چرا بیشتر ما به‌شدت درگیر گذشته هستیم؟
پژوهشگران تحلیل گسترده‌ای انجام دادند که شامل ده‌ها میلیون مکالمه واقعی و خیالی بود که از کتاب‌ها، فیلم‌ها، برنامه‌های تلویزیونی و تعاملات واقعی انتخاب شده بودند.
برای برخی از ما، مواقعی مانند سال جدید فرصتی است تا به اتفاقات خوب و بدی که در ۱۲ ماه گذشته رخ داده است، فکر کنیم. برای بعضی‌ها، سال جدید مانند نقطه شروعی برای فکر کردن به آینده است. دکتر جرمی آر منینگ، دانشیار گروه روانشناسی و علوم مغز در کالج دارتموث می‌گوید توانایی انسان‌ها در فکرکردن به فراتر از زمان حال و تصورکردن گذشته و آینده در ذهنشان، همواره او را شگفت‌زده کرده است.
دکتر منینگ می‌گوید جسم ما همیشه در لحظه‌ی حال گیر کرده و فقط می‌تواند در همان لحظه وجود داشته باشد؛ اما ذهنمان می‌تواند هر وقت بخواهد به گذشته برگردد یا آینده را تصور کند. بخش زیادی از دانشی که دانشمندان درباره چگونگی به یاد آوردن گذشته و حدس‌زدن آینده توسط انسان‌ها دارند، از مطالعاتی به دست آمده که روی تجربیات شخصی هر فرد تمرکز می‌کنند.
ایده‌ی اصلی ساده است: کارهایی که انجام می‌دهید یا قصد انجامشان را دارید، به شکلی در شبکه‌های پیچیده‌ی سیستم حافظه شما ثبت می‌شوند. پژوهشگران می‌توانند بررسی کنند که مغز شما هنگام ایجاد خاطرات جدید، به یاد آوردن آن‌ها، حدس زدن درباره آینده، برنامه‌ریزی و موارد مشابه چه کاری انجام می‌دهد.
پیش‌بینی‌ها و فرضیاتی که درباره دیگران داریم، به ما کمک می‌کنند تا تصمیم بگیریم آیا کسی را دوست داریم یا نه
شین‌مینگ ژو از دانشگاه دارتموث در پژوهش‌های اخیر خود ایده فوق‌العاده‌ای را درباره این پدیده‌ها ارائه کرده است. او کنجکاو بود که چطور می‌توانیم به‌طور ذهنی، گذشته و آینده‌ی زندگی دیگران را تصور کنیم. مثلاً وقتی برای اولین بار با غریبه‌ای ملاقات می‌کنیم، پیش‌بینی درباره گذشته و آینده آن فرد بخش مهمی از نحوه برخورد ما با او را تشکیل می‌دهد.
پیش‌بینی‌ها و فرضیاتی که درباره دیگران داریم، به ما کمک می‌کنند تا تصمیم بگیریم آیا کسی را دوست داریم یا نه؛ آیا او می‌تواند شریک عاطفی مناسبی باشد یا ممکن است برای ما خطرناک باشد. سوال این است که ما برای انجام این کار از چه سرنخ‌هایی استفاده می‌کنیم؟
در فیزیک کلاسیک، اگر بدانیم توپی در همین لحظه در چه موقعیتی قرار دارد و با چه سرعتی درحال حرکت است، می‌توانیم بفهمیم در گذشته در کدام موقعیت بوده و در آینده کجا خواهد رفت. به عبارت دیگر، اطلاعات حال حاضر به ما کمک می‌کند درباره گذشته و آینده هم حدس بزنیم.
آیا همان‌طور که درباره حرکت توپ حدس می‌زنیم، می‌توانیم همین کار را برای تجربیات ذهنی و تعاملات اجتماعی هم انجام بدهیم؟ اگر این‌طور باشد، باید بتوانیم به همان اندازه که درباره آینده یک غریبه حدس می‌زنیم، درباره گذشته او نیز گمانه‌زنی کنیم.
پژوهشگران برای آزمایش این ایده، از ۳۶ نفر خواستند قسمت‌هایی از یک برنامه تلویزیونی را تماشا کنند و سپس حدس بزنند چه اتفاقاتی قبل یا بعد از هر صحنه رخ داده است. شرکت‌کنندگان اتفاقاتی را که قبل از آن صحنه رخ داده بود، بهتر از رویدادهای پس از صحنه حدس می‌زدند. اما چرا این‌طور بود؟
پژوهشگران متوجه شدند دلیل اینکه مردم در حدس‌زدن درباره گذشته بهتر عمل می‌کنند، این است که بیشتر حدس‌هایشان براساس گفتگوهایی است که شخصیت‌های تلویزیونی دارند. این گفتگوها به آن‌ها کمک می‌کند راحت‌تر بفهمند چه اتفاقاتی در گذشته رخ داده است.
شخصیت‌های برنامه تلویزیونی بیشتر درباره گذشته صحبت می‌کردند تا آینده. به همین دلیل، شرکت‌کنندگان بیشتر درباره اتفاقات گذشته‌ی داستان، اطلاعات به دست آوردند و حدس‌زدن درباره آینده برایشان سخت‌تر بود.
نتیجه‌ای که حاصل شد، ممکن بود فقط به خاطر برنامه تلویزیونی خاصی بوده باشد که شرکت‌کنندگان دیده بودند؛ بنابراین پژوهشگران دوباره آزمایش را با برنامه دیگری تکرار کردند. جالب اینجا بود که در برنامه جدید هم شخصیت‌ها بیشتر درباره گذشته صحبت می‌کردند تا آینده. آیا این امر اتفاقی بود؟
پژوهشگران تحلیل گسترده‌ای انجام دادند که شامل ده‌ها میلیون مکالمه واقعی و خیالی بود که از کتاب‌ها، فیلم‌ها، برنامه‌های تلویزیونی و تعاملات واقعی انتخاب شده بودند. آن‌ها متوجه شدند این رفتار، یعنی صحبت بیشتر درباره گذشته تا آینده، هم در داستان‌های خیالی و هم در مکالمات واقعی به چشم می‌خورد. به‌نظر می‌رسد این ویژگی اساسی در نحوه ارتباط انسان‌ها است.
اما چرا در گفتگوها بیشتر درباره گذشته صحبت می‌کنیم تا آینده؟ علت آن است که اطلاعات بیشتری درباره گذشته خود داریم و آینده هنوز نامعلوم است، بنابراین شاید طبیعی باشد که بیشتر درباره موضوعاتی صحبت کنیم که با آن‌ها آشنا هستیم.
باورها و اطلاعاتی که مردم دارند، در مکالمات با دیگران نمایان می‌شود. بنابراین، اطلاعاتی که مردم از گفتگوهایی که می‌بینند یا در آن‌ها شرکت می‌کنند، به دست می‌آورند، به‌طور طبیعی به سمت گذشته گرایش دارد.
مردم بهتر می‌توانند درباره اتفاقات گذشته حدس بزنند تا اینکه اتفاقات آینده را پیش‌بینی کنند. نتایج مطالعه جدید همچنین با تحقیقات دیگر همخوانی دارد که بررسی می‌کنند مردم چطور و چرا به‌طور ذهنی به گذشته و آینده فکر می‌کنند.
یکی از اصول تمرین ذهن‌آگاهی این است که روی لحظه حال تمرکز کنیم. این کار کمک می‌کند احساس آرامش داشته باشیم و از موقعیتی که در آن هستیم، افرادی که با آن‌ها هستیم و آنچه داریم، لذت ببریم.
گاهی اوقات ذهنمان، ما را از لحظه‌ی حال دور می‌کند و باعث می‌شود از آن جدا شویم. فاصله گرفتن از زمان حال می‌تواند حواس‌پرتی باشد که مثلاً باعث شود به گفتگوی درحال انجام توجه نکنیم یا می‌تواند بخشی از مشکلی بزرگ‌تر مثل نشخوار فکری باشد که با افسردگی همراه است.
وقتی چیزی که درحال تجربه‌اش هستیم شبیه به اتفاقی در گذشته باشد، ممکن است ناخودآگاه آن لحظات گذشته دوباره برایمان زنده شود
گاهی اوقات دورشدن از لحظه حال می‌تواند مفید باشد. وقتی چیزی که درحال تجربه‌اش هستیم شبیه به اتفاقی در گذشته باشد، ممکن است ناخودآگاه آن لحظات گذشته دوباره برایمان زنده شود. مثلاً ممکن است بویی که از شیرینی‌پزی به مشامتان می‌رسد، شما را به یاد غذاهایی بیندازد که مادربزرگتان در کودکی درست میکرد. سپس ممکن است بخواهید آن شیرینی‌ها را بخرید تا دوباره احساسات خوب و دلگرم‌کننده آن زمان را تجربه کنید.
خاطرات بر رفتارها تأثیر می‌گذارند و به مردم کمک می‌کنند تا در موقعیت‌ها یا محیط‌های پیچیده با استفاده از نشانه‌هایی که در گذشته مفید بوده‌اند، راه خود را پیدا کنند. دلیل اینکه ما حافظه داریم، این است که به ما کمک می‌کند پیش‌بینی کنیم (هرچند ناقص) که چه چیزی احتمالاً در آینده رخ خواهد داد.
اگر در گذشته چیزی طبق برنامه پیش نرفته باشد، خاطرات به ما کمک می‌کنند تا از اشتباهاتمان درس بگیریم و در آینده از آن‌ها پرهیز کنیم. اما برای آنچه خوب پیش رفته است، می‌توانیم به خاطرات خوبمان فکر کنیم تا اکنون احساس شادی بیشتری داشته باشیم.منبع: زومیت
