درواقع، فناوری خنک‌کننده تبخیری عمری چندهزار‌ساله دارد که پیشینه‌ی آن به ایران باستان (پارس) و مصر باستان برمی‌گردد. درحال‌حاضر، می‌توان با گشت‌وگذار در بافت قدیمی شهر تاریخی یزد نمونه‌هایی از آن را مشاهده کرد. برای مثال، کولرهای آبی امروزی که به فناوری خنک‌کنندگی تبخیری مجهزند، سازوکاری شبیه‌ به سیستم برودتی بادگیر باغ دولت‌آباد شهر یزد دارند.

اساساً کولر آبی فرایند سیستم برودتی را بازسازی می‌کند که در آن بادگیر با هدایت باد به ساختمان، آن را از روی حوض آبی که فواره دارد، عبور می‌دهد و سپس هوای خنک را به اتاق‌های مختلف هدایت می‌کند. به این فرایند خنک‌کنندگی تبخیری می‌گویند.

کولر آبی نیز خنک‌کننده تبخیری به‌شمار می‌رود و در طراحی آن از سیستم‌های برودتی قدیمی الهام گرفته شده است. کولر آبی از اجزای مختلفی تشکیل می‌شود؛ ازجمله بدنه، پنل‌های نگه‌دارنده‌ی پوشال، ناودان‌ها، آب‌پخش کن، رابط‌ها، الکتروموتور و پمپ آب.

نحوه‌ی عملکرد کولر آبی بدین‌صورت است که ابتدا آب روی پنل‌های اطراف کولر پمپاژ‌ می‌شود و پوشال‌های آن را مرطوب می‌کند. در همین حین، موتور کولر در حال کارکردن است و به‌کمک فن، هوا را از شکاف‌های موجود روی پنل دارای پوشال یا هر ماده‌ی دیگری به داخل می‌کشد. رطوبت پوشال‌ها گرمای هوا را می‌گیرد و دمای آن کاهش می‌یابد و ازطریق کانال‌ها به داخل اتاق هدایت می‌شود.

خنک‌کننده‌های تبخیری به‌طور‌کلی به انرژی کمتری نیاز دارند و در‌ مقایسه‌ی کولر آبی با کولر گازی، با اطمینان می‌توان گفت که کولر آبی آسیب کمتری به محیط‌زیست می‌زند. با‌این‌حال، استفاده از کولر آبی در همه‌ی مناطق توصیه نمی‌شود. برای مثال، در مناطق نزدیک دریا عملاً کولر آبی کاربردی نخواهد داشت.

کولر آبی را می‌توان براساس معیارهای مختلف اعم‌ از ابعاد و ظرفیت، محل نصب، نوع فن و… به انواع مختلف تقسیم کرد. یکی از معیارهای طبقه‌بندی کولرهای آبی نوع پوشش آن و موادی است که در پنل‌های اطرافش استفاده می‌شوند. مرسوم‌ترین آن‌ها کولر آبی پوشالی است که تقریباً همه‌ی ما دیده‌ایم. نوع دیگری از کولر آبی در بازار عرضه می‌شود که به آن کولر سلولزی می‌گویند.

کولر سلولزی نوعی از کولرهای آبی به‌حساب می‌آید که در ساختار آن به‌جای استفاده از پوشال، پنل‌ها را با کاغذ‌های سلولزی قالب‌گیری‌شده با ساختار لانه‌زنبوری می‌پوشانند. هرچند فرایند کاری کولر سلولزی تفاوتی با کولرهای پوشالی ندارد، ضخامت بیشتر مواد سلولزی باعث می‌شود آب بیشتری نگه دارد؛ به‌همین‌دلیل، انتخاب بهتری برای مناطق گرم‌وخشک به‌حساب می‌آید.

علاوه‌براین، اگر فن کولر سرعت زیادی داشته باشد، احتمالاً پدهای پوشالی جواب‌گوی میزان گردش هوا نباشند و زودتر خشک شوند؛ بنابراین، استفاده از پد سلولزی می‌تواند جایگزین بهتری برای پوشال باشد.

کولرهای سلولزی نیز انواع مختلفی دارند که می‌توان براساس نیاز انواع هوشمند و نیمه‌هوشمند و پلیمری یا قابل‌حمل (پرتابل) آن را خرید.

جدا از افزایش خنک‌کنندگی تبخیری در کولرهای سلولزی که به‌واسطه‌ی کاغذ سلولزی و نوع قالب‌گیری آن به‌دست می‌آید، مصرف آب در این کولرها نیز به‌دلیل قوام بیشتر آب در مواد سلولزی کاهش خواهد یافت.

همچنین، به‌دلیل کاهش منافذ در پدهای خنک‌کننده درمقایسه‌با زمان استفاده از پوشال، ورود گردوغبار نیز کاهش می‌یابد و هوای خنک تمیزتری به داخل خانه هدایت خواهد شد.

دیگر مزیت استفاده از کولرهای سلولزی به‌خصوص نوع هوشمند آن‌ها، استهلاک اندک و بی‌نیازی از رسیدگی سالانه به کولر و روغن کاری کولر به‌حساب می‌آید؛ زیرا مدل‌های پلیمری کولر سلولزی بدون قطعات مکانیکی مانند تسمه و یاتاقان و شفت است و فقط با یک فن فرایند خنک‌کنندگی تبخیری را تکمیل می‌کند.

مدل دیگری از کولر سلولزی در بازار ارائه می‌شود که کنترل از راه‌ دور دارد و با تنظیم دقیق دما می‌توانید آن را از راه دور کنترل کنید. قطعاً کولر سلولزی کنترل‌دار می‌تواند در کانون توجه ویژه‌ی پدران خانواده قرار بگیرد!

از دیگر مزایای کولر سلولزی درمقایسه‌با کولر آبی می‌توان به مقاومت بیشتر دربرابر اکسیدشدن، سیستم شست‌وشوی خودکار، طول عمر بیشتر، بازدهی بیشتر، مصرف کمتر و رسوب‌گذاری با نرخ بسیار اندک اشاره کرد.

درنهایت، با‌ید بگوییم که قیمت کولر سلولزی کمی بیشتر از کولر آبی است؛ اما به همان نسبت مزایای بیشتری نیز دارد. هرچند بخش اعظمی از مزایای کولرهای سلولزی مربوط به مدل‌های هوشمند زیرسقفی هستند و کولرهای نیمه‌هوشمند عملکرد مناسبی در بهینه‌سازی مصرف و شست‌وشوی خودکار و تعدیل رطوبت هوا ندارند.

ناگفته نماند تنها مشکلی که کولر سلولزی به‌ آن دچار می‌شود، بوگرفتن پدهای سلولزی است که باتوجه‌به محیط بسته و مرطوبش چندان دور از انتظار نیست که شرایط مساعدی برای رشد قارچ‌ها ایجاد شود. این مشکل راه‌حل خود را دارد که شامل شست‌وشوی کامل کولر و کفی و پدهای سلولزی یا حتی تعویض آن‌ها می‌شود.

تبدیل کولر آبی پوشالی به کولر سلولزی امکان‌پذیر است و همین‌حالا می‌توانید با خرید پدهای سلولزی، آن‌ها را با پوشال‌های نصب‌شده روی پنل‌های کولر جایگزین کنید.

هرچند اجرای فنی آن نکات ریزی دارد که اشاره به آن‌ها در این مقاله نمی‌گنجد، تبدیل کولر آبی پوشالی به کولر سلولزی در اغلب مواقع باعث می‌شود بازدهی کولر افزایش پیدا کند و مصرف آن نیز سمت‌وسوی کاهشی بگیرد.

کولر سلولزی دقیقاً فناوری شبیه به کولر آبی پوشالی دارد، با این تفاوت که به‌جای پوشال در ساختار آن از مواد سلولزی کاغذی به‌عنوان پد خنک‌کننده استفاده می‌شود.

کولرهای سلولزی در انواع متنوع‌تری ارائه می‌شوند که با کولرهای آبی ممکن است تفاوت زیادی داشته باشند؛ اما تفاوت اساسی آن‌ها در استفاده از مواد سلولزی است که موجب افزایش بازدهی و بهینه‌سازی مصرف انرژی در آن‌ها می‌شود.