چنار بی‌بی‌حور تا مقبره‌ٔ جاماسب در روستای گردشگری گاره جهرم

روستای گاره در دهستان علی‌آباد بخش خفر شهرستان جهرم با آب و هوایی مطبوع و دلپذیر در تابستان و زمستان، یکی از روستاهای هدف گردشگری شهرستان جهرم است.
در مسیر جاده‌ٔ جهرم به شیراز ‌در سمت راست جاده و نرسیده به روستای باب ‌انار، پس از ورود به جاده‌ٔ فرعی، به روستای کراده می‌رسیم. بعد از عبور از آن، در شرق کراده، روستای گاره یا کاره واقع شده که اهالی به آن «جومه‌ بزرگی»(تلفظ دیگری از جاماسب) می‌گویند.
مقبره‌ٔ تاریخی جاماسب حکیم از آثار باستانی در این روستا، در کنار درخت چنار « بی‌ بی ‌‌حور»، از آثار ملی میراث فرهنگی ثبت شده‌اند و سه مکان تاریخی «غار جاماسب»، «قلعه‌ جاماسب» و «قبرستان تاریخی» این روستا نیز از آثار تاریخی این روستای شاخص گردشگری‌ هستند.
بر اساس سرشماری سال ۱۳۹۵،‌ روستای گاره ۵۲ خانوار و نزدیک به ۲۰۰ نفر جمعیت دارد و مردم این روستا بیشتر به کشاورزی و دامداری اشتغال دارند.
طبیعت و آب و هوای مناسب این روستا محل مناسبی برای رویش انواع درختان میوه‌ٔ سردسیری چون بادام، گردو، انار، سیب، آلوزرد و… است.
آبیاری در این روستا هنوز به‌ صورت قنات و آبراهه است و قنات نیز در این روستا وجود دارد.
لوده ‌بافی، حصیربافی با جرگه(درخت بادام کوهی) و بافندگی و عروسک‌سازی سنتی از هنرهای دستی مردم این دیار است.

** مقبره‌ٔ جاماسب حکیم
بنای باستانی آرامگاه منسوب به جاماسب حکیم در گاره به‌ صورت مکعب شکل به اضلاع پنج و نیم متر و ارتفاع چهارمتر، روی تپه‌ای کوتاه از سنگ‌های بادبُر بدون ملات ساخته شده ‌است. این اثر با شماره‌ی ۹۸۶ در سال ۱۳۵۳ به ثبت ملی رسیده است.
مقبره‌ٔ جاماسب، تشابه فراوانی با کعبه زرتشت در نقش رستم دارد. به ‌علت تراش خوردن سنگ‌های آرامگاه می‌توان آن را به دوران هخامنشی نسبت داد.
برخی نیز می‌گویند که این بنا، آتشکده‌ای بوده که در جشن‌ها و مراسم ویژه از آن استفاده می‌شده ‌است.
این بنا در دورهٔ اسلامی نیز کابرد مذهبی داشته است. در گذشته بر بالای مقبره، یک اتاقک هشت ضلعی با گنبدی یک و نیم متری وجود داشته که تخریب شده است. این قسمت به‌ وسیله‌ٔ سنگ‌های تراش‌ خورده به ‌صورت یک مقبره درآمده بود‌ که بر اثر آسیب سودجویان، فقط سه تا چهار ضلع آن باقی مانده ‌است.
چپاولگران در زیر همین سنگ مقبره، از ۲ طرف بالا و پایین تونلی حفر کردند و از ظواهر پیداست که چیزی نیافته‌اند و به این دلیل که درون چهاردیواری آرامگاه، تماما از سنگ و ساروج پُر شده ‌است. احتمالاً روی همین مقبره، آتشدانی برپا بوده‌ و از فواصل دور دیده می‌ شده ‌است.
جاماسب را داماد زرتشت نیز گفته اند که در اساطیر و دین زرتشتی، دو چهره‌ٔ متضاد مثبت و منفی با روایات فراوان دارد و پیش‌ گویی‌هایی از جمله ظهور منجی و نشانه‌های آن نیز به او نسبت داده‌اند.
از همین رو خرافات زیادی نیز از گذشته پیرامون این مقبره‌ وجود داشته است.
در گذشته کتیبه‌ای به زبان عربی با خط میانه‌ٔ ثلث و کوفی نیز در بالای این بنا وجود داشته که اکنون فروریخته و چند تکه شده است.
در میانه و گرداگرد آرامگاه، هر یک متر، یک سوراخ مربع ‌شکل تعبیه شده که احتمالاً برای این بوده که اگر باران وارد بنا شد، بتواند از این سوراخ‌ها خارج شود. در محفظه‌ٔ داخلی آرامگاه از کف تا سقف، از سنگ و ساروج فشرده پُر شده که بسیار سخت و محکم است.
سالم‌ ترین بخش این ساختمان ضلع شمالی‌ است که کوتاه‌ تر از دیگر دیواره‌های آرامگاه است و روی یک صخره بنا شده و علت سالم ماندنش نیز دسترسی نداشتن به‌این دیواره ‌است و در ارتفاع ۴ متری این دیواره یک ردیف سنگ‌کاری برجسته نیز نمایان است. در دوران گذشته بلندترین دیواره آن ضلع جنوبی بوده که بر اثر هجوم سودجویان آثار عتیقه، قسمت بزرگی از دیواره ویران شده ‌و چیز خاصی از آن باقی نمانده است.
ضلع شرقی این دیواره نیز براثر غارتگری سودجویان از دو موضع، حفاری غیر‌مجاز شده که آسیب جبران‌ناپذیری را بر پیکر این اثر وارد کرده‌اند.
ضلع غربی بلندترین دیواره‌ٔ این بنا را با ارتفاع ۷‌متر تشکیل می‌دهد که نسبتاً سالم مانده و تنها ردیف سنگ‌کاری بالای آن خراب شده است.
در دوران گذشته، سازمان میراث فرهنگی داربست فلزی را در کنار این دیوار برپا کرده بود که هم‌اکنون مرمت این اثر با سرعت بیشتری در حال پایان است و داربست‌ها برداشته شده‌اند.
دهیار گاره با اشاره به واقع شدن مقبره تاریخی جاماسب حکیم در این روستا در گفت‌ و گو با خبرنگار ایرنا گفت: مقبره‌ٔ جاماسب با قدمت سه ‌هزار و پانصدسال از آثار تاریخی شهرستان جهرم امسال توسط اداره‌ٔ میراث فرهنگی مرمت شد.
فرزانه‌ هوشمند درباره‌ٔ تأمین منابع اعتبار مرمت مقبرهٔ جاماسب حکیم این روستا گفت: پروژه‌ٔ مرمت این مقبره با حضور نصیری، معاون اداره‌ٔ میراث فرهنگی استان در روستای گاره با اعتباری بالغ بر ۵۰ میلیون تومان آغاز شد و با انتخاب پیمانکاری از تبریز ادامه یافت.

** قبرستان تاریخی گاره
در پایین و گرداگرد تپه‌ای که آرامگاه روی آن قرار دارد قبرهای دوران پس از اسلام نیز به چشم می‌خورد. سنگ‌قبرهایی که تاریخ آن حدود ۳۰۰ تا ۵۰۰ هجری قمری است و روی بیشتر آنها درخت سرو حک شده است. شواهدی وجود دارد که نشان می‌دهد پس از ورود اسلام، اهالی روستای گاره، اموات خود را در پایین آرامگاه جاماسب حکیم دفن می‌کرده‌اند، اما پس از سال‌های ۱۱۵۰ هجری قمری، قبرستان این روستا به ‌جای دیگری انتقال داده شده است.
روی برخی سنگ قبرها اشکال و خطوط عربی و کوفی و اشعار فارسی از شاعران نامی و گمنام به‌ چشم می‌خورد که این قبرها نیز از دستبرد دزدان آثار باستانی در امان نمانده‌اند.
چندین سنگ ‌نوشته بزرگ نیز به‌ صورت کتیبه به ‌انواع خطوط کوفی و عربی در پایین آرامگاه به‌ صورت نامنظم برروی هم انباشته شده است و در پایین تپه نیز جوی آب زلالی که از کاریز یا قنات گاره سرچشمه می‌گیرد، جاری است که باغ‌ها و روستای گاره را سیراب می‌سازد.
هوشمند با اشاره به اینکه دو اثر تاریخی دیگر نیز در این روستا در حال ثبت در میراث فرهنگی‌ هستند گفت: یکی از این آثار، قبرستان تاریخی و دیگری قلعهٔ جاماسب نیز با قدمتی بیش از سه هزارسال است.

** درخت چنار بی ‌بی ‌حور
درخت چنار بی‌ بی ‌حور با قدمت بیش از سیصد سال کهن ‌ترین میراث طبیعی ثبت‌ شده‌ٔ شهرستان جهرم است و در در روستای گاره قرار دارد. این درخت به شماره‌ٔ ثبتی ۳۶۶ در سال ۱۳۹۶ در فهرست آثار میراث طبیعی ملی کشور قرار گرفت.
هوشمند، دهیار گاره در این باره گفت:درخت چنار بی‌ بی‌ حور با قطر تنهٔ ۱۲ متر، اثر طبیعی ثبت‌ شده‌ٔ شهرستان جهرم، سیصد ساله است و در باغ آقای مهراب رنجبر در روستای گاره قرار دارد.
چشمه بی‌بی اُوپیر نیز کِنار درخت چنار ۳۰۰سالۀ روستای گاره است.
طبق قوانین میراث طبیعی کشور، اثر مذکور ضمن رعایت حقوق مالکانه، تحت نظارت و حمایت سازمان میراث طبیعی ملی کشور است و تدوین ضوابط حفاظتی و تعیین عرصه و حریم این اثر برعهدهٔ این سازمان خواهد بود. همچنین هر گونه دخل و تصریف یا اقدام و عملیاتی که منجر به تخریب یا تغییر در اصالت در این اثر طبیعی شود، ممنوع است.

** اقامتگاه بومگردی گاره
اقامتگاه بومگردی گاره با متراژی بالغ بر ۲۶۰مترمربع با سه سوئیت در حال تجهیز است و بنا به گفته‌ٔ هوشمند احتمالاً تا دههٔ فجر به بهره ‌برداری خواهد رسید.
علی لطفی‌ پور، سرپرست اداره‌ گردشگری و میراث فرهنگی جهرم نیز دربارهٔ آثار تاریخی روستای گاره گفت: دو خانه در روستاهای گاره و کراده بخش خفر از طرف دهیاری این روستاها برای ثبت و بررسی برای اقامتگاه بومگردی معرفی شده‌اند.
وی افزود: منزل تاریخی روستای گاره متعلق به اواخر دوره‌ٔ قاجاریه و اوایل پهلوی است، مراحل پایانی خود را برای ثبت به عنوان اقامتگاه بومگردی می‌گذراند و منزل تاریخی روستای کراده نیز برای ثبت اخیراً کارشناسی شده است.
لطفی‌ پور همچنین با اشاره به رسیدگی به وضعیت طرح‌های عمرانی سایر آثار تاریخی این روستا، بیان کرد: با مهندس نصیری معاون مدیر کل میراث فرهنگی فارس و زارع مسئول امور عمرانی اداره کل میراث فرهنگی فارس از پیشرفت مرمت مقبره‌ جاماسب روستای گاره و چنار تاریخی بی‌بی‌حور نیز بازدید شد.

 بهسازی روستای هدف گردشگری گاره
علیرضا صحراییان، فرماندار ویژهٔ شهرستان جهرم در گفتو ‌گو با خبرنگار ایرنا با اشاره به فعالیت بنیاد مسکن در روستاهای هدف گردشگری بیان کرد: عملیات بهسازی در ۲ روستای هدف گردشگری برایجان و گاره در بخش خفر با برنامه‌ ‌ریزی جلب گردشگر در حال انجام است و با نصب نمادهای گردشگری و احیای آثار تاریخی و طبیعی، ضمن جلب گردشگر، زمینه‌ٔ اشتغال پایدار برای مردم این مناطق نیز مهیا می‌شود.
فرماندار ویژه‌ٔ جهرم با اشاره به حضور گردشگران در نوروز امسال در روستای گاره گفت: اجرای بهسازی به نحوی پیش می‌رود که اقتصاد روستاهای هدف گردشگری تقویت و به ماندگاری مردم در این روستاها کمک شود.
صمد کارگرفرد، رئیس بنیاد مسکن انقلاب اسلامی جهرم نیز در گفت‌ و گو با ایرنا گفت: در طرح بهسازی روستای گاره ۱۹۸ متر مربع دیوار حائل ‌بندی، ۷۲۰ متر مربع سنگ ‌فرش و ۳۰۰ مترمربع جداره ‌سازی می‌شود.
وی گفت: طرح بهسازی این روستا با یک میلیارد و ۲۸۰ میلیون ریال هزینه از محل توازان استانی و حوادث در حال اجراست.
دهیار گاره نیز با بیان اینکه طی سه سال گذشته روستای گاره روند رو به رشدی در حوزه‌های مختلف داشته است گفت: به همت بنیاد مسکن انقلاب اسلامی جدول کانیوای هدایت آب، دیوار حائل با سنگ مالون و یک هزار متر مربع سنگ‌ فرش معابر در این روستا اجرا شد و خاکبرداری و هموارکردن جاده برای ادامه‌ی سنگفرش این روستا ادامه دارد.
هوشمند افزود: پروژه‌ٔ سنگفرش روستای گاره از سال ۱۳۹۵ زیر نظر بنیاد مسکن آغاز شد و فاز دوم این پروژه از سال ۱۳۹۶ آغاز شده است.
وی با بیان جداسازی دیوار مسجد این روستا با روش سنتی بیان کرد: ۸۰ درصد منازل این روستا که به دلیل سیل اخیر دچار خسارت شده بود، وام مقاوم‌ و بازسازی از بنیاد مسکن دریافت کرد که باید به صورت سنتی و با نمای کاهگل مرمت شوند.
وی تولید فیلم مستند تاریخ گاره را از دیگر اقدامات انجام شده در این روستا عنوان کرد و گفت: فیلم مستند «از شاه‌ گلاله تا جاماسب حکیم» به مدت چهل دقیقه که به آثار تاریخی این روستا می‌پرداخت امسال در شبکه‌های مختلف به نمایش درآمد.
دهیار گاره گفت: اجرای دیوار باغ ها با مشارکت اهالی و دهیاری، تأمین آب شرب، احداث غسالخانه امامزاده سید نورمحمد با مشارکت دهیاری‌های روستاهای گاره، کراده، درمه و تجهیز کتابخانه این روستا از دیگر اقدامات بوده و سیصد جلد کتاب در موضوعات مختلف برای کتابخانه روستا تهیه شده‌است.
وی با بیان اینکه ورودی این روستا وضعیت مناسبی نداشت گفت: جاده‌ٔ اصلی روستا توسط اداره‌ٔ راه و شهرسازی، زیرسازی و آسفالت و برج نور ورودی جادهٔ اصلی روستا به منظور تأمین روشنایی نصب شد.
هوشمند گفت: عقب‌ نشینی منازل روستا برای تعریض معابر توسط دهیاری با همکاری اهالی صورت گرفت و دهیاری پس از عقب‌ نشینی منازل، ترانس برق و ۱۱ تیر برق که در مسیر قرار داشت، جابه‌جا کرد.
وی بیان کرد: با پیگیری‌های نماینده‌ٔ شهرستان جهرم در مجلس شورای اسلامی، گازکشی به این روستا در حال انجام است.
دهیار گاره، هدررفتن آب چشمه و قنات این روستا را یکی از مشکلات روستا دانست و گفت: آب قنات و چشمه این روستا پنج ماه از سال به هدر می‌رود که احداث استخر می‌تواند در حل این مشکل نقش مؤثری داشته باشد.
هوشمند خواستار توجه به اشتغال پایدار در گاره شد و اضافه کرد: با وجود اینکه گاره به عنوان روستای هدف گردشگری معرفی شده است و یکی از روستاهای شاخص شهرستان جهرم به شمار می‌رود، ولی اشتغالی پایدار در روستا وجود ندارد و باعث شده جوانان روستا به شهر مهاجرت کنند.
به گفته‌ٔ وی گام‌هایی نیز با وام‌های اشتغال روستایی و دوره‌های آموزشی چون پرورش انواع گیاهان گلدانی برای اشتغال اهالی این روستا برداشته شده است.
وی ادامه داد: آبیاری تحت فشار قسمتی از باغ های گاره اجرا نشده و خواستار همکاری بیشتر اداره‌ٔ جهاد کشاوررزی در این باره هستیم.
به نظر می‌رسد با اجرای طرح‌های یادشده توسعه‌ای یادشده، محرومیت از چهرهٔ این روستا رخت برخواهد بست.
روستای گاره در ۸۰ کیلومتری جهرم، سال ۱۳۹۶ به عنوان روستایی شاخص گردشگری استان فارس معرفی شد.
بخش خفر شهرستان جهرم در فاصله‌ٔ ۱۲۱ کیلومتری شیراز قرار دارد.
شهرستان جهرم در ۱۹۳ کیلومتری جنوب شرق شیراز است.