چه ژن‌هایی از پدر و مادر خود به ارث میبریم؟

در حقیقت صفاتی که در زمان لقاح و به واسطه‌ی ترکیب‌شدن سلول‌های جنسی نر و ماده به فرزندان منتقل می‌شود از دسته صفات ارثی هستند که به شکل کد در مولکول DNA قرار می‌گیرند و ما هم می‌توانیم آن‌ها را به نسل‌های بعدی خود انتقال دهیم.

با وجود اینکه صفات ارثی متعددی وجود دارند در ادامه تعدادی از بارزترین آن‌ها را که از والدین به ما منتقل می‌شوند، معرفی کرده‌ایم:

هوش و استعداد ذهنی

شاید در پاسخ به سوال «چه ژن هایی از پدر و مادر به ارث میبریم؟» بتوان گفت که هوش و استعداد از جالب‌ترین مواردی هستند که از والدین به ارث می‌رسند. مطالعات نشان می‌دهند که هوش از جمله صفات ارثی است که به صورت عمده توسط مادر به فرزندان منتقل می‌شود.

ویژگی‌های فیزیکی

عمده‌ی ویژگی‌های فیزیکی ما از قبیل رنگ مو، بافت و خط رویش آن به‌علاوه پوست و حتی داشتن رگ‌های واریسی از سمت مادر به ارث می‌رسند.

بیماری های میتوکندری

بیماری‌های میتوکندری از جمله اختلالات ارثی مزمنی هستند که در اثر بروز نقص یا جهش در DNA میتوکندری بروز می‌کنند و می‌توانند در هر سنی ظاهر شوند؛‌ با این حال عمدتاً در بدو تولد خود را نشان می‌دهند. نقص‌های میتوکندری ممکن است تمامی اعضای بدن کودک از قبیل مغز، اعصاب، کلیه، قلب، کبد، چشم‌ها، گوش و پانکراس را درگیر کند.

گاهی اوقات اختلالات دیگر بر روی DNA میتوکندری و بروز بیماری‌های دیگر از قبیل آلزایمر، دیستروفی عضلانی، لوگریگ، دیابت و سرطان اثر می‌گذارند.

رنگ چشم

ژن‌های هر دو والد و غالب یا مغلوب بودن آن‌ها در تعیین رنگ چشم کودکان نقش دارند به صورتی که رنگ‌های تیره مشکی و قهوه‌ای غالب و رنگ‌های روشن نظیر آبی و سبز مغلوب هستند. با توجه به این مسئله اگر هر دو والد چشم‌های روشن داشته باشند، احتمال اینکه فرزند آن‌ها هم با همان رنگ چشم متولد شود، بسیار بالا است و تیره بودن رنگ چشمان یکی از والدین هم احتمال تیره‌ شدن رنگ چشمان فرزند را افزایش می‌دهد.

زمان قاعدگی

شاید گفتن زمان قاعدگی به عنوان پاسخی به سوال «چه ژن هایی از پدر و مادر به ارث میبریم؟» برای شما تا حدودی تعجب‌آور باشد، اما کاملاً حقیقت دارد و دختران معمولاً (نه همیشه) از نظر زمان شروع قاعدگی و پایان آن یعنی یائسگی شبیه به مادران خود هستند. البته نباید از سایر عوامل موثر در این زمینه یعنی هورمون‌ها، قد،‌ وزن و میزان چربی بدن،‌ وضعیت سلامت و تغذیه هم غافل شوید.

توانایی افزایش یا کاهش وزن

کافی است نگاهی به مادر خود بیندازید، آنگاه متوجه می‌شوید در زمینه چاقی یا لاغری چه ژن هایی از پدر و مادر به ارث میبریم؛ چرا که محققان بر این باور هستند فرزندان به احتمال زیاد میزان متابولیسم بدن خود را از مادرشان می‌گیرند. البته در مورد وزن ژنتیک همه‌چیز نیست و سبک زندگی اهمیت بالاتری دارد؛ چرا که در بیشتر موارد افراد با پیگیری سبک زندگی صحیح و رعایت تغذیه خود می‌توانند بر ژن‌های خود پیروز شوند و از بروز چاقی مفرط یا سایر بیماری‌های ناشی از آن جلوگیری کنند.

الگوهای خواب

بسیاری از افراد از ژنتیکی بودن الگوهای خواب بی‌اطلاع هستند، اما مطالعات و بررسی‌های صورت گرفته نشان می‌دهند که الگوی خواب مادر به فرزندان هم منتقل می‌شود به طوری که کودکان مادر مبتلا به بی‌خوابی دیرتر از همسن‌وسالان خود به خواب می‌روند و معمولاً کمبود خواب دارند؛ در مقابل مادرانی که خواب کافی و عمیق را تجربه می‌کنند هم این الگو را به فرزندانشان انتقال می‌دهند.

پیری

در سال‌های گذشته چندین مطالعه بر روی حیوانات نشان داد که ژن‌های مادری انتقال یافته از سمت میتوکندری می‌توانند سرعت بروز علائم پیری را هم در فرد مشخص کنند. با وجود اینکه این مسئله هنوز به صورت رسمی در مورد انسان‌ها تایید و آزمایش نشده است، اما احتمال آن وجود دارد که DNA میتوکندری دریافتی از سمت مادر بر روی سرعت پیر شدن فرزندان او اثر بگذارد.

اختلال بیش فعالی

فهرست پاسخ‌های احتمالی اینکه چه ژن هایی از پدر و مادر به ارث میبریم، طولانی است و اختلال بیش‌فعالی (ADHD) هم یکی از جالب‌ترین موارد آن به‌شمار می‌رود. این اختلال که عمدتاً با بروز واکنش‌های تکانشی،‌ اختلال در یادگیری و فعالیت‌های فیزیکی بیش از اندازه و بروز بعضی رفتارهای غیرعادی در کودکان همراه است حتی در سنین بزرگسالی هم دیده می‌شود.

جالب است بدانید تحقیقات نشان داده‌اند احتمال ابتلای فرزندان مادرانی با سطوح پایین سروتونین به ADHD بسیار زیاد است؛ چرا که ژن‌های تولیدکننده‌ی سروتونین از سمت مادر به کودکان منتقل می‌شوند و در نهایت بر روی توانایی تمرکز آن‌ها هم اثر می‌گذارند.

خلق و خو

اگر متوجه شباهت‌های رفتاری بین خود یا مادر و پدرتان شده‌اید تعجب نکنید، چرا که ساختار سیستم کورتیکولیمبیک که مسئولیت ایجاد احساسات را برعهده دارد و در بروز اختلالات خلقی مثل افسردگی هم نقش مهمی ایفا می‌کند با احتمال بسیار بالایی از سمت مادر به فرزندان دختر (در مقایسه با مادر به فرزندان پسر و پدر به فرزندان دختر و پسر) به ارث می‌رسد؛ به همین جهت می‌توان گفت که حداقل بخشی از رفتارهای دختران و خلق‌وخوی آن‌ها از مادرانشان نشات می‌گیرد.

آیا ویژگی‌های مادرزادی قابل تغییر هستند؟

حال که متوجه شدیم چه ژن هایی از پدر و مادر به ارث میبریم باید دید که می‌توان این ویژگی‌ها و مشخصات بدو تولد را تغییر داد یا نه. حقیقت این است که عمده‌ی صفات ما تحت تاثیر ژنتیک و محیط شکل می‌گیرند و عوامل محیطی قادر هستند به صورت مستقل از ژن روی آن‌ها اثر بگذارند. واضح‌ترین مثال تغییر مشخصات مادرزادی را می‌توان در دوقلوهایی مشاهده کرد که در زمان تولد بسیار به یکدیگر شبیه هستند، اما به دلیل زندگی در اقلیم‌های متفاوت بعد از گذشت چند سال ظاهر آن‌ها با یکدیگر متفاوت شده است.

با توجه به این مسئله می‌توان گفت که تمامی خصوصیات و ویژگی‌ها ما صرفاً ارثی نیست و محیط هم می‌تواند به صورت ویژه بر روی آن‌ها اثر بگذارد.