چگونه علف هرز باغچه را از بین ببریم؟
یکی از بزرگ‌ترین چالش‌هایی که هر باغبانی با آن روبه‌رو می‌شود، علف‌های هرز هستند. اما اصلاً علف هرز چیست؟
به زبان ساده، علف هرز گیاهی است که جایی رشد می‌کند که ما نمی‌خواهیم. این گیاهان ناخوانده معمولاً سرسخت، مقاوم و سریع‌الرشد هستند و به سرعت منابع حیاتی مثل آب، نور خورشید و مواد مغذی خاک را از گیاهان اصلی باغ می‌دزدند. انگار یک مهمان ناخوانده سر میز شام شما بنشیند و بیشتر غذا را بخورد!
اولین قدم از بین بردن علف هرز: شناخت علف‌های هرز رایج در باغ‌ها
برای مبارزه با دشمن و از بین بردن علف هرز، اول باید او را خوب بشناسید! علف‌های هرز انواع مختلف و هرکدام ویژگی‌ها و رفتار خاص خودشان را دارند. به طور کلی، علف‌های هرز را می‌توان بر اساس چرخه زندگی و نوع ریشه‌شان به چند دسته تقسیم کرد: یک‌ساله، چندساله و ریشه‌ای.
علف‌های هرز یک‌ساله
این علف‌ها مثل مهمان‌های موقت هستند؛ در یک فصل رشد می‌کنند، بذر تولید می‌کنند و می‌میرند. اما مشکل اینجاست که بذرهایشان می‌توانند سال‌ها در خاک بمانند و با اولین فرصت جوانه بزنند. یکی از معروف‌ترین‌های این گروه، سلمک است. سلمک گیاهی با برگ‌های کوچک و گل‌های زرد ریز است که به سرعت در خاک‌های مرطوب پخش می‌شود. این گیاه خیلی سریع بذر تولید می‌کند و اگر به موقع حذف نشود، کل باغ را پر می‌کند.
یکی دیگر از علف‌های یک‌ساله، مرغ یا همان ستاریا است. مرغ معمولاً در باغ‌های سبزیجات و چمن‌زارها دیده می‌شود و به خاطر رشد سریعش، آب و مواد مغذی زیادی از خاک می‌گیرد.
علف‌های هرز چندساله
این علف‌ها دشمنان سرسخت‌تری هستند! چون هر سال برمی‌گردند و ریشه‌های قوی‌تری دارند. یکی از معروف‌ترین آنها پیچک صحرایی است. پیچک با ساقه‌های بلند و پیچ‌خورده‌اش می‌تواند دور گیاهان اصلی بپیچد و آنها را خفه کند. ریشه‌های این گیاه خیلی عمیق هستند و اگر کاملاً حذف نشوند، دوباره رشد می‌کنند. قیاق هم یکی دیگر از علف‌های چندساله است که بیشتر در باغ‌های میوه و چمن‌زارها دیده می‌شود. قیاق برگ‌های بلند و باریکی دارد و به خاطر ریشه‌های خزنده‌اش، به سختی از بین می‌رود.
علف‌های هرز ریشه‌ای
بعضی علف‌ها ریشه‌های عمیق دارند و حالا حالا از بین نمی‌روند. خارشتر یکی از این‌هاست. خارشتر ریشه‌هایی دارد که گاهی تا چند متر در خاک فرو می‌روند. این گیاه معمولاً در باغ‌های خشک و خاک‌های شنی رشد می‌کند و به خاطر تیغ‌هایش، کندنش با دست کار ساده‌ای نیست.
شاید سوال کنید چه نوع علف هرزی خطرناک‌تر است؟ اینکه دقیق مشخص کنیم چه علف هرزی خطرناک‌تر است، کار ساده‌ای نیست. مثلاً در باغ‌های سبزیجات، علف‌های یک‌ساله مثل سلمک و مرغ مشکل‌سازترند چون با سبزی‌ها برای فضا و غذا رقابت می‌کنند. در باغ‌های میوه، علف‌های چندساله مثل پیچک و قیاق می‌توانند به ریشه درختان آسیب بزنند یا آفات را جذب کنند.
ساده‌ترین روش از بین بردن علف هرز: فیزیکی و مکانیکی
حالا که دشمن را شناختیم، وقت آن است که دست به کار شویم و دنبال روش از بین بردن علف هرز بگردیم! روش‌های فیزیکی و مکانیکی، ساده‌ترین و گاهی مؤثرترین روش از بین بردن علف‌های هرز هستند. این روش‌ها معمولاً نیازی به مواد شیمیایی ندارند و برای باغبان‌هایی که دنبال راه‌های کم‌خطر هستند، عالی‌اند. در ادامه چند روش را بررسی می‌کنیم.
وجین دستی
وجین دستی مثل مبارزه تن‌به‌تن با علف‌های هرز است! این روش برای باغ‌های کوچک و علف‌های یک‌ساله مثل سلمک و مرغ خیلی خوب جواب می‌دهد. وجین دستی وقت‌گیر است، اما خیلی دقیق است و به گیاهان اصلی آسیب نمی‌رساند. کافی است بعد از باران یا آبیاری گیاه، دستکش بپوشید، یک بیلچه کوچک بردارید و علف را همراه با ریشه‌اش از خاک بیرون بکشید. فقط یادتان باشد که باید ریشه را کامل دربیاورید وگرنه دوباره رشد می‌کند.
کولتیواتور
اگر باغ بزرگی دارید، بهتر است یک پولی برای خرید کولتیواتور کنار بگذارید. این دستگاه‌های کوچک (دستی یا برقی) خاک را شخم می‌زنند و علف‌های هرز را از ریشه درمی‌آورند. کولتیواتور برای علف‌های یک‌ساله و چندساله در باغ‌های سبزیجات یا مزارع کوچک عالی است. فقط یادتان باشد که کولتیواتور ممکن است خاک را خیلی به‌هم‌بریزد، پس برای باغچه‌های گل که گیاهان حساسی دارند، بهتر است از روش‌های دیگر از بین بردن علف هرز استفاده کنید.
بیل‌زنی
برای باغ‌های بزرگ‌تر یا علف‌های چندساله مثل قیاق و پیچک، بیل‌زنی را به شما توصیه می‌کنیم. بیل‌زنی به خصوص در خاک‌های سفت و خشک کارآمد است، اما باید کمی زور بازو داشته باشید! بهتر است صبح زود یا عصر که هوا خنک‌تر است، این کار را انجام دهید تا خسته نشوید. با بیل می‌توانید خاک را عمیق‌تر بکنید و ریشه‌های عمیق‌تر را بیرون بیاورید. فقط مراقب باشید که به ریشه گیاهان اصلی آسیب نزنید.
مالچ‌پاشی
مالچ‌پاشی هم یک روش فیزیکی است که هم علف‌ها را حذف و هم از رشدشان پیشگیری می‌کند. مالچ (مثل خاک‌اره، چوب خردشده یا سنگ‌ریزه) روی خاک پخش می‌شود و جلوی نور خورشید را می‌گیرد. بدون نور، علف‌ها نمی‌توانند رشد کنند و به همین سادگی از بین می‌روند. مالچ‌پاشی برای باغچه‌های گل و درختان میوه خیلی مناسب است. فقط یادتان باشد که مالچ را خیلی نزدیک تنه درختان نریزید، چون ممکن است باعث پوسیدگی شود.
روش‌های طبیعی: بهترین روش از بین بردن علف هرز
اگر دنبال راه‌های سازگار با محیط‌زیست هستید، روش‌های طبیعی می‌توانند انتخاب خوبی باشند. سرکه سفید یکی از روش‌های ساده و محبوب برای کشتن علف‌های هرز است. سرکه اسیدی است و می‌تواند برگ‌ها و ساقه‌های علف‌ها را خشک کند. کافی است سرکه سفید (با غلظت ۵ درصد) را در یک بطری اسپری بریزید و روی علف‌ها بپاشید. اما یک نکته مهم را یادتان باشد که سرکه فقط روی قسمت‌های سبز گیاه اثر می‌گذارد و به ریشه‌ها کاری ندارد. برای همین، برای علف‌های یک‌ساله مثل سلمک خوب است، اما برای چندساله‌ها مثل قیاق، باید با وجین ترکیب شود. همچنین، سرکه ممکن است به گیاهان اصلی هم آسیب بزند، پس خیلی مراقب باشید که فقط روی علف‌ها اسپری کنید.
یک روش ساده و ارزان دیگر، ریختن آب جوش روی علف‌هاست. آب داغ برگ‌ها و ریشه‌های سطحی را می‌سوزاند و علف را از بین می‌برد. این روش برای علف‌هایی که بین سنگ‌فرش‌ها یا کنار پیاده‌رو رشد کرده‌اند، عالی است اما آب جوش می‌تواند به گیاهان اطراف هم آسیب بزند، پس خیلی دقیق عمل کنید.
آفتاب‌دهی خاک یک روش طبیعی و کمی زمان‌بر است که برای پیشگیری از رشد علف‌ها و از بین بردن علف هرز به کار می‌رود. در این روش، اول خاک را آبیاری کنید، بعد پلاستیک را رویش بکشید و لبه‌هایش را محکم کنید. ۴ تا ۶ هفته صبر کنید تا گرما کار خودش را بکند.
استفاده از علف‌کش‌های شیمیایی: چه زمانی و چگونه؟
وقتی علف‌های هرز از کنترل خارج می‌شوند، علف‌کش‌های شیمیایی می‌توانند مثل یک نیروی کمکی قوی عمل کنند. اما استفاده از این مواد نیاز به دقت و آگاهی دارد. بیایید ببینیم چه زمانی باید سراغ علف‌کش‌ها برویم و چطور از آنها استفاده کنیم. قبل از هر چیز باید بدانیم علف‌کش‌ها به دو دسته کلی انتخابی و غیرانتخابی تقسیم می‌شوند. علف‌کش‌های انتخابی فقط نوع خاصی از گیاهان را هدف می‌گیرند. مثلاً علف‌کش‌هایی که فقط علف‌های پهن‌برگ مثل سلمک را از بین می‌برند و به چمن آسیب نمی‌زنند. اما علف‌کش‌های غیرانتخابی همه گیاهان را می‌کشند، چه علف هرز چه گیاه اصلی. معروف‌ترین نمونه‌اش گلیفوسیت است. این علف‌کش برای نقاطی مثل پیاده‌روها یا زمین‌های خالی خوب است، اما در باغچه‌های پرگیاه باید خیلی با احتیاط استفاده شود.
بهترین زمان برای استفاده از علف‌کش برای از بین بردن علف هرز، وقتی است که علف‌ها هنوز کوچک‌اند و ریشه‌های قوی ندارند. معمولاً اوایل بهار یا پاییز، وقتی علف‌ها فعال‌اند، بهترین موقع است. در تابستان که هوا خیلی گرم است، علف‌کش‌ها ممکن است کمتر اثر کنند یا به گیاهان اصلی آسیب بزنند. هواشناسی را هم چک کنید! علف‌کش را در روزهای بدون باد و باران استفاده کنید تا پخش نشود و به جاهای دیگر نرود. صبح زود یا عصر که دما ملایم‌تر است، بهتر است.
همیشه دستورالعمل روی بسته‌بندی علف‌کش را دقیق بخوانید. استفاده بیش از حد می‌تواند خاک را آلوده کند یا به گیاهان اصلی آسیب بزند. علف‌کش را با دقت مخلوط کنید و از اسپری یا ابزار مناسب استفاده کنید.
نکات ایمنی را هم جدی بگیرید:
- دستکش، ماسک و لباس بلند بپوشید.
- علف‌کش را دور از دسترس بچه‌ها و حیوانات نگه دارید.
- بعد از استفاده، ابزارها را خوب بشویید.
- علف‌کش را نزدیک آب‌های زیرزمینی یا جوی‌ها اسپری نکنید.
