پتروشیمی در استان فارس و خوراک‌رسان طرح‌های پتروشیمی این استان باشد، به عاملی برای تشدید خشکسالی در استان فارس تبدیل شده است.
انتقال پتروشیمی‌های استان فارس به منطقه عسلویه
به همین دلیل از چند سال گذشته، موضوع انتقال ۴ پتروشیمی استان فارس از جمله پتروشیمی جهرم به علت کمبود آب، به سواحل خلیج فارس مطرح شده است که با مخالفت‌های مسئولان محلی از جمله امام جمعه شیراز و نمایندگان استان فارس در مجلس شورای اسلامی همراه بوده است. [۷]
در همین راستا محمدرضا رضایی، نماینده مردم جهرم در مصاحبه‌ای در تیرماه سال جاری با تاکید بر ابقای طرح پتروشیمی در جهرم گفت: در جهرم با وجود پروژه آبرسانی سد سلمان مشکلی جهت تامین آب نداریم و با وجود موانع مختلف، موفق به تخصیص آب به میزان هزار لیتر در ثانیه به جهرم شدیم، بنابراین پتروشیمی در جهرم می‌ماند و قرار نیست از این شهرستان خارج شود چرا که از لحاظ آب و زمین‌شناسی مشکلی نداریم. [۸]
توقف طرح غیرکارشناسی پتروشیمی جهرم پس از ۱۲ سال هزینه
در شهریور سال ۱۳۹۶ علیرضا صحرائیان، فرماندار وقت شهرستان جهرم در مصاحبه‌ای از سرعت پایین اجرای طرح پتروشیمی این شهر خبر داد و گفت: برای راه‌اندازی این پتروشیمی تاکنون ۵۰ میلیارد تومان هزینه شده است و تاکنون موضوع انتقال این پتروشیمی به عسلویه به ما ابلاغ نشده و به‌طور حتم با انتقال آن مخالفیم؛ زیرا راه‌اندازی این پتروشیمی رونق اقتصادی و توسعه این شهرستان را به همراه دارد. [۹]
در حال حاضر طبق آخرین اطلاعات ارائه شده توسط شرکت ملی صنایع پتروشیمی، این شرکت سال ۱۴۰۳ را به عنوان زمان بهره‌برداری از پتروشیمی جهرم اعلام کرده است؛ هرچند این پروژه جز طرح‌های غیرفعال صنعت پتروشیمی ایران قرار گرفته است.
سوال جدی قابل طرح این است که پیشرفت فیزیکی کمتر از ۱۲ درصد در طول ۱۲ سال برای طرحی که به طور متوسط کمتر از ۴ سال زمان برای احداث نیاز داشت، با چه بهانه‌هایی قابل توجیه است؟
تصویب طرح‌هایی غیرکارشناسی که به گفته برخی مسئولان استانی به یک مانور سیاسی شبیه‌تر بوده اند، صرف هزینه‌های میلیاردی، معطل نگه داشتن ۱۲ ساله سایر ظرفیت‌های شهرستان و از همه مهمتر ضررهای غیرقابل جبران این طرح‌ها به محیط زیست و وضعیت بحرانی آب استان فارس، مواردی نیستند که بتوان آن‌ها را نادیده گرفت و با تمدید زمان بهره‌برداری از طرح و وعده‌های غیرواقعی، صورت مسئله را پاک کرد.
لازم است دولت از جمله وزارت نفت، وزارت صنعت، سازمان محیط زیست و شرکت ملی صنایع پتروشیمی با تدوین لایجه‌ای جامع و توقف طرح‌های بدتعریف پتروشیمی، علاوه بر افزایش سرعت پیشرفت فیزیکی طرح‌های اولویت‌دار این صنعت مطابق آمایش سرزمینی، جلوی ضرر بیشتر طرح‌های غیرکارشناسی به کشور را بگیرند.
پی نوشت:
[۱] شانا؛ کدخبر: ۱۲۴۳۴۳
[۲] شانا؛ کدخبر: ۱۲۹۵۴۵
[۳] جام‌جم آنلاین؛ کد خبر: ۱۰۰۹۰۵۴۶۶۵۶۳
[۴] شانا؛ کدخبر: ۱۸۲۴۹۲
[۵] شانا؛ کدخبر: ۲۴۹۳۵۸
[۶] شانا؛ کدخبر: ۱۷۵۹۶۰
[۷] پایگاه خبری حافظ شیراز؛ کدخبر: ۲۰۲۵۹
[۸] فارس؛ کدخبر: ۱۳۹۸۰۴۱۶۰۰۰۰۱۶
[۹] مهر؛ کدخبر: ۱۰۶۰۷۵۲
نظرات