حراج ۶۰۰ سکه عتیقه باستانی کشف شده توسط دو نوجوان ۱۷ ساله در بیضا فارس

یکسال پس از انتشار گزارش صدای میراث از غارت محوطه های باستانی شهر بیضا در استان فارس، حالا بخشی از آثار غارت شده، سر از حراجی نیویورک درآورده و حراجی خصوصی سکه های باستانی در آمریکا (CNG) اقدام به برگزاری حراج آن ها کرده است.

حراجی خصوصی سکه های باستانی در آمریکا اعلام کرده است که ساعت ۹ صبح ۱۴ ژانویه سال ۲۰۲۵ حراج آنلاین سکه های ساسانی متعلق به محوطه باستانی شهر بیضا در استان فارس را برگزار می کند.

تصاویر منتشر شده بر سایت این حراجی کاملا با تصویر یکی از سکه هایی که یکسال قبل صدای میراث در گزارش غارت محوطه باستانی بیضا منتشر کرده بود همخوان هستند.

یک سال پیش، یکی از رسانه‌های فعال در حوزه میراث فرهنگی گزارشی منتشر کرد و خبر داد که دو پسر ۱۷ ساله در یکی از مناطق استان فارس، ۶۰۰ سکه تاریخی از خاک بیرون کشیده‌اند.

حالا مشخص شده تعدادی از این سکه‌ها سر از یک حراجی در نیویورک درآورده‌ و سه مورد از آن‌ها با قیمت‌های نجومی به فروش رفته‌اند.

مثلا یک سکه طلای مربوط به دوره هخامنشی نزدیک به ۹ میلیارد تومان به فروش رفته و یک سکه دیگر هم بیش از ۶ میلیارد تومان چکش خورده است. اما چگونه دو پسر نوجوان توانستند این سکه‌ها را به یک حراجی معتبر در نیویورک برسانند؟ مشتری‌های این دو نوجوان چه کسانی بودند و روی هم رفته چقدر پول از قاچاق میراث فرهنگی کشور به جیب زده‌اند؟

آبان‌ماه سال گذشته رسانه صدای میراث خبر داد حفاران غیرمجاز از محوطه باستانی در بیضا شیراز، حوالی شهرستان سپیدان، ۶۰۰ سکه تاریخی بیرون کشیده‌اند و در تلاش هستند آن‌ها را به قاچاقچیان اشیای تاریخی بفروشند. منابع محلی این منطقه می‌گفتند حفاران این سکه‌ها، دو پسر نوجوان ۱۷ ساله هستند و سکه‌هایی که پیدا کرده‌اند متعلق به دوره‌های مختلف تاریخی است.

به طور دقیق‌تر، آن‌ها ۳۸۰ سکه سلوکی، ۹۷ سکه از دوران اسکندر مقدونی، ۱۹ سکه هوورز متعلق به دوره یکی از شاهنشاهان پارسی در شیراز و ۱ سکه مازه متعلق به مازایوس، یکی از ساتراپ‌های هخامنشی و ۲ سکه فنیقی که از سکه‌های پرطرفدار در اشیای باستانی است، از این محوطه باستانی کشف کردند. با این حال نه تنها دو نوجوان ۱۷ ساله، بلکه هر حفار غیرمجاز دیگری نمی‌تواند به تنهایی اشیای تاریخی را به یک حراجی بزرگ آن‌هم در نیویورک بفرستد. اینجاست که خریداران و قاچاقچیان وارد می‌شوند.

فیلم غارت گنج بزرگ از مقبره شاهان انشان در بیضای فارس !

خریداران از دوبی و بحرین به صف شدند 
به گفته منابع محلی، پس از کشف بزرگ این دو نوجوان، خریداران آثار باستانی به سراغ آن‌ها در شیراز رفتند و رقم‌های متفاوتی برای خرید سکه‌ها پیشنهاد دادند. دلیلش هم این بود که بین این ۶۰۰ سکه، سکه‌های کمیاب و پرطرفداری پیدا می‌شد که در سایت حراجی ‌سی‌ان‌جی نیویورک هم به آن اشاره شده است.

یک خریدار از تهران، دو خریدار از شیراز و دو خریدار از کرمانشاه به آن‌ها مراجعه کردند. یک قاچاقچی اشیای تاریخی معروف هم که با اسم مستعار ساسان در شیراز فعالیت دارد، برای بازدید این محموله رفت. یکی دیگر از خریداران، پسر یکی از فعالان مشهور بازار غیرمجاز اشیای تاریخی بود که برای دیدن و خریدن این سکه‌ها از دوبی به ایران آمد. همچنین گفته شد خریداران دیگری هم از دوبی و بحرین برای خرید این محموله درخواست داده بودند. با این حال هرگز مشخص نشد که در آخر کدام یکی از آن‌ها این ۶۰۰ سکه را خریدند و آن‌ها را به نیویورک رساندند.

 ۳ سکه، ناقابل ۱۷ میلیارد تومان
بعد از رسانه‌ای شدن این ماجرا، تا یک سال بعد خبری از سرنوشت این سکه‌ها منتشر نشد تا اینکه حدود یک ماه پیش، مشخص شد سه مورد از این سکه‌ها قرار است در حراجی تخصصی سکه سی‌ان‌جی در نیویورک به مزایده گذاشته شوند. بالاخره در روز چهارشنبه این سه سکه با قیمت‌های گزاف فروخته شدند. سکه اول، یک سکه چهاردرهمی کمیاب «شاه پارسه» متعلق به ضرابخانه تخت جمشید و دوره فراهخامنشی بود که قیمت پایه آن ۴۵ هزار دلار درنظر گرفته شد. با این حال در آخر با نرخ نهایی ۱۱۰ هزار دلار به فروش رفت. به عبارتی کمی بیشتر از ۸میلیارد و ۹۰۰ میلیون تومان!

سکه بعدی، سکه یک درهمی فراهخامنش «وهبرز» است که با قیمت پایه ۱۲هزار دلار عرضه و به قیمت ۲۲هزار و ۵۰۰ دلار به فروش رفته است. یعنی خریدار این سکه یک‌میلیارد و ۸۲۲ میلیون تومان برای داشتن آن هزینه کرده است. سکه آخر هم، سکه زرین هرمز اول، پادشاه ساسانی است که حراج آن با قیمت پایه ۶۵هزار دلار شروع شده و در نهایت ۸۰هزار دلار یعنی ۶میلیارد و ۴۸۰ میلیون تومان فروخته شده است. به عبارتی این سه سکه روی هم رفته بیش از ۱۷ میلیارد و ۲۰۰ میلیون تومان به فروش رفته‌اند.

طبق قوانین این حراجی ۲۰ درصد از فروش آن به حراج‌گذار رسیده و باقی آن یعنی ۱۳ میلیارد و ۷۶۲ میلیون تومان، در جیب قاچاقچیان رفته است.

۷۷۰ میلیون تومان برای یک سکه نقره
با این حال این سه سکه، تنها سکه‌هایی نیستند که از شیراز به نیویورک رسیده‌اند و حراجی سی‌ان‌جی اعلام کرده تا ۱۸ روز آینده قصد دارد ۱۵ سکه دیگر هم از دوره‌های هخامنشی و ساسانی به حراج بگذارد که احتمال می‌رود مربوط به همان محموله دو پسر ۱۷ ساله شیرازی باشد. همچنین در روزهای اخیر، این حراجی از بیش از ۱۰ سکه ساسانی از جنس نقره را هم رونمایی کرده که بیشتر آن‌ها دارای نقش شاهان ساسانی و آتشکده و آتشدان در پشت و روی سکه هستند و قیمت‌های گزافی برای فروش آن‌ها در نظر گرفته شده است.

مثلا یکی از آن‌ها سکه «آذر میدخت» دختر خسرو پرویز است که ۳/۷۵گرم وزن دارد و روی آن تصویر نیم‌تنه خسروپرویز با نوشته نام آذرمیدخت به خط پهلوی در اطراف نیم‌تنه پادشاه ساسانی حک شده است. قیمت پایه این سکه ۶هزار دلار در نظر گرفته شده اما برآورد می‌شود که به قیمت ۱۰هزار دلار، برابر با ۷۷۰ میلیون تومان به فروش برسد.

وبسایت حراجی سی‌ان‌جی هیچ اشاره‌ای به منشا این سکه‌ها نکرده و فقط در توضیح آن‌ها نوشته که مربوط به آسیای میانه هستند. با این حال تصاویر منتشر شده روی این سایت، با تصاویر برخی از سکه‌هایی که سال گذشته از بیضا شیراز بیرون کشیده شده بودند، تطابق دارد. حتی این حراجی برای فرار از برخوردهای قانونی یکی از سکه‌ها را به عنوان یک سکه یونانی‌_شرقی معرفی کرده است در صورتی که با تصویر یکی از سکه‌های قاچاق شده از شیراز تطابق دارد.

سکه حراج شده مشهور به سکه «آذر میدخت» دختر خسرو پرویز، ۳.۷۵ گرم وزن دارد که روی آن تصویر نیم تنه خسروپرویز پدر آذرمیدخت با نوشته نام آذرمیدخت به خط پهلوی در اطراف نیم تنه پادشاه ساسانی حک شده است. بر سر خسرو نیز تاج کیانی مزین به دو بال که در مرکزیت آن ماه و ستاره نقش شده، حکاکی شده است. پشت سکه نیز یک آتشدان ساسانی با دو نگهبان آتش با امضای ضرابخانه شاهی شیراز که سکه را در دوره ساسانی ضرب کرد حکاکی شده است. سکه آذرمیدخت به اعلام حراجی سی. ان. جی از سکه های بسیار کمیاب است.

آذرمیدخت دختر خسروپرویز و خواهر پوراندخت (ملکه ایران) بود که پس از مرگ پوراندخت در سال ۶۳۱ میلادی حکومت را به دست گرفت و حکومت تنها شش ماه دوام آورد. آذرمیدخت، «هرمز» حاکم خراسان را به این دلیل که از وی خواستگاری کرده بود، فراخواند و دستور قتل او را صادر کرد. وقتی رستم پسر هرمز از جریان آگاه‌ شد، همراه سپاهی به مدائن آمد و آذرمیدخت را دستگیر و چشمانش را میل کشید و سپس به انتقام خون پدر دختر خسروپرویز را کشت.

ایران پس از او برای پادشاهی دچار تفرقه و حکومت دستخوش هرج‌ و مرج شد. در کوتاه مدت پادشاهی به دیگری منتقل می‌شد و پادشاه جدید به قتل می رسید. این روند تا زمانی که یزدگرد، نوه خسروپرویز به پادشاهی رسید ادامه داشت تا آن که ثبات نسبی حکومت ساسانی برقرار شد. با این حال زنان در دوره ساسانی به بالاترین مقام های مذهبی، سیاسی و حتی تاج کیانی می رسیدند.

سکه پادشاهان پارس اما در حراجی سی.ان.جی برای فرار از برخوردهای قانونی یک سکه یونانی – شرقی نام برده شده است. این سکه نیز از همان مجموعه غارت شده بیضا که یکسال قبل صدای میراث در گزارشی تصویر آنرا منتشر کرد حاصل حفاری غیرمجاز دو نوجوان ۱۷ ساله است که به صورت قاچاق به آمریکا رسیده و حالا حراج شده است.

تاریخگذاری این سکه به ۳۰۰ قبل از میلاد یعنی بیش از ۲۳۰۰ سال قبل می رسد و از جنس نقره به وزن ۱۷.۰۷ گرم است. حراجی سکه های باستانی در نیویورک البته اعلام کرده است که این سکه اواخر دهه ۱۹۸۰ از دکتر «ع. شمس آرام» که آن زمان در فرانکفورت آلمان زندگی می کرد، خریداری شده است. در حالی که صدای میراث یکسال قبل تصویر همین سکه را که از محوطه غارت شده بیضا در استان فارس به دست قاچاقچیان رسیده است منتشر کرد.

سکه پادشاهان پارس به نظر می رسد یک حکمران هخامنشی را به تصویر کشیده و بر پشت آن نیز یک جنگجوی هخامنشی حکاکی شده که در دست چپ خود موهای یک سرباز یونانی را گرفته و او را به زانو درآورده و در حال آماده شدن برای کشتن او با خنجری است که در دست دارد. این یسکه به اعلام حراجی سکه های باستانی نیویورک بسیار کمیاب است.

سکه‌های «مازه» به دست آمده در این حفاری غیرمجاز هم متعلق به «مازایوس» از ساتراپ‌های هخامنشی است که فرمانروای آن به هخامنشیان خیانت کرد و در شکست آن‌ها با اسکندر مقدونی همراه شد.

تنها سکه فنیقی موجود در اشیای تاریخی به دست آمده از محوطه تاریخی بیضا در استان فارس نیز که با عنوان «آتنا جغدی» شهرت دارد یکی از معروفترین سکه‌های پر طرفدار در بازار زیرزمینی اشیای تاریخی است.

سال گذشته منابع محلی  خبر دادند که دو نوجوان ۱۷ ساله با انجام کاوش غیرمجاز تعداد ۳۸۰ سکه سلوکی، ۹۷ سکه از دوران اسکندر مقدونی، ۱۹ سکه هوورز متعلق به دوره یکی از شاهنشاهان پارسی در شیراز و ۱ سکه مازه متعلق به مازایوس، یکی از ساتراپ‌های هخامنشی و ۲ سکه فنیقی که از معروفترین سکه‌های پر طرفدار در اشیای باستانی است را از یکی از محوطه‌های باستانی بیضا بیرون کشیده‌اند و تا امروز ۶ خریدار آثار باستانی در شیراز به آن ها مراجعه کرده‌اند تا این محموله غیرمجاز فرهنگی را با ارقام متفاوت خریداری کنند. منبع:صدای میراث

تفاهمنامه «عبور مترو شیراز از حافظیه» پژوهشگاه میراث فرهنگی را پادوی شهرداری شیراز کرد+سند