پَرَنده یا مُرغ به جانوران مهره‌داری گفته می‌شود که بدنی پوشیده از پر دارند، خونگرم اند، بال دارند، بر روی دوپا راه می‌روند و تخم می‌گذارند. بیشتر پرندگان توانایی پرواز دارند. تا کنون حدود ۱۱٬۰۰۰ گونه پرنده در سراسر جهان شناسایی شده‌است.
بیشتر پرندگان برای پرواز سازش یافته‌اند. شکل آن‌ها چنان است که مقاومت هوا را در هنگام پرواز کم می‌کند. افزون بر این، پرندگان پروازی نسبت به جثه‌ای که دارند سبک اند. سبکی آن‌ها تا حدی به جهت آن است که بیشتر استخوان‌های آن‌ها توخالی است. علاوه بر این، کیسه‌های هوادار کوچک در همه جای بدن خود دارند؛ کیسه‌های هوادار مانند بالن‌های کوچک کار می‌کنند.
پرهای بال و دم پرندگان کمک خوبی برای پرواز آن‌ها است. ماهیچه‌های نیرومند بال‌ها نیز در پرواز به آن‌ها یاری می‌کند. پرندگان مانند پستانداران خونگرم بوده و بدن آن‌ها حتی از بدن انسان گرم‌تر است. بدن برخی از پرندگان دمای در حدود ۴۵ درجه دارد.
همهٔ گونه‌های پرندگان تخم می‌گذارند. بیشتر پرندگان برای تخم‌های خود لانه می‌سازند. تخم پرندگان چند روزی باید گرم نگاه داشته شود تا جوجه در آن تشکیل شود. بیشتر پرندگان با خوابیدن روی تخم، آن را گرم نگه می‌دارند. در بسیاری از پرندگان پدر و مادر به نوبت روی تخم‌ها می‌خوابند. در بعضی دیگر تنها مادر روی تخم می‌خوابد و فقط برای تهیه خوراک لانه را ترک می‌کند.
غذای پرندگان گوناگون متفاوت است و گاه از روی نوک آن‌ها می‌توان نوع تغذیه آن‌ها را حدس زد. منقار برخی پرندگان کوتاه و مخروطی است و برای شکافتن دانه مناسب است. پرندگان شکاری، منقاری تیز و خمیده داشته که برای دریدن طعمه مناسب است. مگس‌مرغ نوک دراز و باریکی دارد که برای مکیدن شهد گل‌ها مناسب است. منقار پلیکان بسیار بزرگ است و سبد خوبی برای جا دادن ماهی‌ها. هیچ پرنده‌ای از هر نوع که باشد دندان ندارد و غذا را در سنگدان خود آسیا می‌کند.
پرندگان برای انسان سود بسیار دارند. حشرات زیان‌آور، موش، دانه‌های گیاهان هرز، و جانوران مرده را می‌خورند. بخشی از غذای ما از پرندگان است. کبوتر نامه‌بر در دوران‌های تاریخی برای فرستادن پیام به کار می‌رفت. مرغ ماهیخوار ممکن است برای کمک به ماهیگیران آموخته شود. باز، نیز ممکن است برای کمک به شکارچیان آموخته شود.
دستگاه گوارش و دستگاه تنفسی پرندگان بسیار ویژه‌است و به خوبی به نیازهای آن‌ها برای پرواز پاسخ می‌دهد. برخی پرندگان مانند کلاغ‌ها و طوطیها در میان باهوش‌ترین گونه‌های جانوران جای می‌گیرند. دیده شده که برخی پرندگان توان ساخت و کاربرد ابزارها را دارند. همچنین بسیاری از گونه‌هایی که زندگی اجتماعی دارند آشکارا دانش خود را در اختیار نسل‌های بعد قرار می‌دهند.
قلب پرندگان چهارحفره‌ای و خم آئورت به سمت راست است. استخوان‌های سر به هم جوش‌خورده و در استخوان پس‌سری تنها یک (مهره -مفصل) دارند. در این مهره‌داران ۹ کیسه هوایی متصل به شش‌ها وجود دارد، استخوان‌ها برای کاهش وزن پرندگان تو خالی و سبک هستند و چشم‌ها بزرگ است و حس بینایی قوی‌ترین حس آن‌ها است.
پرندگان پرتنوع‌ترین نوع مهره‌داران چهاراندامی‌اند و از قطب شمال تا قطب جنوب می‌توان گونه‌هایی از پرندگان را پیدا کرد. کوچک‌ترین گونهٔ زنده از پرنده‌ها، مرغ پرزنبوری با طول ۵ سانتیمتر و بزرگ‌ترین آن‌ها شترمرغ با بزرگی ۲٫۷۵ متر است. فسیلها گواه آن هستند که منشأ پرندگان به دایناسورهای دوپا و نزدیک به ۱۶۰ میلیون سال پیش، در دوران ژوراسیک بازمی‌گردد. دیرین‌شناسان بر این باورند که پرندگان تنها گروه دایناسورها هستند که از رویداد انقراض کرتاسه-پالئوژن در ۶۵٫۵ میلیون سال پیش، جان سالم به در برده‌اند.
امروزه پرندگان با این ویژگی‌ها شناخته می‌شوند: منقار و بدنی پوشیده از پر دارند، دندان ندارند، تخم‌هایی با پوستهٔ سخت می‌گذارند، سوخت‌وساز بالا، قلب چهارحفره‌ای، استخوان‌بندی نیرومند و هم‌زمان سبکی دارند. امروزه تمامی پرندگان زنده دو بال دارند، تنها استثنای این مطلب پرنده‌ای با نام موآ از زلاندنو است که هم‌اکنون منقرض شده. در پرندگان زائده‌های حرکتی پشتی برای راه رفتن، نشستن یا شنا کردن سازگاری یافته‌است و زائده‌های حرکتی جلویی به صورت بال تغییر شکل یافته. به این ترتیب بال یک عضو پیشرفته و تکامل یافته‌است و به بیشتر پرندگان توان پرواز می‌دهد. بی‌تیغه‌ها، پنگوئنها و گونه‌های انگشت شماری از پرندگان توان پرواز ندارند.
پرندگان آوازخوان و طوطی‌سانان بیشتر به عنوان حیوان خانگی کاربرد دارند. کاربرد دیگر پرندگان در تهیهٔ کود مرغی است. پرندگان در فرهنگ، مذهب، شعر و موسیقی انسان‌ها وارد گشته‌اند و به زندگی ما پیوند خورده‌اند. در نتیجهٔ رفتارهای انسان‌ها از سدهٔ ۱۷ میلادی به این سو ۱۲۰ تا ۱۳۰ گونه از پرنده‌ها منقرض شده‌اند و صدها گونه هم پیش از سدهٔ ۱۷ از دست رفته بودند. امروزه با وجود آنکه تلاش‌هایی در زمینهٔ نگهداری و حمایت از پرندگان صورت گرفته با این حال ۱٬۲۰۰ گونه از آن‌ها همچنان رو به انقراض‌اند.
تنها پرنده ای که زبان ندارد پلیکان است
گونه‌های زیادی از پرندگان سالانه مهاجرت‌های طولانی دارند و بسیاری هم به جای مهاجرت طولانی، جابجایی‌های کوتاه دارند. بسیاری پرندگان موجوداتی اجتماعی بوده و با همدیگر از راه نشانه‌ها، صداها، آوازها، شرکت در رفتارهای اجتماعی، شکار، جنگ و مبارزه و یورش دسته جمعی به دیگر جانوران (معمولاً برای حفاظت از خود) با یکدیگر ارتباط برقرار می‌کنند. پرندگان پس از تخم‌گذاری، تخم را در لانه نگهداری می‌کنند و بر روی آن می‌خوابند. بسیاری از جوجه‌ها پس از آنکه از تخم بیرون آمدند باید مدت طولانی مورد حمایت و سرپرستی پدر و مادر خود باشند. پرندگان در کنار پستانداران از تکامل‌یافته‌ترین جانوران می‌باشند.
شما هم نظرتان در پایین همین صفحه برای ما بنویسید
مطلب پیشنهادی :
عکس های قدیمی سیاه و سفید از شیراز که تاکنون ندیده اید
آچار فرانسه
تاریخ : ۳ - شهریور - ۱۴۰۲
تبارک الله احسن الخالقین..
ناشناس
تاریخ : ۳۰ - مرداد - ۱۴۰۲
واقعا زیبا و حیرت انگیز