یکی از خانه های تاریخی کازرون برای همیشه از بین رفت/تاریخ‌زدایی از چهرۀ کازرون ادامه دارد

خبرگزاری فارس : تاریخ‌زدایی از چهرۀ کازرون همچنان ادامه دارد و طی روزهای گذشته، یکی دیگر از خانه‌های تاریخی این شهر تخریب شد و یک سند استوار دیگر از هویت معماری بومی کازرون، برای همیشه محو شد و از بین رفت.

تخریب این خانه که در محلۀ تاریخی مصلی و در کوچۀ ایران‌مهر واقع شده بود، در شرایطی صورت مپذیرفت که صاحب‌نظران و کارشناسان بارها و بارها نسبت به پیامدهای جبران‌ناپذیرِ حذف و نابودی خانه‌های تاریخی کازرون، هشدار داده‌اند. این کارشناسان با برشمردن ویژگی‌های منحصربه‌فرد بافت و خانه‌های تاریخی کازرون، این شهر را دارای هویت مستقل معماری می‌دانند که دارای اجزاء، عناصر، کالبد و دسترسی‌هایی است که علاوه بر منحصر بودن آنها به کازرون، ظرفیت بسیار بالایی برای پژوهشگران، گردشگران و… نیز ایجاد می‌کند.

از جمله این صاحب‌نظران، پرفسور مارکوس ریتر، ایران‌شناس و استاد دانشگاه وین اتریش است که پیشتر و در یادداشتی با اشاره به ویژگی‌های منحصر به فرد معماری بومی کازرون، یادآور شده بود: «معماری خانه‌های تاریخی کازرون و بافت، درون مایه، عناصر معماری و نقوش تزیینی آنها به یک سنت بومی ویژه در این شهر اشاره دارد که متفاوت از معماری دیگر خانه‌های تاریخی در برخی از شهرهای منطقه مانند بوشهر، شیراز و یا حتی معماری بندری و حاشیه خلیج فارس است».

وی همچنین در بخش دیگری از این یادداشت، خاطرنشان کرده بود: «بر این موضوع تأکید دارم که گنجینۀ خانه‌های تاریخی کازرون می‌بایست در گام اول از خطر نابودی نجات یافته، سپس با شیوه‌هایی اصولی مرمت و نگهداری شده و طی طرح‌هایی مجدداً حیات و زندگی در آنها جاری شود».

اظهارات این ایران‌شناس و برخی چهره‌های مطرح دیگری همچون عمادالدین شیخ‌الحکمایی، عضو موسسۀ باستان‌شناسی دانشگاه تهران که همواره هشدارهای متعددی نسبت به پیامدهای جبران‌ناپذیر تخریب خانه‌های تاریخی کازرون بیان کرده، در حالی مطرح می‌شود که شاهد هستیم در میدان عمل، مدیران و کارشناسان مسئول در دستگاه‌های اجرایی شهرستان، استان و کشور هنوز نتوانسته‌اند به نحو موثری جلوی این تخریب‌ها را گرفته و علیرغم آنکه بارها اعلام کرده‌اند قائل به تحقق نظر کارشناسان و متخصصان هستند و خود را مدافع تاریخ و هویت کازرون می‌دانند اما عملکردشان و تخریب یکی پس از دیگری خانه‌های تاریخی کازرون، چیز دیگری را نشان می‌دهد. عدم ثبت بسیاری از خانه‌های تاریخی کازرون در فهرست آثار ملی، فقدان چتر حمایتی موثر قانونی برای جلوگیری از تخریب خانه‌هایی که دارای ارزش تاریخی هستند، عدم توانمندی لازم در بدنۀ کارشناسی و مدیریتی برخی از نهادهای متولی، عدم درک درست و عمیق از ظرفیت‌های چشمگیر معماری بومی کازرون، عدم وجود و در برخی موارد عدم آگاهی از بسته‌های حمایتی موثر برای مالکان خانه‌های تاریخی به نحوی که بتواند آنها را ترغیب به تبدیل این خانه‌ها به اماکن فرهنگی و گردشگری کند و…، از جمله برجسته‌ترین دلایلی هستند که گفته می‌شود باعث تداوم تخریب خانه‌های تاریخی کازرون و از بین رفتن یکی پس از دیگری سندهای هویتی این شهر شده است.

گفتنی است محلۀ مصلی که این روزها یکی دیگر از اسناد هویتی خود را از دست داده، از جمله محله‌های تاریخی کازرون محسوب می‌شود که طی سال‌های اخیر و به دنبال گسترش محدودۀ شهر کازرون، به سمت جنوب این شهر توسعه پیدا کرده است. از جمله بناها و آثار مشهور تاریخی این محله می‌توان به بقعۀ امامزاده، دبیرستان شاپور، حمام بهارستان، حمام باشگاه، قبلۀ دعا، کوچه سفیدکاری، کوچه سنگ‌فرش و… اشاره کرد.

همچنین این محلۀ تاریخی کازرون دارای باغ‌های مشهور متعددی از جمله باغ نظر، باغ آسیایی، باغ میرزا رفیع، باغ جفتی، باغ کوشکو و… بوده که امروزه از برخی از آنها تنها نامی باقی مانده است.پیشتر در سال های گذشته خانه تاریخی مختاری،‌ با مجوز شهرداری کازرون تخریب شده‌ است. این خانه تاریخی در بافت قدیمی شهر کازرون واقع شده بود.

خانه مختاری از خانه‌های اصیل کازرون بود که با دو قرن قدمت، به دوره قاجار مربوط می‌شود.

در سال ۱۴۰۱ خانه «حاج یدالله رهایی» که قدمت آن به دوره قاجار می‌رسیده شبانه تخریب شده به گونه‌ای که صبح مردم کازرون نشانی از این خانه ندیدند.به طور کلی در سال ۱۴۰۱ ۱۰۰ باب خانه تاریخی در شهر کازرون شناسایی شد که متأسفانه در همین محدوده زمانی حدوداً ۲۰ خانه تخریب شده است‌.

همچنین در سالیان گذشته در مرکز شهر کازرون ۳۰ ساباط وجود داشته که امروزه فقط ۹ تا از این ساباط‌ها باقی مانده است و یکی از مهم‌ترین ساباط‌های کازرون در مجاورت خانه تاریخی حاج یدالله رهایی قرار داشته که با تخریب خانه این ساباط در معرض آسیب قرار گرفته است.